Norðurslóð - 10.11.1978, Qupperneq 3

Þinghúsið á Grund
- Hjallur til niðurrifs eða musteri
þjóðlegs samkomuhalds?
Allir Svarfdælir þekkja þinghúsið á Grund, Grundina, eins og
unga fólkið kallar staðinn. Tii skamms tíma var þetta aldna hús í
litlu áliti og flestir litu aðeins á það sem spurningu um tíma,
hvenær það yrði rifið og annað veglegra samkomuhús reist þar
eða annarstaðar í sveitinni.
Nú nýtur húsið vaxandi virðingar og vinsælda, og menn eru
farnir að spyrja sig, hvort nokkur ástæða sé til að leggja það
fyrir róða.
Hvað sem ofan á verður þegar til kastanna kemur, hlýtur
hreppsnefnd Svarfaðardalshrepps að taka samkomuhúsmál
sveitarinnar til umíjöllunar hið fyrsta og koma hreyfingu á mál-
ið, því eins og er er aðstaðan til samkomuhalds í hreppnum óvið-
unandi. Um það eru allir sammála.
Þinghúsið er að /tofni eitt
elsta hús í byggðum-Æsvarf-
dæla og á sér allmerkilega
sögu. Upphaflega varþaðreist
sem þinghús Svarfaðardals-
hrepps fram á Tungum vel
fyrir aldamótin. Grunnur húss
ins er nú því miður horfinn af
yfirborði jarðar, en hann var
nærri austast í núverandi
nýræktartúni Sigurðar bónda
í Hreiðarsstaðakoti norðan
þjóðvegarins á Tungunum.
Árið 1912varráðistíþaðað
taka húsið niður, flytja það
niður að Grund og reisa aftur
á nýjum grunni við veginn.
Síðan var barnaskólinn þar til
hús allt til ársins 1953, er hann
fluttist að Húsabakka. Árið
1938 fékk ungmennafélagið
Þorsteinn Svörfuður að reisa
viðaukabyggingu sunnanvið
Þinghúsið, þar sem er sena
o.fl.
Að lokum varsvo samkomu
salurinn breikkaður til vesturs
með skúrbyggingu og fordyri
með snyrtingum gert norðan-
við árið 1962. Var það hugsað
sem bráðabyrgðaráðstöfun
meðan hreppurinn væri að
ljúka uppbyggingu skólaset-
urs síns á Húsabakka.
Nú er að líkindum komið að
því, að Svarfdælingar þurfi að
ákveða stefnuna í þessu máli.
Á að byggja nýtt hús, „félags-
heimili“, hvernig á að byggja,
hvar á að byggja o.s.frv. Eða á
alls ekki að byggja nýtt hús frá
grunni, heldur snúa sér að því
að dubba upp á Þinghúsið,
stækka það eitthvað (til norð-
urs?), koma þar fyrir rúmgóð-
um forsal, snyrtingum o.fl.
Trúlega þarf þá að gera miklar
endurbætur og lagfæringar á
gamla húsinu, skinna það upp
útvortis og síðast en ekki síst
lagfæra allt umhverfið bæði
m.t.t. umferðar og útlits. Æ
fleiri heyrast nú segja eitthvað
á þessa leið: „Þinghúsið gæti
bara verið fallegt séð frá
veginum, ef það væri lagfært
myndarlega og umhverfið tek-
ið til bæna“. Eða: „Mér finnst
Þinghúsið bara svo hlýlegt og
huggulegt, það er hvergi betra
að skemmta sér heldur en
þar“.
Víst er um það, að oft eru
góðar og menningarlegar
skemmtanir á Grundinni, þó
þær séu það vissulega ekki
allar. Margt aðkomufólk, sem
þar hefur verið á samkomu,
hefur látið þess getið, að það
hafi aldrei séð fólk skemmta
sér jafnvel, og það ódrukkið,
eins og á þessum stað. Sumir
hafa sagt, að líklega lifði
gömludansa menningin hvergi
betra lífi á íslandi heldur en á
Grund í Svarfaðardal. „Við
vissum bara ekki, að það væri
til ennþá, að ungir og gamlir
hömuðust svona í gömlu
dönsunum af þessu líka
feykna fjöri, og allir ódrukkn-
ir.“ Þannig hafa menn komist
að orði og annað í þeim dúr og
ekki af ástæðulausu.
