Norðurslóð - 26.05.1993, Page 2

2 — NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLOÐ
Útgefandi:
Rimar hf.
Ritstjórar og ábyrgðarmerm:
Hjörleifur Hjartarson, Laugahlíð, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Framkvæmdastjóri:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími 96-61555
Blaðamennska og tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Dalvík
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Um hvað var
samið?
Það er búið að undirskrifa samninga um launin í
þjóðfélaginu. Niðurstaðan var svo sem ekkert til að
hrópa húrra fyrir: engar launahækkanir á samn-
ingstímabilinu sem er út næsta ár. Ýmsar auka-
greiðslur - orlofs- og jólauppbót - eru framlengdar
úr síðustu samningum. Stærstu atriðin í þessari
nýju þjóðarsátt verða hins vegar greidd úr ríkis-
sjóði í formi lækkaðra skatta á matvörur. Eftir all-
langa baráttu tókst að lækka hinn illræmda matar-
skatt. Fyrir bragðið á verð á kjötvörum að lækka
um 3 Vi-5% og á mjólkurvörum um 8,4%. Og svo er
enn klappaður steinninn um nauðsyn þess að lækka
vexti.
Viðbrögðin við þessum samningum hafa verið
nokkuð athyglisverð. Menn hafa keppst við að sýna
fram á að lækkun virðisaukaskatts á matvæli sé
ekki vænleg leið til kjarajöfnunar. Og svo var
blekið varla þornað á samningunum þegar upp-
hófst mikil umræða um að samningarnir myndu
ekki leiða til lækkunar vaxta heldur þvert á móti
þrýsta þeim upp á við. Aukin útgjöld ríkisins hreki
ríkissjóð út í enn harðari eftirsókn eftir lánsfé og
samkvæmt lögmálinu um framboð og eftirspurn
muni það hækka vexti en ekki lækka.
Það sem telja má nýmæli í þessum samningum
er að ríkisstjórnin heitir því að leggja fram einn
milljarð króna til atvinnusköpunar á þessu ári og
annan á því næsta. Þarna er rætt um vegagerð, við-
hald opinberra bygginga og fleira.
Þetta atriði hefur verið umdeilt. Verkalýðshreyf-
ingin telur þetta nauðsynlegt til að andæfa gegn því
mikla atvinnuleysi sem nú er hér á landi. Aðrir
segja að þetta muni hafa þveröfug áhrif vegna þess
að þetta leiði til hækkunar vaxta sem séu helsta
bölvun fyrirtækjanna í landinu.
Samningarnir sem gerðir voru á uppstigningar-
dag bera merki ástandsins sem ríkir í þjóðfélaginu.
Það er ekki mikið fyrir launafólk að sækja þegar
þjóðartekjur dragast saman í takt við fiskafla. í
slíkri stöðu er ekki margra kosta völ og verkalýðs-
hreyfingin hefur komist að þeirri niðurstöðu að
eina færa leiðin væri að knýja ríkisvaldið til að
auka jöfnuðinn í samfélaginu með aðgerðum í
skatta- og atvinnumálum. Um þetta ríkti þó alls
ekki eining því samtök opinberra starfsmanna
höfðu uppi efasemdarraddir um að þessi leið skil-
aði þeim einhverjum árangri. Sá efi er skiljanlegur
í ljósi þess að líklegustu viðbrögð ríkisstjórnarinn-
ar við þessum samningum eru þau að herða enn
ieitina að leiðum til að skera niður í ríkisgeiranum.
Niðurstaðan gæti því orðið sú að þau störf sem
sköpuð eru í einkageiranum tapist hjá hinu opin-
bera.
Að vanda reyndu samningamenn að bera sig vel
og vera bjartsýnir að undirritun lokinni. Þeir töldu
að samningarnir myndu í það minnsta verja kaup-
máttinn frekari áföllum og halda verðbólgunni í
skefjum. Og atvinnurekendurvoru á því að þessir
samningar myndu heldur örva atvinnulífið.
Hér skal aðeins sett fram sú von að þeir verði
sannspárri en úrtölumennirnir. Þessu samdráttar-
skeiði má alveg fara að Ijúka. -ÞH
Vinir mínir
steindeplarnir
- Frásagnaþáttur eftir Jóhann
Nykurtjörnin hefur mótað landslagið í hlíðinni fyrir
ofan Brekku.
