Norðurslóð - 28.10.1986, Qupperneq 2

Brot úr sögu
á landi og lofti
Kvíguleit

Frá kvíguleitinni. Kross við Ingjaldshnjúk og við Kvíguskarð?
- Ljósm. Vald. Bragas.
Þess var getið lauslega í síðasta
tölublaði, að 2 ársgamlar kvígur,
sem gengu í Sveinsstaðaafrétt í
sumar, hefðu komið fram í
Kolbeinsdalsafrétt í Skagafirði í
seinni göngum þar. Aðrar tvær
kvígur voru líka horfnar og vissi
enginn hvar þær héldu sig lífs
eða liðnar.
Nú hafa verið farnir nokkrir
leiðangrar til að reyna að hafa
upp á hinum týndu gripum bæði
héðan úr dalnum og úr Skaga-
firði. Síðast hefur nýlega verið
2 -NORÐURSLÓÐ
leitað úr lofti á þeirri leið, sem
víst þykir, að skepnurnar hljóti
að hafa farið á ferð sinni yfir
íjöllin úr okkar Skíðadal yfir í
skagfirska Skíðadalinn, þarsem
2 þeirra fundust. Árangurinn
hefur hinsvegar enginn orðið,
enda hefur því miður enginn
maður farið fjallveginn fram hjá
Ingjaldi í Vesturárdal, þar sem
dýrin hljóta að hafa farið.
Hinsvegar hafa nú verið farin
tvö leitarfiug á þessar slóðir.
Sunnudaginn 19. okt. fór lítil
æfingafiugvél frá Sauðárkróki
með tvo menn innyfir Kolbeins-
dal innanverðan og nærliggj-
andi fjöll og daii. Ekkert kvikt
sáu þeir fyrr en þeir fiugu yfir
Barkárdal. Þá sáu þeir bæði
sauðfé, geitur og hross langt
fram á dal. En að sjálfsögðu
enga nautgripi, enda þeirra alls
ekki að vænta á þeim slóðum.
Síðari fiugferðin var íarin á
mánudag 20. í glóbjörtu sól-
skini. Flugmaðurinn var Hart-
mann Kristjánsson á Dalvík, en
leitarstjóri og ljósmyndari
Valdemar Bragason, sem áður
hafði tekið þátt í leitarleiðangri
á landi úr Skagafirði. Þeirfiugu
aftur og fram um fjalllendið og
sáu að á leiðinni voru ljótar
jökulsprungur, urðir og hamrar
þar sem ótal stórgripir gætu
hæglega hafa fest sig eða horfið
niður í jörðina. En dýr sáust
engin.
Hér með er að sinni lokið leit
að þessum óhamingjusömu
nautgripum og er næsta víst, að
þeir eru ekki lengur í tölu
lifenda.
Á hinn bóginn er ekki ósenni-
legt að bein þeirra eigi eftir að
finnast einn góðan veðurdag,
kannske ekki næsta áreða næst-
næsta. En þá síðar, eftir svo sem
10 ár eða 50 eða 100 ár komin
undan jökli. Annað eins hefur
gerst á voru landi, íslandi.
Tætturnar á Stafni. Stafnstungnafjall í baksýn.
Talið er, að bænhús hafi verið á
Stafni. Er Stafnsgetið í máldög-
um og reikningum Vallarkirkju
næstu tvær aldir, (1394, 1429,
1470 og 1525) síðast í Sigurðar-
registri frá 1525. í reikningum
Vallastaðar frá 1569 er Stafns
ekki getið meðal jarðeigna hans,
enda munu þar aðeins talin
byggð ból. Stafn þá sennilega í
eyði.
Er síðan fátt um þennan
bólstað vitað fyr en 1712 að
hann er kallaður fornt eyðiból
og eftir þann tíma hefur enginn
búið þar. Svo sem fyr segir er
sennilegt að Stafn sé í eyði 1569,
en þar kann að hafa byggst upp
eftir þann tíma (ekki er Stafns
getið í Bréfabók Guðbrandar
biskups Þorlákssonar), en sú
byggð hefur efiaust verið mjög
stopul, enda engar öruggar
heimildir um hana.
„Hinsvegar hafa lifað í Skíða-
dal munnmæli um að þar hafi
verið búið á seinni hluta 17.
aldar og hafi b óndinn á Stafni
Börn Steinólfs og Halldóru,
sem finnast í Manntali 1703:
Guðrún Steinólfsdóttir, f.
1662, kona Guðmundar Jóns-
sonar b. í Litla-Árskógi 1703,
1712, og enn 1721. Börn þeirra:
Þórunn, f. 1700, Steinólfur, f.
1702.
Gísli Steinólf'sson, f. 1666,
bóndi í Hofsárkoti 1703. Kona
hans: Jórunn Bjarnadóttir, f.
1655. Engin börn eru þeim
eignuð í manntali 1703.
Þorgeir Steinólfsson, f. 1669,
hjá móður sinni á Sveinsstöð-
um. Jón Steinólfsson, f. 1670,
hjá móður sinni á sama stað.
Heimildir:
Handrit Stcláns Aðalstcinssonar í
Skjalasafni HSD.
Prcsta- og prólastatal, bls. 270 ncðan-
máls.
Manntal 1703.
Eigin athugun.
Aðrar hcim.: Brcl'abók Guðbrandar
biskups Þorlákssonar.
