Norðurslóð - 22.01.1981, Qupperneq 5

Um hreinræktun
holdanauta
Pistill frá Hrísey
Hann Hjörtur á Tjörn fór ívetur
fram á við undirritaðan, starfs-
m'ann Sóttvarnarstöðvarinnar í
Hrísey, að láta Norðurslóð í té
upplýsingar um gang mála hjá
Galloway-gripum í Hríseyjar-
flósi. Sóttvarnarstöðinni hefur
verið hampað nokkuð í blöð-
um, útvarpi og sjónvarpi þau ár
sem hún hefur starfað, en í
flestum tilfellum hefur það
sama verið að koma fram aftur
og aftur. Því verður nú reynt að
þræða ekki troðnar slóðir og
jafnframt að forðast allt of
fræðilegt hjal.
• Grœnar grundir
holdablendinga
Verulegur-hluti lesenda Norð
urslóðar hlýtur að vera á Dalvík
og í utanverðum Svarfaðar-
dal. Undirritaður var þar áferð í
ágúst síðastliðnum, sem og
oftar. Þaðan gat að líta allstórt
fagurgrænt tún þar sem áður
höfðu verið fremur litlitlir lyng-
móar og á tímabili dökkt
moldarflag, skammt utan byggð
Á þessari mynd er ársgömul kvtga
sem ekki er minna en 75% Gallo-
way. Hún ber þess líka mjög glögg
merki.
arinnar í Hrísey. Þetta er þó
ekki tún í venjulegum skiln-
ingi, heldur 16 hektara beitiland
fyrir Gallóway-kálfa og mæður
þeirra. Vænir Gallóway-bolar
fá hins vegar ekki að njóta
þessara grænu grunda á sól-
ríkum sumardögum. Þeirrahlut
skipti er innilokun og einangr-
un frá hnellnum kvígum ogtroð
júgra kúm. Eins og margir vita
verða kýrnar í Hrísey nefni-
lega ekki kálffullar af sam-
Maður ársins
8 ára sjómaður
Norska blaðið Verdens Gang
hefur árum saman útnefnt „mann
ársins“ þar í landi. Mörg stór-
menni bafa orðið þessa heiðurs
aðnjótandi, t.d. Ólafur konung-
ur, Thor Heyerdahl og Jens
Evensen.
En nú var það reyndar 8 ára
drengur, sem hlaut heiðurinn sem
auk titlsins er í förmi brons-
styttu. Maður ársins heitir Svein
Inge Jakobsen frá OrmeyíNorð-
landi. Hann var einn með fóður
sínum í róðri á 36 feta fiskibáti,
þegar faðirinn veiktist svo hastar
lega, að hann gat enga björg sér
veitt né heldur annast bátinn. Þá
tók Svein málin í sínar hendur og
stýrði bátnum heilum í höfn og
tók það 3 klukkutíma.
neyti við bolana þar, heldur er
flutt inn sæði handa þeim úr
sérstaklega völdum Galloway-
nautum í Skotlandi. Vart hefur
orðið nokkurs misskilnings hjá
fólki varðandi þetta atriði, og
þá um leið hvernig hreinræktun
in fer fram.
• Að hreinrœkta
holdanaut
Það sem af er starfsemi
Sóttvarnarstöðvar ríkisins í
Hrísey hefur verið notað sæði úr
þremur skoskum nautum,' en
það fjórða verður væntanlega
tekið í notkun á næstunni.
Kýrnar sem í upphafi voru
fluttar til stöðvarinnar fengu
sæði úr þessum nautum. Dætur
þeirra, sem urðu 50% Galloway-
kýr, voru einnig sæddar með
sæði úr Galloway-nauti. Þær
ólu svo kvígur sem voru Gallo-
way-kýr að 75% hluta. Þannig
eykst blöndunin koll af kolli
með sífelldri notkun innflutta
sæðisins þar til blöndunin nálg-
ast svo 100%, það jafngildir
hreinræktun.
Hér hefur aðeins verið minnst
á kvígur, en vitanlega fæðast
naut líka og raunar hafa þau
verið i nokkrum meirihluta.
Best byggðu nautin og þau sem
sýnt hafa mesta vextareigin-
leika hafa orðið þau lánsömu og
fengið að lifa lengst. Úr þeim
hefur verið tekið sæði og djúp-
fryst til að setja á markað handa
bændum í landinu almennt.
Þannig á að koma upp hrein-
ræktuðum Galloway-stofni á
íslandi án þess að sæðið frá
Skotlandi sé notað annars stað-
ar en í sóttvarnarstöðinni í
Hrísey.