En nú er hann að segjafrá vinum sínum, hjónunum
herra Steindepli og frú Steinklöppu. Millifyrirsagnir
eru hlaðsins.
Ritstj.
Sveinbjarnarson
Jóhann Sveinbjarnarson frá Brekku heldur hér áfram
að rekja œskuminningar sínar. Hann er að lýsa
götuslóða fyrir ofan Brekku, þar sem kýrnar voru
reknar á haga yfir sumarið. Jóhann hefur snemma
haft opin augun fyrir fyrirbœrum náttúrunnar og gert
sér grein fyrir því hvernig Grundarlœkurinn og
Eg var ekki gamall þegar eg var
látinn fara að reka kýmar. Kúagat-
an lá yfir skriðu fyrir ofan túnið,
sem fyrir löngu síðan hefir komið
fram úr bæjargilinu. Grundarlæk-
urinn hefir í fyrstu komið niður
þetta gil og borið fram grjót og
mold sem myndað hafa þá hóla og
hæðir sem Brekkutún þekur nú.
Síðar þokast hann suður á við og
gerir sérstakan farveg, Ljótsgils
bæjargilið, þar hefir hann framrás í
nokkrar aldir, þá er hann enn búinn
að fylla svo mikið upp norðan við
sig á Fletunum, að hann færist enn
suður í svonefndar Sprungur þar til
hann býr sér farveg þar sem nú er
orðið hið hrikalega og djúpa
Grundargil. Allt umhverfi kring
um Brekku ber það með sér að fyrr
á tímum hafi verið þar miidð
vatnsafl á ferðinni, það sýna hin
djúpu gil sem þar eru í kring og
einnig í túninu. En bæjargilið hefur
vatnið ekki getað grafið niður
vegna þess, að fjórir bergstallar eru
í því, og einnig í Ljótsgilinu fyrir
neðan brún. Þessar ályktanir styðj-
ast við athuganir, sem eg gerði
þegar eg var kominn til vits og ára,
því þá var eg flestum öðrum kunn-
ugri á þessum slóðum.
Skriðan, sem kúagatan lá yfir í
gamladaga, er nú orðin lítill blett-
ur, náttúran er nú nær því búin að
þekja yfir hana með gróðri og hef-
ur þá þar með lokið hlutverki sínu:
að græða þau sár, sem lækurinn
hefur veitt Brekkulandi í gamla-
daga. Þetta var nú útúrdúr frá því,
sem eg ætlaði að segja frá, þegar
eg var að reka kýmar.
Hreiðrið fundið
Rétt við kúagötuna neðan í hæð,
sem var í skriðunni, tók eg eftir, að
alltaf voru á vappi steindepilshjón
stundum bæði, en oft kvenfuglinn
einn. Fór mig að gruna að hann
ætti hreiður þama í nágrenninu, og
veitti þeim því nánar gætur.
Leið svo nokkur tími þar til eg
eitt sinn fór þar um. Tók eg þá eftir
því, að þau voru þar bæði á ferð og
nú vom þau bæði með eitthvað í
nefinu. „Nú eiga þau orðið unga og
nú skal eg sjá hvar þau fara til
þeirra“, hugsaði eg. Lagðist eg nú
niður þar sem eg sá vel þann blett,
þar sem eg þóttist viss um, að
hreiðrið væri. Eftir litla stund hvarf
kvenfuglinn niður í holu í urðinni
og kom fljótt upp aftur, en þá um
aðra holu. Fór hún til maka síns,
tók það, sem hann var með í nef-
inu, og fór með það niður.
Nú var eg viss um hvar hreiðrið
var. En þó að eg þekkti holumar
fann eg ekki hreiðrið, því það var
svo djúpt niðri í urðinni.
Hreiðrið endurbætt
Nú leið tíminn til næsta sumars, og
þá um vorið sá eg merki þess, að
þau ætluðu að búa þama áfram.
Fylgdist eg af miklum áhuga með
störfum þeirra og þegar eg varð
þess var, að ungar voru komnir hjá
þeim fór eg að færa þeim mat, en
eg hætti því fljótt aftur, því eg sá
að það var aðeins til að auka þeim
áhyggjur því þau fluttu það jafn-
harðan burt frá hreiðrinu, þau hafa
auðsjáanlega ekki viljað hafa neitt
nærri bústaðnum sem dregið gæti
athygli óvina að. Aðeins mjólkur-
skánir sá eg hana fara með niður til
unganna.
