Norðurslóð - 28.10.1986, Qupperneq 5

Tryggvi Jónsson áttræður
Frystihússtjóri í fjórðung aldar
Einn þeirra manna sem hafa sett
svip á atvinnu- og mannlíf á
Dalvík nú um a.m.k. hálfrar
aldar skeiö er Tryggvi Jónsson
fyrrverandi frystihússtjóri.
Tryggvi verður áttræður þann
3. næsta mánaðar, eins og skráð
er í Tímamótum á baksíðu.
Blaöamaður Norðurslóðar
knúði dyra á húsi þeirra Tryggva
og Jórunnar, Sognstúni I, í
góða veðrinu fyrsta vetrardag
og fékk hlýjar móttökur. Yfir
kaffinu rifjaði húsbóndinn upp
sitthvað frá langri æfi sinni hér
við Dalvíkina.
Hann íæddist á Hóli á Upsa-
strönd 3. nóv. 1906, árið sem
ísland komst í símasamband við
umheiminn. Koreldrarnir Kristjana
Hallgrímsdóttir og Jón Jóns-
son (Irá Hóli) voru systkina-
börn. I ryggvi var annað barn
þcirra, Steinberg (nú látinn) var
clstur læddur í Þorsteinshús-
inu (Baldurshaga). Rétt eftir
aldamótin fcngu loreldrar
Tryggva skipt úr hluta af Hóls-
landi og byggðu sér þá hús niður
við sjóinn, sem þau neíndu
Framnes. Það var miklu norðar
en það Framnes sem nú heitir
því nal'ni. Þarna læddust þrjé
yngri börn þeirra hjóna, Björgvin
Loftur (drukknaði 1943) og
Þórhildur.
Þarna á sjávarbakkanum ólust
þessi systkini upp við víðan
sjóndeildarhring Ijalla ogsjávar
þangað til eldri bræðurnir voru
komnir ylir tvítugt. Þá keypti
IjölskyIdan Hólkot sunnar við
sjóinn. Þau lluttu líka Framnes-
nalnið með sér og þar lillr það
cnn góðu lílj, en gamla Framnes
er nú horlið afyfirborði jarðar.
Æskurárin?
Tryggvi minnist æskuáranna
með ánægju. Að sjálfsögðu
\oru störf drengjanna einkum
bundin við sjó og fiskirí. Samt
kynntist hann svcitalífinu. Hann
var 2 sumur hjá Halldóri í
Brckku og á Hrísum var hann
hjá Arnóri sbr. frásögn hans í
síðasta jólablaði Norðurslóðar
af ævintýri, sem hann rataði í
þar.
En sjórinn var framtíðar-
vettvangur ungra Dah íkinga þá
eins og löngum síðan. Tryggvi
bjó sig undir þá framtíð, lærði
sjómennsku og sjómannafræði
hjá Páli Friðfinnssyni og gekk
að þ\ í búnu undir stýrimanna-
pról og fékk réttindi til að
stjörna 12 tonna bátum. Þá
voru llestir Dalvíkurbátarnir
undir þeirri stærð. Síðar fór
hann á vélstjóranámskeið á
Akureyri og fékk réttindi til tið
lára með 50 ha. mótora.
I ryggvi kunni vel við sig á
sjónum. Eitt var þó, sem spillti
ánægjunni. Hann var sjóveikur
og losnaði ekki.við þann kvilla
þó tími liði. M.a. al þeirri
ástæðu hvarf hann frá sjó-
mannsferlinum, en l]eira kom
til.
Fjölskyldumálin?
í októbcr 1931 gekk hann í
hjónaband. Konan var Ragna
Pálsdótt ir Irá Svalbarðseyri.
Hún kom í Hól til að kenna
börnum orgelspil og þá tókust
kynni þcirra. Þau bjuggu í
Framnesi. Þann 8. septembcr
1932 fæddist þeim sonur. Fjór-
um dögum síðar var móðirin
liðið lík. Drcngurinn.semskírð-
ur var Ragnar, lór í fóstur til afa
og ömmu á Svalbarðseyri og á
nú að sínu leyti börn og mörg
barnabörn. Tryggvi segir frá
þcssu með sömu rósemi og öllu
öðru, sem lífið hcfur fært
honum að höndum.
