Norðurslóð - 24.01.2013, Blaðsíða 3

3 - Norðurslóð
r Veðrið 2012
Ar öfga
Oft hefur verið talað um að
hlýnun veðurfars af völdum
koltvísýringsmengunar, gróður-
húsaáhrifin svokölluðu, muni
ekki einungis koma fram í hærri
meðalhita heldur á ýmsan annan
hátt líka, breyttri úrkomu og
vindum og öfgum í veðurfari.
Arið 2012 sýnir að þessir
spádómar eru að rætast. Um allan
heim hafa menn orðið vitni að
þessu á nýliðnu ári. Þótt einungis
sé fylgst með úrkomu á Tjöm
en ekki öðmm veðurfarsþáttum
sýndu mælingamar þar sem annars
staðar öfgafullar sveiflur og mörg
veðurmet féllu.
Raunar var fyrri hluti ársins frá
janúar og út maí ósköp venjulegur.
Alhvít jörð var í ársbyrjun og
snjódýpt 30 cm. Nokkur snjór var
í byggð lengst af fram í seinni
hluta mars. Alautt varð ekki á
láglendi fyrr en 26. maí. Vorið var
með kaldara móti og hret gekk
yfir dagana 12.-15. mai, sem gerði
fuglum sem byrjaðir voru að verpa
búsifjar.
Júni var óvenjulegur því
úrkoman var aðeins 2,7 mm. Einu
sinni hefur júníúrkoman verið
minni en þetta frá því mælingar
hófust á Tjöm árið 1970. Það var
2007 en þá mældist úrkoman í
júní 2,2 mm. Júlí og ágúst voru
einnig í þurrara lagi. I heild voru
maí, júní, júlí og ágúst með 67 mm
úrkomu samanlagt, og verða þar
með þurrustu vor og sumarmánuðir
sem komið hafa í Svarfaðardal
a.m.k. frá 1970. Heyfengur varð af
þessum sökum minni en í meðalári.
Sumarið var fremur hlýtt en þó gerði
kuldakast dagana 25-26. ágúst með
næturfrosti svo sá á kartöflugrösum
og snjór kom í fjallahnjúka.
Mánaðarúrkoman 2012
Mán. mm
Jan. 49,4
Feb. 64,3
Mars 40,2
Apr. 53,4
Mai 22,5
Jún. 2,7
Júl. 24,7
Ag. 17,1
Sept. 183,4
Okt. 64,1
Nóv. 142,9
Des. 70,1
Alls 734,8
Fjárgöngur í Svarfaðardal, og
víða um Eyjafjörð, voru helgina
8-9. sept. Veður var þokkalegt og
heimtur góðar. Á réttardaginn í
Tungurétt brast á með norðankalda
og rigningu um hádegisbil sem jókst
Heyforði bænda og búfjáreigenda
á Eyjafjarðarsvæðinu er
minnstur í Dalvíkurbyggð
samkvæmt forðagæsluskýrslum
frá Búgarði - ráðgjafaþjónustu
bænda.
Oviða er heyforði umfram
fóðurþörf og sums staðar nokkru
minni svo einhverjir bændur
og hestamenn hafa þegar keypt
hey úr öðrum sveitum til að
mæta vöntuninni. Þannig keyptu
Hofsárbændur 240 rúllur af heyi á
dögunum, mestmegnis frá Selfossi,
og úr Bárðardal.
Fymingar voru litlar frá síðasta
ári og svo var uppskera sumarsins
mun minni en í meðalári á mörgum
bæj um vegna þurrka. Þar við bættust
hausthret og fannfergi sem lengir
t.a.m. vemlega gjafatíma hrossa.
Því hafa hestamenn margir fækkað
hrossum sínum en þurfa engu að
síður að kaupa fóður. Bændur hafa
þó margir hugsað heldur hlýlega
til fannfergisins á túnum sínum.
Fönnin hlífir túngróðrinum því
víðast hvar telja menn að frostlaust
sé undir. Síðustu daga hefu þó
hlánað og svell tekið að myndast
á nokkrum stöðum. Það gæti haft
kalskemmtir í för með sér þar
sem þannig háttar til. I Hörgárdal
og Öxnadal em víða gríðarleg
svell og bændur áhyggjufullir af
þeim sökum. Sömuleiðis víða í
Þingeyjarsýslum. Gæti það orðið
slæmur skellur ofan í uppskerubrest
síðasta sumars.
Sveinn fékk Fálkaorðuna
Sveinn E. Jónsson f.v. bóndi og
byggingameistari Kálfsskinni var
einn þeirra 10 Islendinga sem
forseti Islands veitti hina íslensku
fálkaorðu á nýársdag.
Krossinn hlaut hann fyrir störf
í þágu atvinnulífs og félagsmála
í heimabyggð skv. frétt frá
forsetaembættinu. Við athöfnina
á Bessastöðum kvaddi Sveinn sér
hljóðs og afhenti forsetanum m.a.
myndir frá opinberri heimsókn hans
til Dalvíkur á sínum tíma þegar
Sveinn ók Olafi um götur bæjarins
á hestakerru. Sveinn bauð síðan
Ólafí kermna til kaups og sagði
hana hvergi betur eiga heima en á
Bessastöðum enda áhættuminna
fyrir forsetann í bólstraðri kerrn
en á hestbaki. Ekki var gengið frá
þeim viðskiptum að sinni enda fátítt
að menn hafí sig í frammi á slíkum
samkomum að sögn Sveins. Sveinn ekur með forsetann og föruneyti um götur Dalvikur.
