Norðurslóð - 18.12.1996, Qupperneq 13

NORÐURSLÓÐ —13
fri öld
keyrt til ársins 1949. Þá tók Hall-
dór við og hann keyrði mjólkurbíl,
þó einkum á vetuma frá 1949 til
1958. Það kom upp úr dúmum að
þótt þessir tveir menn hafi aldrei
unnið saman hafa þeir oft leyst
hvom annan af, eins og þeir ynnu á
vöktum. Þegar Gunnar hætti í
mjólkinni keypti hann „Gamla
Gul” af kaupfélaginu. Hann stytti
húsið niður í sex manna hús og
lengdi pallinn og hóf að flytja fólk
og vörur til og frá Reykjavík. Það
gerði hann til ársins 1954 þegar
gann seldi Gul, Halldóri Gunn-
laugssyni sem tók nú upp sams
konar keyrslu, einkum á sumrin,
þar til hann seldi Gul Dalvíkur-
hreppi og fór aftur að keyra Dal-
víkurrútuna, sem nú var f eigu
kaupfélagsis. Það gerði hann til
ársins 1961. Þá tók við rútunni
Gunnar Jónsson, sem litlu síðar
keypti hana af kaupfélaginu og hóf
eigin rúturekstur. Það er aftur löng
saga sem ekki verður rakin hér.
Hver ekur eins og Ijón?
Af hverju fóru þeir félagar að
vinna á mjólkurbfl?
Gunnar: „Ja, ég fékk snemma
áhuga á þessum vélknúnu tækjum.
Maður þekkti ekkert nema manns-
aflið og hestinn. Þetta þóttu undra-
tæki. Villi Þórarins kenndi mér á
bfl. Ég man þegar ég tók meirapróf
þá fór ég áætlunarferð inneftir með
rútuna, próflaus, til að taka á hana
próf innfrá. Var þá búinn að keyra
hana eitthvað, og líklega mjólkur-
bflinn líka”.
Voru ekki mjólkurbflstjórar á
þessum ámm talsverðir kallar sem
litið var upp til, sbr. Bjössa á
mjólkurbflnum?
Halldór: „Ég held það hafi
ekki verið orðið það lengur. En ég
man eftir því þegar ég var í Olafs-
firði. Það var mikið litið upp til bfl-
stjóra sem komnir voru með bíla
þar. Og maður heyrði sögur af því
að menn væru að væta vasaklútana
sína í bensíni og ná þannig bíla-
lyktinni til að ná sér í kvenmann.
En mér finnst það hafa verið horfið
á þessum tímum.”
Gunnar: „Ég er ekki í nokkr-
um vafa um það að þetta voru al-
veg hörkukarlar í þessari mjólk,
eru sjálfsagt enn ef á það reynir.
Ég man t.d. aldrei eftir að snúið
væri með mjólkina heim aftur eftir
að lagt var af stað með hana til
Akureyrar. Ekki heldur að mjólk-
urbíll ylti, og mig minnir að þeir
þyrftu sárasjaldan á hjálp að halda.
Enda vandist maður því viðhorfi
þegar maður fór í mjólkina að það
væri ekkert grín að vera í þessu.
Svo þurftu menn að vera toppheið-
arlegir líka. Það var ekkert smá-
ræði sem var búið að fara gegnum
hendurnar á manni af peningum
innanað. T.d. í hvert sinn sem
borgað var út í Kaupfélaginu.”
Dunkar í dýjum
Hvemig var nú dæmigerður vinnu-
dagur? Var farið fram í botna?
Gunnar: „Já, þama þegar ég
keyrði. En menn urðu að koma
þessu á veginn. T.d. frá Hlíð og
Hnjúki. Þar urðu þeir að koma
mjólkinni vestur yfir ána sem þá
var óbrúuð. Eins t.d. frá Hærings-
stöðum, Skeiði og Melum. Þegar
ég var í þessu var farið frá Dalvík
kl. 4 á nóttunni. Þá geymdu bænd-
ur mjólkina í lækjunum. Það var
víða bæði erfitt og dálítil kúnst að
taka hana. Það þurfti kannski að
bera þetta dálítinn spöl. Og ef
maður tók vitlausan dunk upp fyrst
þá fór öll skriðan af stað. Maður
var kannski með 50 1 brúsa neðan
úr læk og upp. Sem betur fór voru
þeir ekki mjög víða. En til dæmis á
Dalvíkurtrukkarnir þrír ásamt þeim fjórða af Ströndinni sem Höskuldur Bjarnason í Hátúni átti. Bílarnir eru af REO-gerð og voru keyptir seint á sjötta
áratugnum. (Mynd: Héraðsskjalasafn Svarfdæla)
Mjólkur- og ferþegabifreið ÚKED, árgerð 1939. Bíllinn tók tíu farþega en at-
hygli vekur hve lítill mjólkurpallurinn er. (Mynd: Héraðsskjalasafn Svarfdæla)
Einn af fyrstu mjólkurbílum KEA á Dalvík sem ekki flutti farþega. Þetta var
Chevrolet bifreið, árgerð 1942. (Mynd: Héraðsskjalasafn Svarfdæla)

Skíðdælingar mæta mjólkurbíl á Tungunum um 1950. Bíllinn er af GMC-
gerð. (Mynd í eigu Friðrikku Óskarsdóttur)
Björn Gestsson í Bakkagerði leggur af stað til móts við mjólkurbílinn. Mynd-
in er tekin árið 1947. (Mynd í eigu Kristínar Gestsdóttur)
Bakka. Og ég man við Syðra-
Hvarf að þar böxuðu þeir mjólk-
inni niður að á. Þar voru dunkarnir
í lind sunnan við Skíðadalsbrúna.