Þegar þetta gerðist var hann
reyndar byrjaður að byggja fjöl-
skyldunni húsið Ásbyrgi, þ.e.
nr. 9 við Karlsbraut. Gárung-
arnir kölluðu húsið Bumbu
vegna hins bogadregna útskots
á götuhliðinni, og fannst bera
vott um ylirlæti eigandans. En
sú nafngift festist ekki við húsið
og cnn er bumban í fullu gildi og
gefur húsinu sérstakan svip.
Tryggvi kvæntist annað sinn
1935 jafnöldru sinni Jórunni
Jóhannsdóttur í Sogni. Þau
bjuggu í Ásbyrgi fyrstu hjúskapar-
árin en 1942 íluttu þau sig
sunnar í þorpið í nýbyggt hús,
sem þau nefndu Þórshamar, en
nú nefnist Sognstún I. Þar hafa
þau búið síðan og unað vel hag
sínum. Börn þeirra eru Kristín,
Tryggvi.
skólastjóri í Reykjavík og
Jóhann, Uugstjóri, bæði búsett í
Garðabæ. Barnabörnin eru 7 og
síðan er enn ný kynslóð að vaxa
úr grasi.
Ævistarfið
Haustið 1932 gerðist Tryggvi
fastráðinn starfsmaður hiá
Kaupfélaginu á Dalvík, en þar
hafði hann áður unnið í ígripum
sem afgreiðslumaður. Þar vann
hann til ársins 1950. Þá tók við
sá kalli, sem átti eftir að verða
hið sögulega hlutverk hans. að
stýra eina frystihúsi staðarins
um nærri aldarljórðung eða til
1973.
Tryggvi er laorður um starfíð
í Frystihúsinu. Þeim mun meir
verður honum tíðrætt um störf
sín ísamtökum Sambandsfrysti-
húsanna á því tímabili. Þessi
lélagsskapur skammstafaður
SAFF var stofnaður utan um
rekstur Sjávarafurðadeildar
Sambandsins í Ameríku og eru
öll frystihús, sem skipta við
hana aðilar að þessu fyrirtæki.
Tryggvi var stjórnarmaður í
SAFF frá upphafi ogallargötur
meðan hann gegndi starfi frysti-
hússtjóra. Þetta starfgaf honum
mikla innsýn í málefni frysti-
húsanna á breiðum grundvelli
og var mjög gagnlegt í sambandi
við frystihússtjórastarfið. Þetta
félagsstarf leiddi af sér margar
ferðir vestur um haf, einar 6 eða
7 á árabilinu 1961-1973.
Og sem síðasta þakklætisvott
fyrir þessi störf bauð fiskvinnslu-
fyrirtækið fyrir vestan. Iceland
Seafood Corporation, þeim
hjónum vestur til Bandaríkj-
anna 1982. Þar voru þau borin á
höndum og fengu tækifæri tilað
ferðast töluvert um landið.
Hjónin minnast þessarar ferðar
með sérstakri ánægju og sýna
gestinum fagran minjagrip, sem
þeim var gefinn við þetta
tækifæri.
Tryggvi lét af starfi sem frysti-
hússtjóri 1973 sem áður segir.
Þá réðst hann til starfa hjá
Sparisjóði Svarfdæla og vann
þar í 7 ár sem skrifstofumaður.
Þetta voru síðustu árin sem
sjóðurinn var til húsa í Kaup-
félagshúsinu og áður en vélvæð-
ingin hóf þar innreið sína fyrir
alvöru. Reyndar var Tryggvi
mjög lengi í trúnaðarmannaráði
sjóðsins og var m.a., fulltrúi
sjóðsins í byggingarnefnd Ráð-
hússins eftir að sú merka bygg-
ing fór af stað.
Félagsmálin?
Það er auðfundið, að Tryggva
eru hugleiknust þau margvíslegu
félagsmál, sem hann hefur átt
þátt í um dagana. Ungur gekk
hann í Ungmennafélag Svarf-
dæla og komst fljótt að raun
um, að hann átti létt með að
Jórunn.
Ilytja mál sitt í ræðuformi
„óklökkur að tala" segir hann.
