Norðurslóð - 18.05.1994, Blaðsíða 1

WUNÉ
Svarfdælsk byggð & bær
18. árgangur Miðvikudagur 18. maí 1993^ 5. tölublað
Við aíliendingu útflutningsverðlauna forscta íslands að Bessastöðuni, frá vinstri: Kristján Aðalstcinsson frkvstj. Sæ-
plasts hf., Guðmundur Magnússon prófessor, frú Vigdís Finnbogadóttir og listamaðurinn Sigurður 1‘órólfsson.
Sparisjoður Svarfdæla:
Hefur starfað í 110 ár
í svarfdælskri byggð
Sparisjóður Svarfdæla varð 110
ára 1. maí sl. I tilefni afmælisins
var boðið upp á kaffi og meðlæti
á afgreiðslustöðum sjóðsins á
Dalvík, Árskógsströnd og í Hrís-
ey. Þá lék Lúðrasveit Tónlistar-
skólans nokkur lög við Ráðhúsið
á Dalvík. Sama dag var liðið eitt
ár frá því starfsvæði Sparisjóðs
Svarfdæla var stækkað með
sameiningu sjóðanna á Dalvík,
Árskógsströnd og Hrísey.
Það var hinn 1. maí 1884 sem
formlegur stofnfundur Sparisjóðs
Svarfdæla var haldinn á Böggvis-
stöóum, en fyrr um vetruinn hafði
verið haldinn undirbúningsfundur
aó Grund. Sparisjóðurinn var
ábyrgðarmannasjóður frá upphafi
og þar til vió sameininguna á síð-
asta ári að honum var breytt í
sparisjóð með innborguðu stofnfé.
I upphafi voru ábyrgðarmenn 8, en
nú eru stofnfjáreigendur 150. Ekki
er meiningin aó tíunda sögu spari-
sjóðsins frá því í upphafi að hann
var í skúffu hjá Jóhanni bónda á
Ytra-Hvarfi til dagsins í dag þcgar
hann hefur opnar þrjár afgreiðslur í
byggðakjörnum sem ekki voru til
lyrir 110 árum. Þegar Sparisjóður-
inn varð aldargamall var gefið út
vandað afmælisrit sem Hjörtur E.
Þórarinsson samdi og þar er á
skemmtilegan hátt rakin saga
sjóðsins. JA.
Kosningar í nánd
Kosningar nálgast nú óðum en
þær fara fram um aðra helgi,
nánar tiltekið laugardaginn 28.
maí. Kosningabaráttan fór ró-
lega af stað, en nú er farið að
færast fjör í leikinn og hafa
frambjóðendur og aðrir áhuga-
menn verið iðnir við að skrifa
greinar í blöðin um málefni Dal-
víkur.
Á Dalvík eru þrír listar í fram-
boði og kynnum við efstu menn
þeirra og nokkur helstu stefnumál
á bls. 3 í blaóinu.
1 Svarfaðardal er kosning óhlut-
bundin og allir hrcppsbúar í kjöri
nema Jón á Hæringsstöðum sem
ckki gefur kost á sér til frekari setu
í hreppsnefnd.
-ÞH
Sæplast hlýtur tvenn verðlaun á skömmum tíma-
- Forseti Islands og utanríkisráðherra verðlauna fyrirtækið fyrir markaðs- og umhverfismál
Sæplast li/f hefur nú á stuttum
tíma fengið tvenn eftirsótt verð-
laun, það eru útflutningsverð-
laun forseta Islands og umhverf-
isviðurkenning Iðnlánasjóðs.
Báðum þessum viðurkenningum
fylgdu forkunnarfagrir verð-
launagripir sem útaf fyrir sig
eru listaverk. Þessir gripir voru
aflientir fyirtækinu til eignar og
munu því prýða húsnæði þess á
komandi áruni.
