Framfari - 28.03.1879, Side 2

GO —
>
tveggja. Og hveraig er nnnnB hugsanlegt? par!
sern truarjatning maims mcB dauBum vanakrist-
jnddmi og manns me& lutersku Missourisyndd-
unnar hljdBar alveg cins, pamiig: (,Eg trui pvi og
er fullviss um pa&. aB guB hafi fyrirgefiB mjer
syndir mfnar 1800 arum, um leiB og Kristur lull -
komnaBi endurlausnarverk sitt”. Eg hygg. aB
fleiri on Asperheim hljdti aB spyrja, pegar peir
athuga hugmynd pa, sem synddunienn gjOra sjer
urn hina kristnu tru: (.Hvernig a mcB pessu
rrioti aB gjOra Ijdsan greiuarmun a vanatrunni, sem
lmtur hjartaB fyrirberast 1 syndinni, og sarmri
tru, sem or verk hcilags anda?” ABalcinkenni
hirinar scinnu truar er einmitt leit eftir luV&inni.
on petta atri&i er niilega alveg utllokaB ur frunni
eftir skilningi synddurnanna. Af pessu verBur
Ijdst, hvi syndduprestar hafa svo illan augastaB
a peim kristinddmi, par seir. tillimiingin kemur
nokkuB aB mun i ]j6s, e&a a prjedikunum, sem
tala til hjartans. Me& Ollum slnum barningi moti
hinum svokOlluBu skynsemistruarmOnnum liefir
pannig syndduguBfraiBin talsverBan skynsemistru-
arblffi. enda sja prestar peir, sem pessari stefnu
fylgja, sfnnun fyrir sarmleika kristinddmsins ekki
nmrri pvl eins 1 vitnisburBi heilags anda 1 hjarta
liins endnrfedda, cins og i sogulcgum vitnis-
burBum fra peim tima, pegar kirkja Jesu Krists
var aB grundvallast hjer a jor&uiini. Alla liina
kristilegu truarlierddnm a aB sauna eftir reglum'
kaldrar og purrar hugsunarfrae&i a likan liatt og
liinar ymsu setningar stair&afne&innar, i sta&inn
fyrir aB postulinn Pall gengur ut fra pvi sem
sjilfsogBu, aB evangeliiB um hinn krossfesta guBs-
son ekki verBi pannig sannaB fyrir heiminum
sakir pess paB sje honum hneyksli, heimska og
hjegdmi, og Kristur sjalfur bendir ljdslega til
pess (i Jdh. 7. 17.), aB til pess a& komast aB
rauri um, bvort kenning bans sje guBdomlegur sann-
leikur, pa verBi maBur aB reyna liana (kenn-
inguna, kristinddminn) a hjarta sinu. paB er
eins mcB kristinddminn eins og meB likamleg
rneBul. S.innunina fyrir pvi. bvort pan dugi eBa
ekki, fa menu, meB pvl aB bruka pan nakviem-
lega eftir fyrirmmlum laeknisins. Allar aBrar
sannanir era dnogar. Sfgulegir vitnisburBir urn
kraftaverk Jesu Krists eBa hi& yfirnatturlega 1
kristinddmmun geta stutt truarmeBvitundina i
hjdrtum manna, cn meira ekki. Vegurinn til
endurlausnarans liggur fyrst og fremst, i gegnum
hjartaB, en ekki i gegnum skynsemina. Geti
hjartaB fyrir naB heilags anda vaknaB til tilfinn-
ingar fyrir sinni eigin synda-eyrnd, pa er hugs-
anlegt, en annars ekki, aB paB fai tekiB a indti
naB' hins kristilega evangeliuins, aB hreistur falli
af augu n hins natturlega manns, svo liann fai sjeB
og triiaB. En pangaB til petta er or&iB eru
allar skynsemissannanir fyrir areiBanlegleika liinn-
ar kristilegu opinbenmar pyBingarlausar. pessu |
virBast nu syndduprcstarnir oft algjfrlega aB
gleyma. peir leggja ekki grundvOll truarinnar
rjett, sem og er eBlilcgt af pvl aB hugmynd su,
sem peir gj'lra sjer um hina kristilegu tru, er
svo mjog mismunandi fra rjettri hugmynd um
truna. eins og peitar er synt." A&ur en uokk-
ur llkindi eru tij a& hjOrtun sje farin aB Anna
til punga sinna eigin synda, sje farin aB sja sitt
algjiirBa allsleysi frammi fyrir guBi, og par af
leiBandi langi innilcga eftir guBs naB, taka peir
i&ulega til aB leggja fyrir tilheyrendur sina skyn-
semislegar, hugsunarfrteBislegar eBa s.igulegar sann-
anir fyrir hinum ymsu atriBum kirkjulaerddin-
antia. t. a. ni. fyrir preiiniiigarlserdomnum, fyrir
leyndarddmum sakramentanna, fyrir bdkstaflegri.