Hann sat í stjórn félagsins og
varð formaður um skeið og
reyndar líka í Ungmennasam-
bandi Eyjafjarðar. Á vegum
UMFSv. tók hann þátt í leik-
starfsemi og hafði gaman af.
Hann minnist hlutverka svo
sem Haraldar í Skugga-Sveini
og Skrifta-Hans í Ævintýri á
gönguför. Þar þótti honum
takast vel upp. Sumarið eftir
þann leikvetur var hann í
skemmtiferð fram í Svarfaðar-
dal og kom í Atlastaði. Þá sagði
Helga húsfreyja (kona Trausta
Árnasonar): „Þér tókst að
koma mér til að skæla.“ Þetta
fannst Tryggva gott komplíment.
eins og hann orðaði það.
Þá er að geta þátttöku í
sveitarstjórnarmálum. Svarfað-
ardalshreppur var einn stærsti
hreppur landsins og á þessum
árum nokkuð vandstýTður vegna
vaxandi andstæðna milli sveitar
og sjávarþorps.
Tryggvi var kosinn í hrepps-
nefnd 1942 og varð þegar
oddviti hennar. Mál málanna á
þeim vettvangi varaðsjálfsögðu
hafnarmáiið. Það átti sér þá
þegar nokkuð langa sögu. M.a.
hafði málið verið á dagskrá hjá
Ungmennafélaginu 1933 þar
sem Tryggvi hélt framsögu-
erindi. Það er líka gaman að
geta þess, að fyrsta hafnar-
nefnd hreppsins var kosin á
„miðsvetrarfundi" 17. mars 1934
frammi á Þinghúsinu á Grund.
Nefndarmenn urðu Sigurður P.
Jónsson og Sveinbjörn Jóhanns-
son auk Tryggva.
Það er greinilegt, að Tryggvi
kann þessa sögu vel og kann að
nefna áfangana á þeirri erfiðu
göngu, sem þó endaði með
fullum sigri í þessu stríði við
yfirvöldin og náttúruöflin. sigri
sem skipti sköpum fyrir atvinnu-
þróun á Dalvík. Tímarnir voru
ekki beinlínis ákjósanlegir,
kreppan og almennt peninga-
leysi, stríðið og meðfylgjandi
örðugleikar á efnisútvegum
o.s.frv. Tryggvi minnist áfang-
anna: lög Álþingis um Dalvíkur-
höfn 1931, fyrstu Ijárveitinguna,
kr. 9.000 árið 1938, upphaf
verksins 1939. Ekki gekk það
átakalaust. Um veturinn fyrir
voru þeir Þorsteinn kaupmaður
Jónsson, þáverandi oddviti, og
Tryggvi sendir til Reykjavíkur
til að útvega nauðsynlegt lánsfé
og ekki síður nauðsynlegt leyfi
Innflutnings- og gjaldeyris-
nefndar.
7 vikur fóru í það stapp í
þeirri ferðinni og Tryggvi hafði
samviskubit af svona langri
Ijarveru frá starfi sínu hjá ÚKE
og hringdi í Baldvin mág sinn til
að gera afsökun sína. „Þú
kemur ekki heim nema með
peningana og leyfin í vasanum"
sagði Baldvin á sinn venjulega,
snaggaralega hátt.
Þetta var að vísu mál mál-
anna, sem öll framvinda atvinnu-
mála á Dalvík hvílir á æ síðan,
útgerðin, fiskvinnslan og þar með
nánast allt mannlífið. En fleira ber
að höndum sveitarstjómarmanna
í vaxandi stað eins og Dalvík.
Og svo bar auk þess að skipt-
ingu hreppsins 1945 46 og
Tryggvi var þannig síðasti
oddviti gamla Svarfaðardals-
hrepps og fyrsti oddviti hins
nýja Dalvíkurhrepps, 1946-50.
Reyndar sat hann óslitið í
hreppsnefndinni allar götur til
1970 svo ýmislegt hefur á daga
drifið á þeim vettvangi.
Ævikveldið
Nú er Tryggvi frystihússtjóri að
verða áttræður. Heilsan er
nokkuð góð, en sjón hans mjög
tekin að daprast. Hann fylgist af
áhuga með þróun mála í bæjar-
félagi sínu og hefur fastar
skoðanir á dægurmálunum.