Þess má svo geta, að sæði það
sem hingað hefur verið flutt í
land til sölu, er úr nautum sem
eru hálfblendingar. Því eru
kálfar sem undan þeim koma
aðeins blandaðir að 1/4 hluta
eða 25%. Á næstunni má vænta
þess að farið verði að taka sæði
úr nautum sem eru holdablend-
ingar að 3/4, eða 75%. Má þá
reikna með að bændur sem nota
það sjái meiri svip holdakyns á
kálfum sínum en verið hefur
fram til þessa.
• Til hvers holdanaut?
Þetta er algeng spurning
þegar spurf er frétta af búskapn-
um í sóttvarnarstöðinni. Ekki
í Noregi 1980
Það er gaman fyrir okkur
Svarfdæli að hugleiða það, að við
eigum líka og höfum átt unga
fiskimenn. Einn þeirra er Guð-
laugur Arason, sem líka var 8
ára, þegar hann gerðist sjó-
maður. Hann hefur reyndar ekki
verið kjörinn formlega „maður
ársins“ hér á landi, en þó er ekki
fjarri því. Með þeim frábaru
viðtökum og dómum, sem bók
hans, Pelastikk, hefur hlotið
hefur þjóðin kjörið hann a.m.k.
einn af best metnu sonum sínum
þetta árið. Hvernig vari að
dalvískir sjómenn létu búa til
bronsstyttu af fiskibát og gefa
Gulla?
Á stærri myndinni eru þeir NÓRI, JÖTUNN og FÓSTRI. Jötunn, sá í miðjunni, er sá sem sagt er frá í
greininni að hafi verið 555 kg við 18mánaða aldurinn.
ætla ég að gefa viðhlítandi svar
við því, en þó verður líklega að
segja það misskilning að það sé
mikið bragðbetra kjötsemverið
er að sækjast eftir. Hins vegar
verður maður fljótt var við
þegar holdablendingarnir vaxa
úr grasi að þar eru á ferðinni
holdameiri skepnur en við sjá-
um hjá íslenska mjólkurkúa-
stofninum. Það þýðir annars
vegar mikla vöðva í girnilegar
stórsteikur og svo má bóndinn
vænta meiri afurða eftir hvern
grip-
• Átangur.
Helmingur þeirra 20 kúa sem
í upphafi starfseminnar voru
fluttar til Hríseyjar voru af
íslenska mjólkurkúastofninum,
en hinar undan holdablending-
um frá Gunnarsholti og íslensk-
um kúm. Talsverður útlitsmun-
ur er á gripum undan þessum
tveimur hópum. Gripir undan
dætrum skotanna frá Gunnars-
holti eru lágfættari og hafa vöxt
meiri holdagripa. Hins vegar
hefur það alls ekki alltaf þýtt
afgerandi mun á þyngdaraukn-
ingu, og jafnvel engan.
Sé litið á fáeinar tölur til að
forvitnast um þyngd gripa má
t.d. nefna að 11 naut sem náðu
18 mánaða aldri voru til jafn-
aðar rúmlega 430 kg við 18
mánaða aldurinn. Þar af voru
tvö naut sem drógutölunaveru-
lega niður. Þessi naut voru öll
hálfblendingar. Nú eru nokkrir
gripir komnir í hópinn sem eru
blandaðir að 3/4 hlutum og má
þar nefna eitt naut sem nýlega er
orðið 18 mánaða og var þá 555
kg að þyngd. Dæmi um góðan
vaxtarhraða á nautkálfi frá
síðastliðnu sumri, en hann
þyngdist um 46, 51 og 56 kg á 5.
6. og 7. mánuði.
Jörundur, fyrsti gripur sem
fæddist í Hríseyjarfjósi, var
felldur 31. október sl. Hann var
þrifinn og mjög gæfur gripur og
af honum talsverð eftirsjá.
Jörundur var 40 mánaða þegar
hann var felldur og vó á fæti 781
kg. Fallið var 429 kg og fall-
nýting 54,9%.
Þess má að lokum geta að
þessir afkomendur Galloway-
nautanna skosku og íslensku
kúnna eru flestir óskó’p spakir
og gæfir gripir. Mannýg er
ekki þekkt svo orð sé á ger-
andi, nema þá við burð þegar
móðurástin er í algeru hámarki.
Guðjón Björnsson.
BRUNABÓTAFÉLAG ÍSLANDS - LAUGAVEG1103 - SÍMI260S5
NORÐURSLÓÐ - 5