Svo frægt er þetta fyrirbæri,
að nú stendur til að áhugafólk
um þjóðhætti í höfuðstaðnum
geri út leiðangur hingað norð-
ur í samvinnu við ríkisútvarp-
ið, sjónvarp, í þeim erinda-
gerðum að kvikmynda ball á
Grundinni. Ætlunin er eink-
um að kvikmynda ,,marsinn“
með gömlu dönsunum og öll-
um tilheyrandi kúnstum og til-
brigðum, sem ekki þarf að lýsa
fyrir barnfæddum Svarfdæl-
um.
Vonandi verður þessi
skemmtilega hugmynd að
veruleika og kemur þá til kasta
sveitamanna að sýna að enn
séu þeir ekki dauðir úr öllum
æðum.
Grein þessi var að stofni til
rituð fyrir ári síðan, en komst
ekki í blaðið vegna rúmleysis.
Hún er þó ekki síður í fullu
gildi nú en þá.
H. E. Þ.
Tölvutceknjn kemur til Dalvíkur
Tölvutækni ryður sér æ meira
til rúms við færslu bókhalds og
söfnunar ýmissa upplýsinga hjá
fyrirtækjum. Fyrst í stað þurftu
rekstrarreikningar að vera all
stórar svo slíkt væri talið
hagkvæmt og vegna smæðar
fyrirtækja hér á landi hefur
tölvunotkun ekki verið mikil.
Ýmislegt bendir þó til að
notkun tölvu muni stóraukast í
náinni framtíð.
Kaupfélag Eyfirðinga hefur
nú um skeið verið að auka hjá
sér tölvuvinnslu og stutt er
síðan að útibúið hér á Dalvík
tengdist þessu tölvukerfi Kaup-
félagsins. Til að fræðast um
þessa hluti sneri Norðurslóð sér
til Rögnvaldar Friðbjörnsson-
ar, skrifstofustjóra, og bar fram
nokkrar spuringar.
- Hvenær var tölvubókhald
tekið upp hjá útibúinu?
- Það var um síðustu áramót
að viðskiptamanna- og launa-
bókhald fastráðinna starfs-
manna fór í þannig vinnslu.
Aðalbókhaldið og vinnulaun
lausráðinna fór í tölvuvinnslu
um mitt ár og var þá aðalbók-
haldið fært frá áramótum. Þar
með var allt bókhald útibúsins
komið í tölvu. Þess má geta, að
enn er ekki farið að færa
aðalbókhald K.E.A. í tölvu, en
gert er ráð fyrir að það verði frá
næstu áramótum.
- Að hve miklu leiti er bók-
haldið unnið hér á Dalvík?
- í sumar fékk K.E.A. sér
nýja tölvu, sem heitir I.B.M.
system 34, en áður voru þeir
með I.B.M. system 32. Aðal-
munurinn, tæknilega, er sá, að
hægt er að hafa beint samband
við tölvuna með sjónvarps-
skermakerfi. Hér er staðsett
skráningavél, sem tveir geta
unnið við sjálfstæðar skráning-
ar í einu. Öll bókhaldsvinna,
svo sem merkingar og skráning
á svokallaða „disklinga" (sem
eru litlar segulplötur), er fram-
kvæmd hér. Disklingarnir eru
síðan sendir til Akureyrar, þar
sem keyrsla fer fram í tölvunni.
öll geymsla á gögnum er því hér
á Dalvík, aðeins endanleg tölvu
vinnsla fer fram á Akureyri.
Eins og ég sagðí áður er sá
möguleiki fyrir hendi, að tengja
nokkra sjónvarpsskerma inn á
kerfið og um leið að hafa skermi
hér á Dalvík. Þarf þá sérstaka
símalínu, svo vel sé, til að hafa
sem beztan aðgang að upplýs-
ingum, en kostnaður við slíkt er
svo mikill, að vafamál er að það
borgi sig. Um þessar mundir er
verið að kanna hvað hentar best
Alltaf er nokkuð um það að
blaðinu berast bréf frá áhuga-
sömum lesendum. Nýlega
komu samtímis bréf frá bræðr-
um tveimur sem hvorugur vissi
þó, að hinn væri að skrifa bréf,
því annar er í Flórída en hinn á
Djúpavogi.
Þetta eru þeir Péturssynir,
Jóhann Svarfdælingur í Amer-
iku og sr. Trausti prófastur
Sunnmýlinga.
Hér birtum við stuttarglefsur
úr bréfum þessara ágætu
drengja, sem löngu eru fluttir
héðan úr héraði, en geyma í hug
og hjarta minningarnar frá
æskuárum sínum og fylgjast af
lifandi áhuga með öllu því sem
hér er að gerast.