Hann hefur ánægju af að rifja
upp fyrir sér ævileiðina. Hún
hefur verið samofin þróunar-
sögu Dalvíkur nær því alla
öldina. Dalvík hefur verið leik-
svið lífs hans, innan þess hefur
hann færst í nokkrum áföngum
utan frá Hóli suður í Þórshamar
við Sognstún. Ekki er það löng
leið. Þó hafa sporin verið mörg
og gangan viðburðarík.
Tryggva finnst líf sitt hafa
verið gott, hann er vel sáttur við
tilveruna. „Mér finnst ævistarfið
ekki hafa verið til einskis unnið.
Ég tel, að ég hafi átt töluverðan
þátt í framvindu mála hér á
þessum stað. Og mér finnst hún
í stórum dráttum hafa verið
farsæl." Þau skulu vera síðustu
orð þessa afmælisrabbs.
Norðurslóð óskar T ryggva og
Jórunni alls góðs í tilefni
afmælisins og munu margir vilja
taka undir þær óskir.
HEÞ.
Mér er spurn?
Á þessu hausti hafa menn í mið-
sveitinni orðið varir við mikla
athafnasemi manna frá Raf-
magnsveitum ríkisins, Rarik,
eins og þær heita manna á milli.
Menn hafa sést klifrandi upp í
staura með tól og tæki og oft
hefur straumurinn verið tekinn
af einstökum bæjum heilu dag-
ana. Þessu hafa menn tekið með
þögn og þolinmæði af því að
þeir hafa haft grun um, að
einhver nytsamlegur tilgangur
byggi undir öllum þessum til-
færingum. En nákvæmlega hvað
er að gerast, gaman væri að fá
svar við því.
Svar
Þessum einfeldningslegu vanga-
veltum svarar lngólfur Árna-
son rafveitustjóri á Akureyri
svo:
Á síðast liðnu ári var byggð
tengilína milli austurs og verst-
urkjálka frá Ytra-Hvarfi að
Þverá. Markmiðið með þessari
línu erað auka öryggi á raforku-
áfhendingu. Einnig var á s.l. ári
þrífösuð lína að Ytra-Holti til
að mæta þörf loðdýrabúsins
sem þar er.
Nú á þessu hausti hefur verið
Unnið við þrífösun línunnar frá
Ytra-Holti að Syðra-Garðshomi
og er því verki nýlokið. Jafn-
framt þessum framkvæmdum
hefur ýtarleg skoðun farið fram
á línunni, skipt út fúnum
staurum eins og þurfti og yfir-
farinn toppbúnaður.
Stefnt er að því að í náinni
framtíð verði þessi hringur, sem
tengilínan yfir dalinn lokaði,
allur orðinn þrífasa. Spá rtiín er
að þetta verði innan tveggja ára.
Allt er í meiri óvissu um
þrífösun inn í dalina, því
fjármagn sem Rarik hefur til
styrktar á dreifikerfi í sveit er
takmarkað.
Eftir að háspennulínan er
orðin þrífasa geta bændur sem
tengdir eru þeirri línu fengið
þrífasa rafmagn með því að
greiða um það bil helming
kostnaðar, þeir greiða helming
af kostnaði við jarðstrengslögn
sem kemur í stað loftlínu ogeins
spenni. Það borgar sig l'yrir
bónda að leggja í þennan
kostnað ef hann þarf að endur-
nýja súgþurkunarkerfi, eða
kaupa nokkra rafmótora til
annara nota, því mjög mikill
verðmunur er á einfasa og
þrífasa mótorum eins og bænd-
ur vita manna best.
Það virðist eins og þörfin
fyrir þrífasa rafmagn til sveita
hafi aukist við tilkomu loð-
dýrabúanna, því það er mikil-
vægt fyrir afkomu bóndans að
hann ásamt fjölskyldu sinni geti
verkað skinnin og aukið þannig
tekjur sínar. Til þess að þetta
geti orðið þarf frystigeymslu og
rafmótora og þá helst þrífasa
mótora því þeir eru bæði
ódýrari og þægilegri.
Með bestu kveðjum til Norður-
slóðar og Svarfdælinga allra.
Ingólfur Árnason
Norðurslóð þakkar Ingólfi
skilmerkilegt svar.
NORÐURSLÓÐ - 5