Þjóðmál - 01.03.2008, Side 97

Þjóðmál VoR 2008 95
í. Waffen-SS,. hernaðararm. hinna. illræmdu.
stormsveita. Himmlers,. í. nóvember. 1944 ..
Hersveit. hans. var. send. á. vígstöðvarnar. í.
febrúar. árið. eftir,. en. í. apríl. særðist. hann. í.
orrustu,. var.handtekinn.og. sendur. í. banda-
rískar. stríðsfangabúðir. sem. varð. honum.
væntanlega. til. lífs. því. ef. hann. hefði. lent. í.
klóm.sovéska.hersins.hefði.hann.líkastil.end-
að.ævina.í.Síberíu.en.Sovétmenn.tóku.mjög.
hart.á.liðsmönnum.SS.og.Waffen-SS .
Grass. rekur. þessa. sögu. skilmerkilega.
í. bókinni. en. víða. ber. hann. þó. við.
minnisleysi. eða. fer. fljótt. yfir. sögu .. Það.
er.til.að.mynda.erfitt.að.trúa.því.að.hann.
hafi. aldrei. hleypt. af. skoti,. þó. hersveit.
hans. hafi. ekki. komist. á. vígstöðvarnar.
fyrr. en. stríðinu. var. nánast. lokið ..
Þegar. hann. lýsir. bréfinu. sem. berst. þar.
sem. það. er. tilkynnt. að. hann. sé. kallaður.
til.herþjónustu. í.Waffen-SS.man.hann.til.
að. mynda. lítið. og. nefnir. hve. freistandi.
það. sé. að. draga. fram. allskyns. afsakanir.
og.útskýringar,. en.vísar. síðan. í. söguna.af.
Harry.Liebenau.sem.getið.er.hér.að.ofan ..
Í.ævisögunni.segir.Grass.frá.fyrirmyndum.
fjölda.persóna.sem.við.þekkjum.úr.verkum.
hans .. Aðallega. úr. Danzig-þríleiknum,.
Blikktrommunni,.Ketti og mús. og.Hunda-
árum,. en. hann. kynnir. líka. til. sögunnar.
ýmsar.persónur.sem.hann.nýtti.síðar,.auk-
inheldur.sem.ýmsar.uppákomur.í.bókum.
hans.eiga.sér.stoð.í.raunveruleikanum .
Svo.var.það.hermaðurinn.guðhræddi. sem.
var. samfangi. hans. í. haldi. hjá. bandaríska.
hernum.í.stríðslok,.kýtti.við.hann.um.trúmál.
og.heimspeki,.spilaði.við.hann.teningaspil.og.
deildi.með.honum.kúmenfræjum ..Jósep.hét.
hann,. jafnaldri. hans. frá. Bæjaralandi,. hafði.
verið.í.Hitlersæskunni.en.ætlaði.sér.að.verða.
kardínáli ..Ætli.það.sé.Joseph.Alois.Ratzinger?.
Grass.segir.það.ekki.beint,.en.hann.gefur.það.
óneitanlega.sterklega.í.skyn .
Eftir.að.hafa.verið.í.haldi.Bandaríkjamanna.
og. síðar. Breta. var. Grass. sleppt. enda. var.
hann.ekki.talinn.hæfur.til.erfiðisvinnu.vegna.
sprengjubrots. sem. hann. ber. enn. í. vinstri.
öxlinni. —. fyrir. vikið. losnaði. hann. við. það.
að.vera.sendur.til.að.vinna.í.velskri.kolanámu.
eins.og.margir.félagar.hans ..Hann.lenti.í.basli.
við.að.eiga.í.sig.og.á,.líkt.og.flestir.samlandar.
hans.um.þær.mundir,. og. lýsir. tilfinningum.
sínum.svo.eftir.að.honum.var.sleppt,.eftir.að.
hann.fékk.frelsi.sem.hann.átti.erfitt.með.að.
skilja.og.skilgreina:
„Notaði. stefnulausi. svartamarkaðsbraskar-
inn,.sem.bar.nafn.mitt,.klæki.sína.sem.afsökun.
til.að.komast.hjá.því.að.fara.aftur.í.skóla.og.
fresta. lokaprófi.sínu?.Hugleiddi.ég.að.gerast.
lærlingur.og.þá.í.hvaða.iðn?
Saknaði.ég.föður.míns,.móður.og.systur.svo.
mjög.að.ég.var.tíður.gestur.á.skrifstofum.sem.
birtu.flóttamannalista?
Voru. þrengingar. mína. bundnar. við. mig.
einan.eða.náðu.þær. til.heimsins.alls?.Nánar.
tiltekið,.tók.ég.þátt.í.því.sem.þá.hafði.fengið.
heitið,. gæsalappalaust,. samsekt. Þjóðverja?.
Getur. verið. að. sorg.mín.hafi. aðeins.náð. til.
þess.að.ég.glataði.húsi,.heimili.og.fjölskyldu.
og.einskis.annars?.Hvað.syrgði.ég.annað.sem.
glataðist?
Svör. lauksins. eru. eftirfarandi,. þó. með.
eyðum:
Ég.gerði.engar.tilraunir.til.að.skrá.mig.í.
skóla. í.Köln.og.lærlingsstaða.freistaði.mín.
ekki .. Ég. skilaði. engum. umsóknum. til.
skráningarstofu. sem. hélt. skrá. yfir. flótta-
menn. frá. austurhluta. landsins. eða. yfir.
þá. sem. misst. höfðu. heimili. sín.. í. loftárás-
um .. Mynd. móður. minnar. var. skýr. í.
huga. mér,. en. ég. saknaði. hennar. ekki. svo.
mjög .. Ég. skrifaði. engin. saknaðarljóð ..
Ég.fann.ekki.til.neinnar.sektar .“
Beim Häuten der Zwiebel. lýkur. um. það.
leyti. sem.Blikktromman.kemur.út,.enda.sú.
bók.vendipunktur.í.sögu.hans ..Lokaorð.Grass.
eru.þau.að.hann.hafi.hvorki.lauk.né.löngun.
til.að.segja.meira.af.ævi.sinni.—.vill.kannski.
forðast.að.fletta.of.mörgum.lauklögum,.enda.
er.enginn.kjarni.þegar.flett.hefur.verið.öllum.
lögum.lauksins .