Þjóðmál - 01.03.2008, Page 78

76 Þjóðmál VoR 2008
talið. sér. skylt. að. láta. gyðingana. finna. til.
tevatnsins .
Þjóðverjar. kölluðu. það. aðgerð,. aktion,.þegar. þeir. skipulögðu. fjöldamorð. á.
gyðingum.undir.beru.lofti ..Í.fyrstu.aðgerð-
inni. í. Bolechow. í. lok. október. 1941. voru.
þeir.með.lista.yfir.málsmetandi.gyðinga.sem.
skyldu. teknir. í. fyrstu. umferð .. Þessi. aðferð.
er.töm.alræðisríkjum;.brjóta.niður.siðferðis-
þrek.fólks.með.því.að.útrýma.þeim.sem.hugs-
anlega.gætu.skipulagt.mótspyrnu ..Þjóðverj-
ar. þekktu. ekki. til. í. Bolechow .. Listinn. var.
tekinn. saman. með. hjálp. heimamanna. sem.
vísuðu.þeim.á.hús.og.heimili.þeirra.sem.voru.
skráðir ..Gyðingar.sem.voru.á.götum.úti.voru.
gripnir,.hvort.sem.nöfn.þeirra.voru.á.listanum.
eða.ekki ..Líkur.eru.að.barið.hafi.verið.á.dyr.
Shmiel.og.fjölskyldu.þennan.októberdag ..En.
annað.hvort.hefur.fjölskyldunni.tekist.að.fela.
sig.eða.hún.ekki.verið.heima ..Ein.dætranna.
komst.þó.ekki.undan .
Daníel.fær.að.vita.það.hjá.Jack.Grünschlag.
sem. núna. býr. í. Ástralíu. en. er. borinn. og.
barnfæddur. í. Bolechow. að. Ruchele,. næst.
yngsta. dóttir. Shmiel,. hafði. ætlað. að. hitta.
þrjár.vinkonur.sínar.þennan.dag ..Jack.missti.
bæði.móður.og.bróður.í.fyrstu.aðgerðinni.og.
Ruchele. var. kærasta.hans ..Þau. voru. sextán.
ára .
Daníel.hefur.ekki.beinan.vitnisburð.um.
afdrif. Ruchele .. En. um. aðgerðina. sjálfa. er.
nokkur. vitneskja .. Alls. var. um. 700–1000.
gyðingum. safnað. í. þorpinu. og. smalað. í.
félagsheimilið.Dom.Katolicki ..Þar.var.þeim.
haldið. í. hálfan. annan. sólarhring. án. þess.
að. fá. vott. eða. þurrt .. Böðlarnir. drápu. um.
30. manns. í. félagsheimilinu. og. fóru. verst.
með. rabbínana .. Þeir. voru. augnstungnir.
og. kross. skorinn. á. brjóst. þeirra .. Með.
blóðugar.augntóttir.voru.gyðingaprestarnir.
þvingaðir. til. að.dansa. við.ungar.konur ..Á.
meðan.þessu.vatt.fram.var.grafinn.skurður.í.
nálægum.skógi ..Þegar.hann.var.tilbúinn.var.
fólkið. leitt. til. slátrunar .. Þverplanki. lá. yfir.
skurðinn .. Börnum,. konum,. karlmönnum.
og. gamalmennum. var. skipað. að. ganga.
plankann.og.þau. skotin.niður. í. skurðinn ..
Síðan. var. urðað .. Moldin. bifaðist. dögum.
saman.á.eftir.þar.sem.skothríðin.særði.suma.
og. voru. þeir. grafnir. lifandi .. Engin. þýsk.
náðarskot.í.fjöldaslátruninni .
Þjóðverjar. rukkuðu. gyðingaráðið. í.
Bolechow.fyrir.kostnaði.vegna.aðgerðarinnar,.
en.ráð.þessi.voru.sett.á.laggirnar.af.Þjóðverjum.
til.að.þjóna.sem.stjórnsýsla.herraþjóðarinnar.
gagnvart. þeim. dæmdu .. Gyðingar. borguðu.
fyrir.kúlurnar.sem.notaðar.voru.til.að.drepa.
fjölskylduna,.ættingja.og.vini ..
Shmiel,. Ester. og. dæturnar. sem. nú.
voru. þrjár. lifðu. veturinn. og. næsta. sumar ..
Uppskeran. brást. vegna. flóða. og. aðdrættir.
voru.erfiðir ..Hungrið.svarf.að .
Seinni.aðgerðin.í.Bolechow.hófst.í.byrjun.
september.1942 ..Þjóðverjar.höfðu.að.nokkru.
iðnvætt. útrýminguna. og. fluttu. gyðingana.
til.Belzec.þar. sem.gasklefar.biðu ..Það.kom.
þó. ekki. í. veg. fyrir. morð. undir. beru. lofti ..
Samkvæmt.frásögnum.voru.börn.myrt.með.
berum.höndum;.þeim.var.slengt.á.veggi.og.
gangstéttar.og.höfuðkúpubrotin ..Öðrum.var.
fleygt.ofan.úr.háum.byggingum .
Ester,. Lorka. og. Bronia,. sú. yngsta,. sem.
aðeins.var.12.ára,.áttu.sín.síðustu.andartök.
í.gasklefum.Belzec ..Shmiel.tekst.að.komast.
undan. aðgerðinni. ásamt. Frydku. og. fær.
felustað. í. kjallara .. Það. virðist. hafa. verið.
pólskur.kærasti.Frydku. sem.hjálpaði.þeim ..
Einhver,. líklega. nágranni,. vísar. böðlunum.
á. feðginin .. Þau. eru. leidd. út. og. skotin. í.
nálægum.garði,.réttdræp.vegna.uppruna.og.
trúar .
Daníel.Mendelsohn.hefur.með.bók.sinni.
bjargað. sögu. þeirra. hjóna. Shmiel. og. Ester.
og. dætranna,. meira. en. hálfri. öld. eftir. að.
þau.týndu.lífi ..Þegar.sagan.er.sögð.fær.dauði.
fjölskyldunnar. tilgang. sem.hann.hafði.ekki.
áður.þegar.þau.sex.voru.aðeins.tölur .