Víkurfréttir - 13.12.2007, Qupperneq 43

VÍKURFRÉTTIR I FIMMTUDAGURINN 13. DESEMBER 2007 43STÆRSTA FRÉTTA- OG AUGLÝSINGABLAÐIÐ Á SUÐURNESJUM
Kefla vík ur stöð in - Patt er-son flug völl ur á Sviðn-
ing um upp af Njarð vík ur-
fitj um og Meeks flug völl ur á
Háa leiti - var um fangs mesta
fram kvæmd Banda ríkja hers á
Ís landi í síð ari heims styrj öld.
Þar var vett vang ur mik il vægra
hern að ar um svifa í styrj öld-
inni og ört vax andi al þjóða-
flugs er Ís lend ing ar eign uð ust
flug vell ina í stríðs lok. Mik il-
vægi Kefla vík ur stöðv ar inn ar
í varn ar á ætl un um Banda ríkj-
anna í upp hafi kalda stríðs ins
olli hatrömm um deil um um
af kasta mesta sam göngu mann-
virki þjóð ar inn ar og sam skipti
Ís lands og Banda ríkj anna.
Frá heims styrj öld til her vernd ar
lýs ir til urð og starf semi Kefla vík-
ur stöðv ar inn ar á ör laga tím um
þeg ar grunn ur var lagð ur að ára-
tuga dvöl varn ar liðs ins. Bók in
er byggð á skjöl um hern að ar-
yf ir valda, ís lenskra og banda-
rískra stjórn valda og frá sögn um
heim ild ar manna. Hún hef ur að
geyma mik ið af áður óbirt um
fróð leik og fjöldi fá séðra ljós-
mynda úr söfn um er lendra
herja og einka að ila varpa skýru
ljósi á við fangs efn ið.
Höf und ur þekk ir við fangs efn ið
vel úr starfi sínu í rúma tvo ára-
tugi í að al stöðv um varna liðs ins
og víð tæk um rann sókn um.
Efn ið er sett fram á fjöl breytt an
og ít ar leg an hátt líkt og í fyrri
bók um hans um um svif er-
lendra herja á Ís landi.
Með al efn is þátta má telja:
Flug vall ar gerð og varn ar við bún-
að ur. Mann virki, hafn ar- og
vega bæt ur. Þýð ing Kefla vík ur-
stöðv ar inn ar í ferju- og milli-
landa flugi í styrj öld inni. Mik il-
vægt kaf báta leit ar flug frá Ís landi
og kaf báta veið ar á Faxa flóa.
Her stöðvabeiðni og Kefla vík-
ur samn ing ur. Af hend ing Kefla-
vík ur flug vall ar með gögn um
og gæð um. Flug vall ar rekst ur
Amer ic an Over se as Air lines.
ygg ing ar starf semi banda rískra
verk taka - Hamilton-fé lag ið.
Lock heed Aircraft Over se as
Cor poration tek ur við rekstr-
in um. Án ing ar stað ur í al fara-
leið. Leit ar- og björg un ar flug
Banda ríkja manna og ís lenskra
flug manna. Fram varð ar stöð í
hern að ar á ætl un um og stofn un
Atl ants hafs banda lags ins. Fyr ir-
greiðsla við ís lensk stjórn völd
vegna flug bæki stöðv ar.
Í bók inni birt ast í fyrsta sinn ít-
ar leg ar frá sagn ir af því er þýskri
flug vél var grand að á Strand ar-
heiði og er flug vél Andrews hers-
höfð ingja fórst á Fagra dals fjalli
ásamt ein stakri frá sögn af loft-
árás um á ann að land frá Ís landi.
Lýst er starf semi her spít al ans
á Vogastapa, Hót el De Gink í
Kefla vík, rat sjár stöðva og mið-
un ar stöðva á Þor bjarn ar felli,
Garð skaga, við Sand gerði og í
Leiru. Þá er lýst hug mynd um
Banda ríkja hers um her stöðv ar
á Ís landi í upp hafi kalda stríðs-
ins og birt ur í fyrsta sinn samn-
ing ur um að Banda rík in greiða
kostn að rík is ins af eign ar námi
lands und ir Kefla vík ur flug völl.
Loks er fjall að um hvort á Kefla-
vík ur flug velli hafi ver ið dul bú in
her stöð á tím um Kefla vík ur-
samn ings ins og birt frá sögn
eina her manns ins sem þar starf-
aði á laun.
Frá heims styrj öld til her vernd ar
er 352 blað síð ur í stóru broti og
prýdd rúm lega 300 fá séð um ljós-
mynd um og skýr ing ar mynd um.