Það er greinilegt að Jóhann
hefur brennandi áhuga á fram-
gangi Dvalarheimilis aldraðra á
Dalvík, hefur enda sýnt það í
í framtíðinni í þessum efnum.
- Þið hafið tekið að ykkur
bókhaldsvinnu fyrir aðra en
útibúið?
- Hér fer fram skráning á
viðskiptamanna- og aðalbók-
haldi útibús K.E.A. Ólafsfirði
og frá 1. október höfum við
tekið að okkur bókhald á
hlaupareikningum í Sparisjóði
Svarfdæla á Dalvík.
- Hvererhelstiávinninguraf
tölvuvinnslu, umfram það sem
áður var?
- Aðalkosturinn er aukinn
hraði. Upplýsingar úr bókhaldi
geta nú legið fyrir mun fyrr og
ítarlegri en áður. Auk þess
einfaldast vinnan við bókhaldið
um leið og hún verður nákvæm-
ari, sagði Rögnvaldur að
lokum.
verki með stórmyndarlegri gjöf
til þeirrar stofnunar, sem senn
tekur til starfa. Jafnframt ræðir
hann í bréfinu um heilsugæslu-
stöðina. í lok þess setur hann
fram tillögu.
„Bjarni Pálsson, fyrsti land-
læknir íslands, var fæddur á
Upsum í Svarfaðardal. Dalvík
var þá ekki til nema sem
Böggvisstaðasandur. Eyvindi
duggusmið var reist minnis-
merki, og er það vel. Mér finnst
að við Svarfdælingar allir -
Dalvíkingar auðvitað þar með
taldir - verðum að vakna til
umhugsunar og framtaks á því
sviði að sjá um að Bjarna
Pálssyni verði reistur myndar-
legur og veglegur minnisvarði.
Við og íslenska þjóðin öll
stöndum í svo mikilli þakkar-
skuld við þann mæta mann.
Framhald á bls. 2.
- Rætt við
Framhald af síðu 4.
baujuna, þá set ég út loggið og
tek svo bara strikið upp að
Sauðanesinu, til að sjá hvað
þetta væru margar mílur.
Mótoristinn var ævinlega
uppi á landleið. Það var Anton
Sigurjónsson. Það var fíni
drengurinn. Ég bað hann ævin-
lega að taka inn loggið og
stemma það svo aftur á núll, svo
enginn sæi neitt á því. Hann
gerði það. En þegar ég kem í
land, þá eru allir farnir í róður.
Ég skipti mér ekkert af því. Ég
fer svo bara sama strik fram
aftur, en færi mig rúmu tengsli
framar. Og það veit enginn af
mér, hvar ég er. Og það er alveg
sama, ég fæ aftur næsta dag
þúsund pund á dekk, eða tólf
þúsund pund alls, því báturinn
tók ellefu þúsund í lest. Og
þarna er ég búinn að fara tvo
róðra og færði mig þetta fram,
og það er sama í öðrum róðrin-
um, að þá fæ ég miklu betri fisk
á framendann heldur en grunn-
endana. SvoTer ég í land og þá
eru allir farnir. Þá færi ég mig
ennþá fram, svona um rúmt
tengsli.
Fréttam: Hvað er tengsli?
Guðl: Það eru sex eða sjö
stokkar á milli belgja, eftir því,
sem maður vill hafa. - Þegar ég
kem þarna í þriðja róður og
færi mig fram, þá kem ég að
enskum togara, sem liggur þar
og er með bauju úti. Ég stika svo
þarna hjá baujunni, og það er
ekþi nema nírætt vatn. Hann er
þá þarna í hárifinu, langt norð-
ur af Grímsey. Og ég byrja svo,
stutt frá baujunni hans og legg
norðaustur, eitt tengsli. Þar
stika ég og það voru 140 faðmar
orðnir. Svo hugsa ég með mér
að hér skuli ég byrja að leggja.
Ég legg svo alla línuna norður af
austri og stika aldrei. Svo stika
ég þegar ég er búinn að leggja
alla línuna og það passar upp á
faðm, að það eru 140 faðmar
þar líka. Þarna næ ég fimm
róðrum áður en þeir hafa upp á
mér og er alltaf með á dekki.
Fréttamaður: Voru þeir ekki
orðnir vitlausir yfir þessu?
Guðlaugur: Þeir voru alveg
orðnir kolvitlausir, þú mátt
nærri geta, þegar sumir fengu
varla kvikindi, en aðrir ekki
nema þrjú - fjögur þúsund
pund, langmest.