Hestar i höm þann 10. september 2012
eftir því sem á daginn leið. Þetta
setti svip sinn á mannlífíð t.d. var
ekkert sungið í réttinni sem er nánast
einsdæmi og er menn komu heim að
kveldi settu menn hesta sína í hús
en ekki í haga. Þá um nóttina gerði
eitt mesta hríðaráhlaup sem gengið
hefur yfír landið á þessum árstíma
um áratugaskeið. Sauðfé fennti í
tugþúsundatali og áætlað er að urn
10.000 fjár hafí farist. Bændur út
með Eyjafirði sluppu þó vel þvi þar
snjóaði minna en víða annars staðar
um Norðurland og sauðfé nýkomið
af fjalli. Að morgni 10. september
mældist úrkoman á Tjöm 55,6 mm.
Aðeins einu sinni áður hefur mælst
meiri sólarhringsúrkoma en það
var 21. september 2004. Þá var hún
57,3 mm. Urkoman hélt áfram fram
eftir degi og mældist 40,1 mm að
morgni 11. sept. Samtals voru það
því hátt í 96 mm sem féllu í þessu
norðanáhlaupi, sem er veðurmet
út af fyrir sig. Til að byrja með
rigndi en síðan gekk hann í hríð
svo alhvítt varð niður í sjó um
allt Norðurland. Rafmagnsstaurar
brotnuðu víða, einkum þó í
Þingeyjarsýslum, og víðtækar
rafmagnstruflanir urðu, t.d. varð um
þriggja klukkutíma rafmagnsleysi í
Svarfaðardal. Þegar veðurskýrslan
fyrir septembermánuð var gerð
upp komu í ljós tvö ný veðurmet.
Mánaðarúrkoman var 183,4 mm
sem bæði er septembermet og
almennt mánaðarmet. I október
var tíðin fremur rysjótt en þó ekki
óvenjuleg á neinn hátt, hins vegar
urðu snarpir jarðskjálftar þann
20. og 21. með upptök norður af
Siglunesi. Harðasti kippurinn var
5,6 stig og þá lék allt á reiðiskjálfí.
Nóvember vár óvenju kaldur og
snjóþungur. Alhvít jörð lengst af,
sauðfé og hestar á gjöf, snjódýpt
allt að 70 cm. Mánaðarúrkoman
reyndist vera 142,9 mm - nýtt
nóvembermet. Þetta eru öfgafullar
sveiflur, sumarið var eitt hið
þurrasta í manna minnum en
haustið það úrkomusamasta.
Svo kom jólamánuðurinn.
Veðurathugunarkonan á Tjöm
lýsir honum svo í skýrslu sinni til
Veðurstofunnar: „Snjór var á jörðu
bæði á láglendi og á fjöllum allan
desember og snjódýpt aldrei undir
30 cm. Frost var mest 8-9 °C.
Stormar og illviðri kringum jól og
áramót, ófærð á vegum og erfítt
að bera sig um vegna hálku, þegar
ekki var ófært vegna snjóþyngsla".
Þar með lauk árinu öfgafulla,
snjóflóð trufluðu samgöngur og
áramótabrennunni var frestað
vegna veðurs fram á nýja árið í von
um betri tíð.
Árni Hjartarson
Iris tekur við Bergi
Lifandi menningarhús jyrir alla aldurshópa
íris Daníelsdóttir tók
við staríi forstöðumanns
Menningarhússins Bergs þann
1. jan sl.
íris er Dalvíkingur í húð
og hár, fædd 1986. Hún lauk
studentsprófí frá MA 2007 með
viðkomu í íþróttalýðháskóla í
Sönneborg í Dannmörku. Um
eins árs skeið starfaði hún í
Sparisjóði Svarfdæla og hugsaði
sinn gang en skráði sig síðan í
viðskiptafræði í Háskólanum á
Akureyri. Hún útskrifaðist þaðan
á 26 ára afmælisdaginn sinn, 9.
júní 2012. Maki Irisar er Kristinn
Ingi Valsson. Þau eiga soninn
Amór Darra, 2ja ára.
íris segist ekki stefna á neinar
stórbreytingar á rekstri Bergs, alla
vega ekki fyrst i stað. Markmiðið
er fyrst og fremst að gera Berg að
lifandi menningarhúsi fyrir alla
aldurshópa. Helstu breytingamar
á næstunni snúa að fyrirhugaðri
stækkun og breytingu á
veitingaaðstöðu. Beðið er eftir
teikningum frá hönnuði hússins
en jafnskjótt og þær berast verður
farið í framkvæmdir. Viðræður
hafa staðið yfír við veitingamenn
á Akureyri um veitingareksturinn
og segist íris gera sér vonir
um að þær gangi eftir. Skv.
heimildum Norðurslóðar eru það
veitingamenn sem nú sjá um
veitingarekstur í Laxdalshúsi.
Iris Daníelsdóttir
Fjölbrreytt Dagskrá
framundan
Framundan í Bergi er
áframhald á tónleikaröðinni
Klassík í Bergi. Bjarni Thor
Kristinsson bassasöngvari
kemur þann 16. febrúar með
söngtónleika og 16. mars
mætir Petér Maté píanóleikari.
Aðalheiður Eysteinsdóttir mynd-
listarkona verður með sýningu í
Bergi í febrúar.
„Svo má geta þess að
Kristján Guðmundsson heldur
hér fyrirlestur þann 14. febrúar
sem nefnist Gefstu aldrei upp.
Þar segir hann sögu sína tengda
slysinu sem hann lenti í vorið
2011 og hvernig er hægt að
komast í gegnum rnikla erfiðleika
með jákvæðni að vopni“ segir
Iris.