Skólavarðan - 01.03.2003, Side 11

málið er það að kunnátta okkar leiði til
þess að við hættum að hafa þörf fyrir
kennarann - vandamálið er að reynsla okk-
ar er ekki virt til jafns við reynslu kennara
og raddir okkar heyrast ekki í umræðunni
um menntun.
Tæknin kollvarpar ekki uppeldisfræðun-
um og spurningin er hvort, og þá hvernig,
hún eigi að gera það. Tölvur eru tæki til að
tileinka sér þekkingu, en greining og túlk-
un upplýsinga þarfnast allt annarra hluta en
tölvuskjásins.
Í fyrsta lagi krefst hún sjálfstrausts.
Sjálfstrausts til að hugsa gagnrýnið og
sjálfstrausts til að draga ályktanir. Í öðru
lagi krefst hún þess að fólk hafi siðrænan
grunn að byggja á. Út frá hvaða reynslu og
sjónarhorni dreg ég, sem nemandi, álykt-
anir mínar? Á þetta samhljóm með reynslu
og sjónarmiðum þeirra sem eiga að leggja
dóm á niðurstöður mínar, þ.e.a.s. kennar-
ans og samfélagsins?
... Veggir skólans eru ekki bara úr
steypu, þeir eru húðaðir með efni sem nán-
ast er ógjörningur að rjúfa. Það ruglar
marga nemendur í ríminu að heimurinn
„þarna úti“ er oft og tíðum gerólíkur þeim
heimi sem er innan veggja skólastofunnar
og á göngum skólans.
Þekkingaraðstæður breytast ört og eins
og áður sagði vita nemendur oft meira um
tiltekin viðfangsefni en kennarar þeirra. Er
munurinn á þekkingu og færni nemenda og
kennara meiri nú en áður? Kannski. Ég
byggi vitneskju mína á einungis tæplega 20
ára lífsferli, en viðhorf og nálgun kennara
og nemenda hafa, að ég tel, alltaf verið
ólík... Þekkingin verður að mótast í tengsl-
um við daglegt líf og hver hefur aðgang að
daglegu lífi nemenda ef ekki þeir sjálfir?
Það er því nauðsynlegt að hlusta á það sem
við höfum að segja.
Þegar margir ólíkir aðilar hafa stöðug
áhrif á nemendur án þess að nemendur eigi
möguleika á að hafa áhrif á móti, skapast
togstreita. Í þessu samhengi held ég að
skólinn eigi að veita nemendum öryggi
innan veggja sinna, öryggi til að þeir læri
og kjósi að tileinka sér þekkingu. Kennarar
og skólastjórar þurfa að móta samræðu um
hvernig maður hagar sér og kemur fram
við aðra í skólanum, hvernig maður vill láta
koma fram við sig, hvernig maður lærir og
hvernig maður kennir öðrum. Þeir þurfa
að koma þeim skilaboðum áleiðis til nem-
enda að þeir séu „með“ og hafi áhrif á
skólastarfið.
Það mikilvægasta sem skólinn getur gef-
ið nemendum sínum er að sýna þeim fram
á að markmið þeirra, reynsla og kunnátta
séu tekin gild.
Ef skólinn heldur áfram að vanrækja það
að hlusta á nemendur mun hann að sjálf-
sögðu líka halda áfram að líta á skoðanir
þeirra sem ógnun. Ef viðhorfið til nem-
enda er að þeir séu viðfang án vilja munu
þeir halda áfram að upplifa sig sem slíka.
Þetta snýst um að móta skóla þar sem nem-
endur taka stöðugt þýtt í að þróa starfið og
taka sjálfir út þroska, þar sem þeir eru
sjálfir kennarar... Þegar fullorðnir læra að
virða unglinga og taka vel á móti skoðana-
skiptum í stað þess að láta sér nægja að
uppfræða þá munum við nemendur geta
trúað því að samræður fólks séu þroskandi
og nauðsynlegar.
Það er ekkert
að þér!
Í tengslum við ráðstefnuna og
sýninguna Skóli á nýrri öld kom
hingað til lands góður gestur,
kanadíski kennsluráðgjafinn og
kennarinn Maxine Giberson frá
New Brunswick í Kanada. Hún
beitir fjölþrepa aðferð í kennslu
sinni og gengur út frá einstakl-
ingnum í skipulagningu starfsins.
Ég hitti Maxine í anddyri Hótel Óð-
insvéa sama dag og hún hélt er-
indi sitt á ráðstefnunni. Hún byrj-
aði að kenna nítján ára gömul,
árið 1971, „og ég kunni ekki
neitt!“ segir hún brosandi. „Ég
hafði bara lært hin og þessi fög en
kunni ekkert að kenna.“
New Brunswick er með hæsta hlutfall út-
skriftarnemenda úr „high school“ í Kanada
og ég bið Maxine að segja svolítið frá
heimafylkinu og sjálfri sér áður en lengra
er haldið. „New Brunswick er lítið fylki á
austurströnd Kanada,“ segir Maxine,
„dreifbýlt og ekki ríkt og börnin koma flest
með skólabílum í skólann. Skólaskylda er
frá fimm ára aldri og skólinn skiptist í
fyrsta stig (elementary school) út 5. bekk,
miðstig (middle school) sem nær yfir 6. - 8.
bekk og loks unglingastig (high school) frá
9. - 12. bekkjar.“
Kafað í námið
Maxine býr í bænum Nackawic, nafnið
getur merkt bæði „beint“ og „ekki í þá átt
sem virðist“ og vísar til þess að bærinn situr
í beygjunni þar sem Saint John áin beygir
skarpt til suðausturs. Íbúar Nackawic eru
einungis ríflega þúsund en í aðliggjandi
sveitum búa um átta þúsund manns. Flestir
íbúanna hafa atvinnu sína af skógarhöggi
og iðnaði tengdum því, á fimmta hundrað
vinna í trjákvoðuverksmiðju sem var komið
á fót árið 1970. Einnig vinna margir við
búskap.
Fæðingarbær Maxine er Windsor í Nova
Scotia og til gamans má geta að svæðið þar
sem bærinn stendur hét áður Pesaquid sem
merkir „þar sem árnar mætast“. Maxine
ólst hins vegar upp í Hartland, ekki langt
frá Nackawic, og lauk þar tveggja ára kenn-
aranámi að loknum unglingaskóla.
Windsor er að mestu byggður afkomend-
um breskra landnema, þar er lítið um inn-
flytjendur og flestir eru enskumælandi, en
New Brunswick er tvítyngt samfélag og
talsvert af frönskumælandi fólki. Skólar eru
flestir tvítyngdir og einnig geta enskumæl-
andi fjölskyldur valið að senda börnin í
nám þar sem einungis er kennt á frönsku
fyrstu árin, svo kemur enskan smám saman
til skjalanna. Þetta er kallað „immersion
program“ sem ef til vill mætti þýða sem
„kafnám“, þ.e. nemendur fara á kaf í
frönsku til þess að gera þá tvítyngda. Það
voru enskumælandi foreldrar sem áttu upp-
tökin að fyrsta „kafnáminu“ sem fór í gang
í Kanada árið 1965, þeir höfnuðu þeirri
leið að kenna frönsku og vildu að í staðinn
yrði kennt á frönsku. Talið er að án hvatn-
ingar og áhuga foreldra hefði ekki tekist að
Skól i f ramtíðar innar
13
„Ég byrja fyrstu önnina á áætlun sem ég kalla „Að kynnast ykkur“, segir Maxine Giberson.