Þegar ég er að fara í sjötta
róðurinn, þá sé ég að Þorsteinn
Svörfuður liggur úti á firði,
stopp, ég fer til hans, ég kunni
ekki við að stíma fram hjá
bátnum. Kristinn heitinn Hall-
grímsson var þá háseti hjá
Hannesi heitnum og ég segi við
hann: „Er eitthvað að bila hjá
ykkur?“ „Nei, ætli það, ég held
það hafi bara farið þari í skrúf-
una,“ svarar hann. „Nú, jæja,“
segi ég. „Þá þurfið þið ekki
mína hjálp.“ Svo ég bara fer.
Svo kemur hann á eftir, náttúr-
lega, lá þá bara til að sjá hvert ég
færi. Og fyrir þetta, sem hann lá
þarna fyrir, þá náðu þeir allir
saman einum róðri þarna
frammi. Þá gekk hann í norð-
austan hvell og var ekki hægt að
róa í fleiri, fleirii daga.
Guðlaug
Fréttam: Mannstu hvað þið
voruð langt norður af Grímsey?
Guðlaugur: Við höfum verið
einar 12-13 mílur norður af
eynni. Við vorum rúman helm-
ing vegalengdar frá Grímsey
fram að Hólnum, en þar á milli
eru 20 milur.
Gömlu bryggjurnar.
Guðlaugur yngri: Mannstu dýp
in þarna á þessum miðum?
Guðl. eldri: Já, ég man öll dýpi
og ég fór ævinlega eftir merkj-
um eða miðum af fjöllum, þegar
sást til lands. En þó ekki sæist til
lands, þá hefði ég svo góðan
kompás, og áreiðanlegt logg -
það var eitt þetta stóra skipa-
logg - , það skeikaði aldrei á
því. Maður hafði ekki annað að
styðjast við og varð að treysta á
sjálfan sig. En þetta gekk vel
þessar vertíðir, sem ég var, það
kom aldrei neitt fyrir mig.
Fréttamaður: Hvenær byrjuð-
uð þið á vorin?
Guðlaugur: Við byrjuðum ekki
fyrr en í júlí. Það kom aldrei
fískur þá fyrr en 10. júlí. Þó að
væri farið 7.-8., þá fengust ekki
nema nokkrir slápar. En eftir
svona tvo, þrjá daga, þá var
alveg kakkfiskur. Þá var gang-
an að koma. þá komu þessir
slánar svona á undan, dökkleit-
ir.
Fréttam: Hvað stóð vertíðin
lengi?
Guðl: Hún stóð þangað til sein-
ast íjúlí. Um mánaðamótinjúlí-
ágúst fórum við á reknet.
Fréttamaður: Hvaða bátarvoru
þá áDalvík, manstu eftir því?
Guðl: Þarna við Kaupfélags-
bryggjuna voru, auk Baldvins
Þorvaldssonar, sem ég var með,
Bjarmi, Þorsteins heitins frá
Efstakoti og Björgvin, Sigfúsar
Þorleifssonar. Pállheitinn Frið-
finnsson var með útgerð þarna
líka, en Björn heitinn Arngríms
son var með hans bát. Hét sá
Arngrímur Jónsson. Svo var
Baldvin Þorvaldsson, sem ég
var með. Þeir voru með mér á
honum bræðurnir Anton og
Guðjón Sigurjónssynir og lík-
lega einn úr Böggversstöðum,
mig minnir Guðjón Loftsson
(Gauji Lofts). Jón Emil í Holt-
inu var með mér lengi. Hann
byrjaði með mér á Baldri.
Fréttamaður: Hverjir voru við
Höppnersbyryggjuna?
Júlíus Halldórs: Við Höppners
bryggjuna voru Nói Svein-
björns v Jóhannssonar og
Skrauti, sem þeir kölluðu, sem
hann Toni átti. Palli í Miðkoti
var með hann um tíma. Þar var
lika Hannes hafstein og svo
áður Hugur Júlíusar Björns-
sonar.
Fréttam: En við Valensíu-
bryna?
Júlíus H: Við V. voru bátarnir
hans Þorsteins kaupmanns:
Skíði, Jón Stefánsson og Búi.
Um margt skröfuðum við
fleira, en það bíður betri tíma.
Júlíus J. Daníelsson, frá
Syðra-Garðshorni.
Dalvíkurhöfn kringum 1940.
Bréf frá bræðrum
NORÐURSLÓÐ - 3