Þjóðmál - 01.03.2008, Page 76

74 Þjóðmál VoR 2008
Bandaríkjunum.eru. líkur. fyrir.því.að.örlög.
bróðurfjölskyldunnar.hafi.verið.í.huga.hans .
Þegar. Daníel. óx. úr. grasi. urðu. örlög.
frændfjölskyldunnar.honum.áfram.hugstæð ..
Hann.gerði.um.þau.skólaverkefni.og.notaði.
þær. slitrur. upplýsinga. sem. fjölskyldan.
bjó. yfir .. Daníel. litli. varð. ættfræðingur.
fjölskyldunnar. en. það. reyndist. auðveldara.
að. fá. upplýsingar. um. alla. aðra. en. þau.
„horfnu“ .. Hann. tók. að. spyrjast. fyrir. hjá.
ættmennum. og. leita. upplýsinga. í. bókum.
og.síðar.á.netinu ..Áhuginn.fylgdi.Daníel.í.
háskóla.þar.sem.hann.lagði.stund.á.fornfræði.
með.áherslu.á.hebreskan.menningarheim .
Smám. saman. varð. það. að. ásetningi. að.
komast.til.botns.í.sögu.frændfjölskyldunnar.
og.gerði.hann.það.svo.eftir.var.tekið ..Daníel.
setti.saman.bók.um.leitina.og.kom.hún.út.í.
fyrra.hjá.Harper.Collins.útgáfunni.og.heitir.
Týnd.—.leit.að.sex.af.sex.milljónum.(The.
Lost,. A. search. for. six. of. six. millions). og.
varð.metsölubók .
Bókin.er.margþátta ..Hún.er.um.leit.að.týndri.sögu.og.tilraun.til.að.raða.saman.
brotum,. um. æskuminningu. höfundar. í.
bandarískri. gyðingafjölskyldu. á. sjöunda.
áratugnum,. um. merkingu. genginna.
kynslóða,. um. ódæði. og. vináttu .. Og,. já,.
þetta.er.líka.bók.um.morð .
Daníel.er.fræðimaður.og.meðvitaður.um.
að.heimildir. eru.með. sínum.annmörkum,.
hvort.heldur.skráðar.eða.munnlegar ..Hann.
er. heiðarlegur. gagnvart. lesendum. sínum.
og. forðast. að. draga. víðtækar. ályktanir. af.
brotakenndum. minningum .. En. jafnframt.
les.hann.í.ummæli.og.vettvang.og.leyfir.sér.
pælingar.um.rás.atburða .
Leitin. leiðir. Daníel. til. gömlu. álfunnar,.
Evrópu,.þar.sem.hann.heimsækir.eftirlifend-
ur.og.vettvang.ódæðanna ..Til.Ísrael.fer.hann.
einnig.en.þangað.komst.einn.bróðir.Shmiel.
á.síðustu.stundu ..Daníel.ferðast.til.Ástralíu.
og.hittir.þar.gamlan.mann.sem.einu.sinni.
var. kærasti. næst. yngstu. dóttur. Shmiel. og.
gat.sagt.honum.frá.skapadægri.hennar .
Shmiel. Jäger. bjó. í. þorpi. sem. hét. þá.
Bolechow,.en.ber.núna.nafnið.Bolekhiv,.og.
er.í.Suður-Galisíu.í.Úkraínu ..Þetta.er.lítið.
pláss.sem.var.eignargóss.pólsks.aðalsmanns.
fyrir.350.árum.en.hann.bauð.gyðingum.að.
setja.upp.verslun.við.torgið.og.hugðist.hafa.
hagnað. af. aukinni. umsetningu .. Brandari.
úr. þessum. hluta. Austur-Evrópu. segir. frá.
manni.sem.fæddist.í.Austurríki,.gekk.í.skóla.
í.Póllandi,.kvæntist.í.Þýskalandi,.ól.börnin.
sín. í.Sovétríkjunum.og.dó. í.Úkraínu ..Allt.
gerðist.án.þess.að.maðurinn.færi.nokkru.sinni.
úr. þorpinu. sínu ..Tilflutningur. landamæra.
er. ekki. tómstundaiðja. heldur. afleiðing. af.
valdabrölti.og.stríðsrekstri.sem.fram.á.síðustu.
öld.var.ekki. skefjalaus ..Venjulegt. fólk. sem.
bjó.að.sínu.átti.von.um.að.fá.að.vera.í.friði.
svo.lengi.sem.hernaðarátökin.sjálf.voru.ekki.
við. bæjardyrnar .. Gyðingarnir. í. Bolechow.
höfðu. frá. þorpsstofnun. notið. réttinda. í.
meginatriðum.til.jafns.við.kristna .
Fram.að.fyrra.stríði.var.þorpið.í.Austurrísk-
ungverska. keisaradæminu. en. varð. hluti. af.
Póllandi.þegar.tvínefnda.stórríkið.liðaðist.í.
sundur ..Shmiel.var.elstur.systkina.sinna.og.
fór.ungur. til.Bandaríkjanna,. önnur. fylgdu.
í. kjölfarið .. Hann. þreifst. ekki. vestan. hafs.
og. kom. heim. með. þeim. orðum. að. hann.
vildi. fremur. vera. stór. fiskur. í. lítilli. tjörn. í.
Bolechow.en.lítill.fiskur.í.bandarískri.tjörn ..
Hann.kvæntist.Ester.og.eignaðist.dæturnar.
fjórar.á.árabilinu.1920.til.1929 ..Viðskiptin.
gengu.vel,.tveir.flutningabílar.voru.veruleg.
eign.í.augum.þorpsbúa .
Þegar.líður.á.fjórða.áratug.aldarinnar.verða.
aðstæður.Shmiel.óþægilegri ..Gyðingahatrið.í.
Þýskalandi.flæðir.yfir.til.Póllands.og.yfirvöld.
setja. gyðingum. hömlur. og. skilyrði. til. að.
geðjast. valdhöfum. í. Berlín .. Hvatningin.
þaðan. féll. í. frjóan. jarðveg. gyðingaandúðar.
í.Póllandi .
Bréf. frá. Shmiel. hafa. varðveist. og. þar.