Ómissandi bók fyr ir alla sem
áhuga hafa á sögu Suð ur nesja
og sögu þess ara ör laga ríku ára
eða sam skipt um Ís lands og
Banda ríkj anna. Eina jóla bók in
í þess um efn is flokki í ár.
B-24D Liber ator-sprengju-
flug vél in, „Hot Stuff “ eins og
áhöfn in nefndi hana, var á leið
til Reykja vík ur með nýskip að an
yf ir hers höfð ingja Banda ríkj anna
í Evr ópu, Frank M. Andrews,
sem hugð ist kanna lið sitt hér
á landi. Andrews var einn af
frum kvöðl um banda ríska flug-
hers ins og að al hvata mað ur þess
að Banda ríkja her léti smíða hin
frægu Boeing B-17 „fljúg andi
virki“. Þá var hann góð kunn-
ingi Bo nesteels hers höfð ingja,
sem brátt skyldi láta af starfi
yf ir for ingja á Ís landi, og ná inn
ráð gjafi Mars halls yf ir hers höfð-
ingja Banda ríkja hers. Hafði
hann falið Andrews að taka við
starfi yf ir hers höfð ingja Banda-
ríkja hers í Evr ópu til að skipu-
leggja loft árás ir á Þýskaland er
Eisen hower hers höfð ingi, og
síð ar Banda ríkja for seti, tók við
stjórn alls her afla banda manna
í álf unni og stríðs rekstri þeirra í
Norð ur-Afr íku.
Andrews var þraut þjálf að ur flug-
mað ur og kaus að ferð ast á eig in
flug vél sem hann hafði rétt indi
til að fljúga þótt hana skorti öll
þæg indi far þega flug véla sem
stöðugt voru í för um á þess ari
leið. Með Andrews í för voru
næst ráð andi hans og her ráðs for-
ingj ar ásamt Adna Wright Le-
on ard bisk upi í bisk upa kirkju
meþodista í Banda ríkj un um
sem var að heim sækja banda-
rísk ar her stöðv ar.
„Hot Stuff “ var sú sprengju flug-
vél 8. flug hers Banda ríkj anna
KEFLA VÍK UR STÖÐ IN 1942-1950
NÝ BÓK EFTIR FRIÐ ÞÓR EY DAL
FRÁ HEIMS STYRJ ÖLD
TIL HER VERND AR
ÚR BÓKINNI FRÁ HEIMSSTYRJÖLD TIL HERVERNDAR
Flug ið á norð ur slóð um var erfitt og oft hættu legt, sér-
stak lega á frum býlis ár un um
þeg ar flug vell ir, leið sögu bún-
að ur og fjar skipti voru ófull-
kom in, flug menn lítt þjálfað ir
til lang flugs og veru leg ur
skort ur á áreið an leg um upp-
lýsing um um sí breyti legt veð ur-
far á flug leið inni. Þótt úr rætt-
ist er á leið var áhætt an þó enn
veru leg og varð ekki kom ið í
veg fyr ir slys þótt þau yrðu
eng an veg inn eins tíð og spáð
hafði ver ið í upp hafi. Mann-
skæð ustu slys in í milli landa-
flug inu urðu þeg ar Liber ator-
flug vél Frank M. Andrews hers-
höfð ingja fórst í dimm viðri á
Fagra dals fjalli á Reykja nesi 3.
maí 1943 og Skymast er-flug vél
með 18 særða her menn og sex
manna áhöfn hvarf á leið frá
Kefla vík til Nýfundna lands 26.
júlí 1944. Það var þó eina slys ið
sem varð í flutn ingi þeirra 20
þús und sjúkra og særðra sem
fóru þessa leið.
SLYSFARIR Í FLUGI
Að ofan: Hermenn flytja lík hinna látnu af slysstaðnum. Á sviðnu
stélinu má greina hluta af númeri flugvélarinnar – 41-23728.
Til vinstri: Eisel stélskytta lá klemmdur í byssuturninum í
sólarhring áður en hjálp barst. Tæpt stóð að hann yrði eldinum
að bráð sem sveið stélið og brenndi eldfiman dúkinn á
stýrisflötunum.
Malarnám hófst í
Ásendum í maí 1942.
Innri-Njarðvík í
baksýn. Á myndinni
má sjá íslenska
verkamenn að störfum
í malarnáminu hjá
þeim Lynn Lee og Stíg
Guðbrandssyni 4. júní
1942.
Horft til austurs yfir Turner-búðir, Keflavík, Esju og Vatnsleysuströnd. Fjær fyrir miðri
mynd sjást eldsneytisgeymar hersins norðan Flugvallarvegar. Þá Bræðslan, Cashman-
herbúðirnar og félagsheimili Rauða krossins, „Krossinn“, í Njarðvík lengst til hægri.
Nær ber bogaskemmur í Camp Nikel við smærri bragga í Camp Cashman.