samhljdBan liinna ymsu kafla ritningarinnar, eBa
fyrir pvl aB kvert einstakt orB 1 biblitmni hafi
veriB hinum beilogu rithofundum beinlinis lesiB
fyrir af heildgum anda. pessi.'aBferB hlytur aB
f»la marga fra kristinddmimm, eins og paB ekki
heldur helir neitt upp a sig, pdtt skyusemi
manna geti orBiB sannfierB um pessa Iterddma,
ef sanna iBrun og lifandi tru vnntar. Og eins er
paB rangt, a& flyta sjer 4la& gj ra syndarana
fullvissa um salubjalp peirra”, sem Missourlsyn-
ddan og norska sjnddan samkviemt heimsrjettlaet-
ingarkennlng sinni scgja sje aBala tlunam rk presta
sinna. acnr en mrnn hr.fa gj' rt sjer nllt far urn
a& vekja i hjiirtunum sauna og vinlaiga iBrun.
1 hinum siSara kalla bdkar sinnar gefur
Asperheim sanna og lieppilega orBaBa losing ix
f)vi, hvernig Inn einkennilega kenning 'syn6du-
manna kemur fram 1 prjedikunarniata prestanna,
og pykir mjer dmissand--, aB setja hjer meira
lilutann af pvi, ef liann segir par.
_ Yjer hffum", segir liann, ..lieyrt folk,
sem staBiB liefir f hinum elstu sufnu&um norsku
sj’iiddmmar, scgja, aB peir hafi tekiB eftir tals-
verBri bfeyting a prjedikunarniata prestanna eft-
ir aB peir koniust 1 samband vi& Missourisj'n-
dduna. (ill ahersla var nu li gB a paB, aB allir
men'll vasri rjettlsettir meB upprisu Krists; nu var
um aB gjdra, aB 4(fullvissa syndarana um salu-
bjalp peirra”. ABur hi'.fBu peir miklu greini-
legar haldiB fram hinum mikla mismun a endur-
faiddum og dendurfieddum manni; nu par a moti
var pvi miklu meira haldiB fram, aB allir vseri
liver BBrutn likir, aB pvi leyti sem peir vteri
rjettliettir meB upprisu Krists. Ekki viljum vjer
segja, aB prestar norsku s^nodunnar hafi alveg
latiB pess dgntiB, aB vantruin fordaimii, en hitt
viljum vjer segja. aB vcik lieilags anda 1 hjarta
mannsins hverfur 1 prjedikun peirra 1 samanburBi
viB verk Krists lyrir oss. pegar peir tala um
guBs naB i Kristi, pa eiga peir avalt viB end-
urlausnarverk Krists. AB til sje Ilka 1 kirkjunni
nokkuB. sem heitir naB lieilags anda, pvi er
reyndar ekki neitaB, en enganveginn tekiB fram
svo sem skyldi. peir eru svo hraiddir um aB
. menn gj 'ri rjettlsetisverk ur tru sinni, a& peim
pykir draB aB leiBa tilheyrendur sina inn 1 sitt
eigiB hjarta eBa til skoBunar a sjalfum sjer. Vjer
jatum luslega, aB lijer getur maBur liaiglega leiBst
ut a villuveg. Margir komast aldrei lengra en
aB spyrja ahyggjufullir: 4Er eg einlaegUf frammi
fyrir guBi? Hefi eg sanna og lifandi tru? Get
eg eins og eg er veriB guBs barn?’ Hjer vant-
ar paB aB salin meB fullkomnu truuaBartrausti
liti til bans, sem upphafinn er a krossinn eins
og eironnurinn a ey&innirkinni. En hinsvegar
liggur meira en heiBindoms-speki i pcssurn orB-
um Sokratesar: .pekktu sjalfan pig’. AB pekkja
guB og aB pekkja sjalfan sig innibindur alia kristi-
lega speki, allan saluhjalplegan sannleika. En
eigi pessi sjalfspekking aB koma, verBur astand
hins natturlega manns a& rannsakast grandgiefi-
lega. p:i& ma ekki lilaupa hjer lauslega yfir
meB pvi aBeins 1 alniennuin orBatiltaekjum aB drepa