Utflutningsráð Islands veitir ár-
lega, í samvinnu við forsetaemb-
ættió, verðlaun sem kennd eru við
forseta Islands. Verólaunin voru
fyrst veitt 1989. Viðurkenningin er
veitt fyrir góðan árangur í mark-
aðsfærslu íslenskra vara og þjón-
ustu á erlendum mörkuðum. I hófi
á Bessastöðum afhenti forseti Is-
lands Vigdís Finnbogadóttir verð-
launin cn formaóur úthlutunar-
nefndar, Guðmunder Magnússon
prófessor flutti ávarp. Þar sagði
Guðmundur m.a.:
„Þetta er í fimmta sinn sem
verðlaunin cru veitt og fyrsta sinn
sem þau korna í hlut fyrirtækis
með höfuðstöðvar og framleióslu
utan Reykjavíkur. Það er einkar
ánægjulegt að þetta skuli gerast á
fimmtíu ára afmæli íslenska lýð-
veldisins. Það er dæmi um að
margur sé knár þó hann sé smár.
Mestu máli skiptir að vera stór-
huga.“
Verðlaunagripurinn var smíð-
aóur og hannaður af Sigurði Hrafni
Þórólfssyni gullsmiði.
Listaverkið sem fylgdi viður-
kenningu Iðnlánasjóðs er eftir
Magnús Tómasson myndlistar-
mann og lýsir á táknrænan hátt
umhverfisvernd og er eins og segir
í tilkynningu um verðlaunin „við-
urkenning sjóðsins fyrir góðan
aðbúnað, öryggi starfsmanna og
verndun lífríkis lands og sjávar.“
Verðlaun þessi eru veitt árlega og
er þetta í þriðja sinn sem þau eru
veitt.
JA
Fuglar vorsins
Hvaða fugl keniur næst? var
spurt í lok fuglakafla í síðasta
blaði. Dálkhöfundur spáði því
sjálfur, að það yrði stelkurinn,
sá rauðfætti hávaðaseggur.
En voriö lét bíða eftir sér. Köld
norðanátt og snjóhraglandi dag
eftir dag, og þessar vondu veóur-
fréttir hafa borist til farfuglanna
og stöðvað þá fyrir sunnan, sem
betur fer. Loksins tók norðanáttin
að svía til í síðustu viku apríl.
Ekki þó þannig, aó hann gengi í
sunnanátt og hlýindi. Heldur
kyrrði í lofti og heiddi og hcrti
reyndar frostið. Tíu gráóu frost
var aófaranótt 28. apríl.
En nú vildu fuglarnir okkar
ekki bíða öllu lengur. Þrátt fyrir
stöðugar kuldafréttir úr varplönd-
unurn blcsu þcir til brottfarar, og
stefndu í norðurátt móti sumri og
sól, þrátt l'yrir allt. Fuglar, eins og
menn, verða aó eiga sér ofurlítinn
foróa af bjartsýni. Ella verður til-
veran óbærileg.
Lóan er komin
Það reyndist rétt sent spáð var,
stelkurinn birtist og heyrðist
þann 26. og daginn eftir voru þeir
milli 50 og 100 syóst á Tjarnar-
leirunni í Svarfaðardal. Einhverjir
hal'a víst þjófstartað.
Fyrsta lóan sást þann 28. og
daginn eftir voru þær 10 í hóp,
sem hlupu um í fluguleit á þeim
sárafáu hólkollum, sem standa
upp úr hjarnbreðanum á Tjarnar-
túni.
Smám saman
koma mannvirk-
in upp úr snjó, en
þessi mynd var
tekin að Húsa-
bakka 12. maí sl.
Til vinstri sér í
horn nýja félags-
heimilisins.
Samtímis birtist annar góó-
kunningi og heimilisvinur, sem
ckkert er aó leyna komu sinni,
hettumávurinn. Hann gerði eng-
in boð á undan sér heldur komu
a.m.k. 100 stykki í hóp og þóttust
eiga allan heiminn.
Dagur er að kveldi kominn og
varla von fleiri gesta. Lengi getur
samt grátt Iamb leynst undir
steini, eins og þar stendur. Um
þaö leyti sem sól sest undir
Brcnnihnjúkinn fiýgur einmana
lítill fugl skammt frá mér og kast-
ar sér ýmist á hægri eóa vinstri í
hlið í fluginu. Hann cr auðþekkj-
anlegur jafnvel þótt hann gefi
ekki frá sér neitt hljóð. Þetta var
hrossagaukur og er ekki grun-
laust, að þessi fugl hal'i haldið sig
hér um slóðir í allan vctur.