Páll Kristjánsson,
Höfundurinn á skemmtiferð í Skiðadal.
„Fýsnin til fróðleiks og skrifta"
er rík hjá mörgum mönnum enn
sem fyrr. Einn þeirra er Páll
Kristjánsson á Dalvík, ætllfræð-
ingur og söguskoðari. Hann
færir blaðinu stundum efni til
birtingar og hefur sumt af því
komið fyrir augu lesenda en
annað er á lager.
Nýlega færði Páll okkur
neðanskráða athugun á Stafni í
Skíðadal og birtum við hana
með ánægju.
Siadió við d lójium Stajns,
J'remsta bœ í dal-Skióa,
Jjöllin há og rismikil,
gródur til miðra hliða.
Það var hér, sem Steinóljur bjó,
kringum kotið meó orji sló
og tiðir sólti til Valla.
Skammdegis nóttin myrk og köld,
Steinóljur bjó hér d sautjándu öld.
P.K.
Stafn var fremsti bærinn í
Skíðadal og stóð að vestanverðu
í dalnum neðarlega í tungunni
milli Stafnsár og Vesturár. Um
dýrleika jarðarinnar vissu menn
ekki er Jarðarbókin vargerð 1712.
Þá var Stafn talinn fornt eyðiból,
þó með greinilegum bygginga-
ummerkjum garða ogtóftaleifa,
sem enn örlar fyrir '86. Getið er
fyrst um Stafn í Máldaga Valla-
kirkju frá 1318, því kirkjan mun
hafa átt býlið frá öndverðu.
heitið Steinólfur. Var lítið frá-
sagnarvert um hann, annað en
það, að hann átti aðeins eina
hryssu og þótti skrítið að sjá til
hans og kerlu hans eru þau tví-
menntu á merinni á leið til
kirkju að Völlum. E.t.v. er
einhver fótur fyrir þessari sögu
því Steinólfur maður Halldóru
Arngrímsdóttur, sem bjó ekkja
á Sveinsstöðum 1703 hefurbúið
á þessum slóðum frá 1660, en er
dáinn fyrir 1703.“
Bættar samgöngur
- meira samstarf
Oft heíur verið rætt um stækkun sveitarfélaga með samein-
ingu þeirra. Minnkandi þörf fyrir framleiðslu hefðbundinna
landbúnaðarvara hlýtur aö segja til sín á næstu árum og veikja
margan sveitahreppinn frá því sem nú er og er þó varla fært.
Augljós ávinningur er af því aðsameina mörg þessara sveitar-
félaga svo þau verði betur í stakk búin að viðhalda þeirri
þjónustu, sem þau veita í dag. Vandséð er að þau geti aukið
þjónusluna í framtiðinni eins og þó nauösynlegt verður, nenta
til komi veruleg samvinna eða samruni við önnur sveitarfélög.
Samvinna sveitarfélaga stórra og srnárra er mjög góður
kostur við lausn ýmissa vandamála. Margt mælir meðnáinni
satminnu t.d. Dalvíkur og Ölafsfjarðar í mörgum niálunt,
hvort heldur þaö er á sviði sveitarstjórnarmála eða annarra
samskipta. Þessi sveitarfélög eru af svipaðri síærö og hafa við
áþekk vandamál að stríða. Vandamál sem oft er auðveldara
að leysa í samvinnu en sitt í Itvoru lagi. Iiinnig getur stuðn-
ingur annars aöilans við uppbyggingu eöa lausn vandantála
hjá hinum auðveldað framgang mála t.d. þegar sækja þarf
mál hjá opinberum aöiiunt.
Samgöngur eru þó verulegur hængur á náinni santvinnu.
Þótt fjarlægö sé ekki nenta 18 km. geta þeir veriö langir þessir
kílómetrar þegar Ólafsfjarðarmúlinn er ófær. Samgöngu-
bætur fyrir Ólafsfjarðarmúla cru ekki aðeins hagsmunamál
Ólafsfirðinga heldur einnig Dalvíkinga og annarra Eyfirð-
inga með aúkin samskipti í huga. C.'öng í gegnum ntúlann eru
því á óskalista Dalvíkinga eins og Ólafsfirðinga. Þegar
göngin verða komin á aö leggja ntikla áherslu á að vegurinn
yfir I.ágheiði verði byggöur upp svo samskipti þessara staöa
og Siglufjarðar og annarra þar fyrir vestan auðveldist líka.
Landsbyggöin hefur þurft aö láta í minni pokann fyrir
höfuðborgarsvæðinu á liðnum árum. Samvinna byggðarlaga
að svipaðri stærð og á jafnréttisgrundvelli getur hjálpað þeim
að halda sinum hlut. l orsenda þessarar samvinnu eru bættar
samgöngur og því eru það í raun sameiginlegir hagsmunir
fólksins í þessunt byggðum að unnið veröí hratt í þessunt
málunt.
J A
NORÐURSLÓÐ
Útgefendur og ábyrgðarmenn:
Hjörtur E. Þórarinsson, Tjörn, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Afgreiðsla og innheimta: Sigriður Hafstað, Tjörn
Sími 96-61555
Ljósmyndari: Rögnvaldur Sk. Friðbjörnsson
Prentun: Prentsmiðja Björns Jónssonar
Stafn í Skíðadal