a ’iBruriarleysi, vantru og a&ra lesti’ til pess
aB llpta sjer aB koma meB gleBiboBskap kristin- '
ddmsins. Lif hins iBrUnarlausa verBur aB drag-
ast fram eins og paB or; paB verBur aB fylgja
honum 1 gangi hugsana bans, i girndum bans og
tilhneigingum, til pess aB sj>na honum. live fjarrj
pvl liann er aB fullnsegja logmali guBs. Og peg-
ar petta helir verjB sett syndaranuni fyrir sjonir,
mi ekki brjdta oddinn af sverBi ldgmals-
ius meB pvl undir eins aB boBa Krist sem frels-
ara. Nei, ddraur ldgmiilsins yfir syndaranum,
sem hann befir bakaB sjer meB synd sinni. verB-
ur Ilka a& koma fram 1 allri hans alvuru.
Monnum verBur aB skiljast, a& guBi er full al-
vara meB ddnii sinum og aB syndarinn getur
ekki_ umfluiB hann, ef hann ekki 1 nafni Jesu
frclsara sins leitar a riaBir guBs. pvl verBur
ekki neitaB, aB langtum of fljdtlega er hlaupiB
yfir prjedikun Idgmalsins 1 synddunni; hun fair
elfki aB tala merri allt, sem tala parf, til synd-
arans, svo aB hann skelfist af reiBi guBs, sem
yfir honum er, og leiBist af pvl til aB leita lifs-
ins 1 endurlausnarverki Krists. petta er einhver
hinn tilfinuanlegasti galli a prjedikunarniata syu-
ddumanna, Sa eBa sa prestur leggur a staB sem
kristniboBi meBal fdlks, er flutst hefir til pessa
lands. liann vinnur, ef til vill, a& pessu starfi
sinu af ollum kr.iftum; en hann leggur ekki
grundvollinn meB alvarlegri iBrunar- og afturhvarfs-
prjedikun. s |;ess sta^ snyr hann sjer
a 5 vanakristindumi peim, sem
t sfean heiir lielgatf, minnir til-
Bieyrendur sina a ad peir eru
skircir og uppaldir 1 Muni Isit-
ersku kirkju, ad Jieita land
sje Inllt af vailutrf. arfioSJatm
og mtiimuin, er gjtri sjer far
ao leida a dr a atvega, og ai
I»eir pvi gjdri nu rjett i pvi
ad sameina sig i stiinud med
hid heiiaga prjedikmiarembsetti
mitt a medal sin. Og pegar 1 staB
ur luterskur sPlimbur tilor&iim!” pessu nuest tekur
Asperheim fram, aB synoduprestar flaustri mynd-
un saliiaBa sinna svo mjig af, s .kum pess m m
sje eiginlega allt um paB aB gjora, aB folk
paB, er peir geta til naB, verBi utilokaB fra
oBrum kristnum kirkjudeildum, enda pott lutersk-
ar sje, t. a. in. fra liiiiu fymeliida norska kiikju-
fjelagi ^Konferenzuiini’. Brfnir hann svo fyrir
monnum pann sannleika, aB aBalietlunarverk prests-
ins sjo ekki aB taka folk upp til liopa og
binda pa& ytri bf.ndum 1 kirkjuleg safnaBafjelog,
heldur aB prjedika afturhvarf og syndanna fvrirgefn-
ing. Svo heldur Asperheim a fram meB pessum
orBum; 4iViBa hittir slikur kristniboBi liopa af
londum sinum, seui miklu lengra eru koinnir a
hurt fra sannleikanum heldur en peir voru iiB-
ur en peir lluttu aB lieiman, og pii er enginn
lilutur, sem samkviemt kaerleikaniun geti honum
rjett til aB lita svo a, sem sje peir allir kristn-
ir; miklu frernur tetti kserleikurinn aB knyja
liann til aB skoBa meira hluta peirra sem okom -
inn til Jesu Krists par sem svo hagar til, en
paB er pvl iiier allsstaBar. setti aB prjedika kri.st-
indomsorBiB nokkurn tima til pess paB gaiti orB-
i& ilmur Ilfs til Ilfs og ilmnr dau&a til dauBa.