Brátt rennur upp nýr dagur og
nýir farfuglar. Vió bætum þeirn
þá á listann. En í bráðina segjum
vió bara „dírrin-dí", sem er lóu-
mállýska og þýóir eftir atvikum
„góðan dag“ og „gott kvöld".
Fyrsti maí
Loksins, loksins haföi hann sig í
það aó hlýna. Orðnar einar 7
gráður í +. Nú fer eitthvaó meira
að ske í hinu frjálsa og fullvalda
ríki fuglanna. Jú, þarna er svolítill
angi út vió Holtsá, sem flýgur fyr-
ir framan bílinn í átt heim að
Holti í löngum mjúkum bogurn.
Sem ég er lifandi þá er þetta hún
maríátla. Og svo cru allt í einu
komnir einir 10-12 helsingjar á
Kotshólinn, yst í Tjarnartúni.
Merkilegt, þeir cru þó vanir aó
vera á feróinni nokkuð á eftir
„gæsunum", grágæs og heiða-
gæs. En þeir eru sjálfsagt að flýta
sér álciðis til Grænlands eða
Svalbarða. Þar mun hafa vorað
vel og varplöndin komin undan
snjó.
Þarna endaði hin reglulega
fuglaskoðun. Veðrinu hrakaði
aftur og fuglalífið varó minna
áberandi. Þó bættist við ein og ein
tegund dagana upp úr mánaða-
mótunum. Nú eru allir farnir að
Hclsingjarnir hvíla sig á svarfdælskri grund á ferð sinni til Grænlands.
þekkja jaörakanann, ryðrauðan
um háls og „herðar“ ef svo mætti
að orði kveóa. Svo fóru farend-
urnar að koma: rauðhöfðaönd,
grafönd, skúfönd og síðast urt-
önd. Líklega vcrða þær ekki
fleiri. Jú, auðvitað straumöndin.
En hún stoppar aldrei vió hérna á
lygnunum. Sjálfsagt er hún kom-
in fram mcð allri á. Eg veðja á
Dælis- og Másstaóaeyrarnar með
kvíslar sínar og lindar, þar sem
straumendurnar eiga sitt kjörland.
Og minnumst þess, að þessi
glæsilegi fugl á hvergi heima í
Norðurálfu nema á Islandi.
Vorsöngur í snjónuni
Eftir mánaóamótin hefur veður
farið batnandi og snjór sjatnað. I
dag, 6. maí er veðrið undursam-
lega fagurt, blár og hlýlegur vor-
himinn yfir næstum alhvítu landi.
Eg segi ekki að veðrið sé óvió-
jafnanlegt, en sjaldgæft er það.
Hver scm um veginn fer núna
má vera nærri viss um að sjá
a.m.k. eitt par af tjaldi á Árgerð-
istúninu eóa í móunum þar í
kring. Tjaldurinn er reyndar orð-
inn árlegur gestur þarna í kring-
um gömlu læknishjónin. (Sjálfur
vil ég fremur segja tveir tjaldrar
heldur en tjaldar. Orðið beygist
þá eins og galdur-galdrar. En fáir
fylgja mér víst í þessari sérvisku.)
Á kvöldin i húminu er óraun-
veruleikans blær yfir öllu, dalur-
inn enn alþakinn jrykkum snjó og
um leiksvið vetrarins llæðir vor-
söngur farfugla allra tegunda. frá
maríátlu upp í álftir.
Farfuglar og snjór
Nú þegar þessi seinustu orð eru
færð á blað 15. maí, þekur snjórinn
enn mestan hluta láglendisins, en
nú er hann að blotna og blakkna og
hærra land þomar og byrjar að
grænka. Þá taka fuglamir til
óspilltra málanna og hefja hreiður-
gerð hver eftir sínum smckk.HEÞ.