Nú vom þau orðin mér svo vön,
að þau fóm ekkert í felur með að
vitja hreiðursins, litu auðsjáanlega
á mig sem vin sem þeim stæði eng-
inn ótti af.
Seinni part sumars var eg á
gangi á þessum slóðum með Hjöra
frænda mínum - (Hjörleifur Jó-
hannsson, sem seinna var kenndur
við Gullbringu, var móðurbróðir
hans, 14 ámm eldri) - og sagði eg
honum frá hreiðrinu og sýndi hon-
um inn- og útganginn, sem stein-
klöppumamma notaði. Rótaði
hann með mestu gát í urðinni og
gróf sig niður þar til hann fann
hreiðurkörfuna. Var það í þröngri
skom milli steina. Hann fann sér
flatan stein og lagði yfir sprunguna
fyrir ofan hreiðrið svo ekki gæti
lekið ofan í það. Bjó hann svo um
með sömu ummerkjum og áður
vom.
Nú beið ég með mestu eftir-
væntingu næsta vor eftir að vita
hvort hjónin gætu fellt sig við þær
endurbætur, sem við gerðum á bú-
stað þeirra. Jú, þau verptu í hreiðr-
ið og það gerðu þau á hverju ári.
Eg lét engan strák vita um þetta
hreiður, því eg óttaðist, að þeir
færu þá að róta til steinum til þess
að sjá, hvar það væri og eyðilegðu
með því bústað þessara vina
minna, sem ég þóttist vita, að væri
þeim mjög kær.
Kynslóð fram af kynslóð
Árið 1896 flutti eg burt úr Brekku í
fjarlægt hérað, en fór þangað aftur
1906 og var þá búinn að gleyma
bústað litlu vinanna minna, upp í
skriðunni. Það var ekki fyrr en á
öðm ári, sem eg var þar, að eg tók
eftir steindepilshjónum á vappi á
þessum slóðum. Um leið mundi eg
eftir hvar þau höfðu átt heima fyrir
11 ámm og fór þá að athuga hvem-
ig þar væri umhorfs nú. Þar var allt
með sömu ummerkjum, hver
steinn á sínum stað
Þetta vakti hjá mér margar end-
urminningar frá æskuárunum, ekki
einasta viðskipti mín við þessa
fjölskyldu, sem hér bjó, heldur svo
margt og margt annað.
í Brekku bjó eg í 10 ár og öll
þau ár var verpt í hreiðrið - og er
kannske enn þann dag í dag. En
hvort það hafa verið böm þeirra
hjóna, sem eg kynntist í æsku,
bamaböm eða bamabamaböm get
eg ekki sagt um. En líklegt þykir
mér, að þetta hafi verið sami ætt-
leggurinn.
Nú em liðin 38 ár síðan eg kom
seinast á þessar stöðvar, en gaman
þætti mér að vita, hvort afkomend-
ur gömlu vinanna minna búa þar
enn.
Hrafnistu.fehrúar 1954
Velheppnuð leikför LD
Leikfélagi Dalvíkur var boðið að
sýna Strompleik Haildórs Lax-
ness á þingi Bandalags íslenskra
leikfélaga sem haldið var í Vest-
mannaeyjum dagana 20.-23.
maí. í leiðinni var komið við á
höfuðborgarsvæðinu og leikritið
sýnt einu sinni í Félagsheimili
Kópavogs.
Þessi leikför var kærkomin upp-
bót á leikárið því mörgum þótti
synd að hætta sýningum á Stromp-
leiknum eftir aðeins sjö sýningar.
Viðtökur gagnrýnenda vom það
góðar að sýningin verðskuldaði
meiri aðsókn en hún fékk hér á
Dalvík. Sumir gengu svo langt að
halda því fram að þetta væri í
fyrsta sinn sem þetta leikrit Nób-
elsskáldsins fengi að njóta sann-
mælis á sviði.
Hvað um það, þá var leikferðin
afar vel heppnuð og gerður góður
rómur að uppfærslunni bæði í
Kópavogi sem meðal áhugaleikara
landsins í Eyjum.
Þing BÍL var að vanda hin
ágætasta samkoma og fulltrúar LD
óvenju margir að þessu sinni.
Kannski það hafi átt einhvem þátt í
því að núverandi formaður Banda-
lags íslenskra leikfélaga er jafn-
framt formaður LD, semsé Kristj-
án E. Hjartarson á Tjöm. Það er
alla vega viðurkenning á svarf-
dælskri leiklist. -ÞH