A pann liatt yrBi iBulcga komiB i veg fyrir aB
1 sufnuBinn vicri tekiB l'61k. sem stteBi par sl&-
an sem danBir limir og pannig aBeins gjorBi sofn-
uBinuni skaBa. Og eftir aB s.ifnuBurinn er mynd-
a&ur, pa eetti aB minnsta kosti aB halda par
afram kristuiboBsstarfinu; en pa pykir monnum
(prestum norsku synodunnar) paB ekki vera sam-
kveemt kaerleikamnn, a& tala til safnaBarins eins
og meiri hluti hans vieri folk, er ekki hefBi tek-
i& sinnaskipti og snuist. Sje fundiB aB synduni
pviliks safnaBar, pa er pa& natturlega gj irt a
pann liatt eins og pier sje breyskleika-syndir
trim Bra, Prestinum dettur ekki 1 hug aB refsa
synd iBrunarleysisins og vantruarinnar sem drottn-
anda alii innan safnaBarins. Og svo verBur bin
einkennilega skoBun norsku synodunnar a hinum
kristilega fagnaBarbo&skap.pegar hun kemur fram
i prjedikun prestanna, til liuggunar ekki aBeius
peim, sem purfa liuggunar viB, heldur og yms-
uui, er ekki a aB hugga, Prjedikunin kemui
hsettulegri ro inn hja sjfnuBinuni. Og a&aiorsok-
in til pessa er vissulega aB miklu leyti kenning
synddunnar um pa& aB allur heimurinn sje 1
upprisu Krists rjettlatur orBinn an tiflits til iBr-
unar og truar, asamt pvl, er par stendur 1
sambandi viB”.
Sjera Pull ]:orlaksson hefir gjdrt sjer eink-
ar mikiB far um aB stinga puirri flugu i mui.n
allra Islendinga, er hann nser til, aB guBs orB
1 heilagri ritning og ekkort annaB sje sa grund-
vollur, sem hann asamt norsku synddunni stend-
ur a i truarlegu tilliti, en aB allir aBrir, sem
ekki eru liouum samniala um eitt og allt 1 tru-
arlserddmunum, t.. a. m. eg og riilnir likar,
sje horfnir fra liinni kristilegu opinberun aB
meiru eBur rninna leyti og sje aB leiBa meun
a gldtunarveginn, burtu fra Jesu Kristi. MeB
pvl nu aB athuga paB, sem peir Missouri-menn
halda fram viBvikjandi naBarutvalningunni, og po
einkum paB, sem norska synddan liefir 1(slegi&
fostu” um rjettlaiting [alls heimsins 1 upprisu Jesii
Krists og um hina kirkjulegu allausn, er auB-
siett, hversu -AreiBanlegur pessi vitnisburB-
ur er, sem sjera Pall gefur sjalfum sjer og kirkju-
fjelagi sinu. En pa& er enn margt, sem synir,
aB syndduprestunum er guBs orB enganveginn eitt
og allt. og aB peir pvert a mdti, rjett eins
og pafakirkjan, setja manna or& og manna setn-
ingar ofar guBs orBi i ritningunni. paB er ii&-
ur tekiB fram, hversu allur sa prestalyBur, sem
fylgir (ildungnum Walter i St. Louis, hefir sett
rit Luters i sama sa?ti 1 sinui kirkju eins og
klerkalyBur' kapdlskunnar hefir sett Kdmaborgar-
pafinn 1 sinni kirkju. Eu svo bietist nil hjer