Það var snarbrattur, hár kantur nið-
ur. Þessu þurfti einn maður að roga
upp sem kannski tveir höfðu farið
með niður kvöldið áður. Og á
haustin var kannski komin héla á
jörð, og sleipt. Síðan komu pall-
amir og það var ægilegur munur.
Þeir voru smíðaðir þannig að þeir
væru í sömu hæð og skúffumar á
bílunum. Þá steig maður út úr stýr-
ishúsinu og yfir þessa skúffu og á
pallinn. Svo gat maður seilst í
brúsann á brúsapallinum og hent
honum inn á pallinn á bílnum.
Þetta var allt annað líf.
Þetta var á sumrin en svo á vet-
uma var tímanum breytt og farið í
dalinn að deginum. Þá var mjólkin
geymd á Dalvík yfir nóttina. Mjólk-
urflutningamir áttu hús héma. Það
er timburvöruhús Kaupfélagsins
sem Binni er í núna. Nú, það var
erfiði innfrá lflca. Við þurftum að
bera alla dunkana af bílnum og inn
á vigt og svo þá tómu út aftur.
Þetta var bara þó nokkur vinna
svosum. Svo var flutt alls konar
vara innanað, ofan á dunkunum.
Kannski jafnvel kol. Þá vom dunk-
amir svartir þegar þeim var skilað.
Svo var flutt síldarmjöl og önnur
fóðurblanda. Svo var óskaplega
mikið sem maður var beðinn að
erinda. T.d. í peningamálum í
bönkum. Það var ekkert smotterí.
Framlengja víxla, borga niður
víxla og alls konar svoleiðis. Og
kaupa fyrir fólk. Við skiptum
þessu oft á milli okkar þegar við
dmkkum morgunkaffið innfrá á
KEA. Með mér var mest Jóhann
Jónsson, Jói í Amarhóli. Hann var
rosalega samviskusamur, Jói.”
Halldór: „Við þurftum t.d. að
versla bæði smokka og pungbindi,
og ég man að Jóa þótti það ekki
létt.”
Hafðist með seiglunni
Það fór ekki hjá því að drjúgt var
rætt um vetrarkeyrsluna. Þegar
Gunnar byrjaði voru tveir vetrar-
bílar nýkeyptir. Og þeir félagar eru
sammála um að það voru seigir
bflar.
Gunnar: „Þessir trukkarreynd-
ust ákaflega vel. Þetta fór alveg
ótrúlega mikið. Það var drif á öll-
um hjólum og náttúmlega keðjur á
þessu öllu. Svo voru smíðuð belti á
Bflaverkstæðinu héma. Jónas Hall-
grímsson stóð fyrir því. Þau voru
sett yfir dekkin að aftan, utanyfir
snjókeðjumar. En það var erfitt að
setja þetta af og á. Við skildum
beltin oftast eftir í Fagraskógi eða
á Torfnesshæðinni þar utan við, ef
Fagraskógsbrekkumar voru góðar.
Það skipti svo oft um snjóalög þar.
Vetrarkeyrslan var mjög sérstök.
Menn urðu að nauðþekkja bílinn.
Það var ekkert grín að festa þessa
trakka, þeir voru þá ekki teknir af
stað svo glatt aftur. Þetta var nátt-
úralega yfirlestað. Tvísett á pall-
inn, jafnvel þrísett ef hafði degist
ferð. Það voru grindur sem voru
settar yfir neðsta lagið og raðað á
þær. Jafnvel svo aðrar þar ofan á.
Maður þurfti að kunna vel á hvað
mátti bjóða bílnum. En þeir möll-
uðu alveg ótrúlega, svona á göngu-
hraða.”
Halldór: „Lengsta ferðin sem
ég man eftir tók yfir 46 tíma. Við
fóram frá Dalvík kl. 8 á mánudags-
morgni að smala mjólkinni og vor-
um komnir inneftir til Akureyrar kl
hálf sjö á miðvikudagsmorgun. A
þremur trukkum. Þú manst eftir
þessu Gunni. Ami var með Jóa og
þú varst með Sveini. Með mér var
Mikhael Jóhannesson, þá ungur
maður og var að koma frá því að
heimsækja kærustuna út á Dalvík.
Við tókum bensín fyrst á miðnætti
aðfaranótt þriðjudags hjá Jóhann-
esi Ola í Arskógi. Og kl 2 daginn
eftir vorum við enn á Hagaásnum,
ákveðnir í því að þetta þýddi ekk-
ert meir. En þá datt okkur í hug að
athuga það hvað við værum með
mikil verðmæti á bflunum og fór-
um að telja brúsana, reikna út hvað
lítramir væru margir og hvað bónd-
inn fengi fyrir líterinn. Og okkur
fannst bara upphæðin allt of há til
að við gætum farið heim. Svo var
haldið áfram. “
Gunnar: „Við vorum fleiri
klukkutíma frá Selárbakka og suð-
ur Hagahálsinn. Við stuðuðum
hver aftan í annan og þá þurfti
þetta að vera alveg samstillt.
Stundum labbaði einhver með til
að reyna að átta sig á hvar vegur-
inn var. Menn fóru þá í mat í
Rauðuvík, á vöktum, meðan bíl-
amir siluðust áfram. Við urðum
aftur bensínlausir inn við Möðru-
velli. Þó tók trukkurinn 150 lítra.”
Það hefur nú þurft býsna dug-
lega karla í þetta starf, álítur nú
spyrillinn.
Gunnar: „Þó ég segi sjálfur frá
þá urðu þetta frægir flutningar fyr-
ir dugnað. Ég held bara landsfræg-
ir. Ég man eftir því stundum að við
kæmum með mjólk hérna utanað
Framhald á nœstu síðu