Dagsbrún - 01.03.1896, Side 11

— 43'—
éingfjngu, cr hann nauðuiig fyrir þann scm lilýða skal, og vitið ma
’þar ekkci't um segja. Mynduglcikiim lýsir yfir skipan sinni og
skipanin cr lagaboð; cn á bak við iagaboðið stendur allið. Þannig
cr varið mynduglcika ríkisins.
En fiíirifin al’tur á móti skýiskota til skynseminnar. I'au reyna
að sannfœra mcð vcrkum og sönnunum, að upplýsa og frœða. Þau
vckja tilflnningarnar mcð söng, list, skáldskap og málsnild. Menn
geta haft álirif með vísindum, mcð hngsunarréttri framsetning cfnis-
ins, mcð fcgurð. Áhrilin laða mcun, vckja mcnn og livctja, sann-
færa og snúa. Þau verka ckki cingöngu liið ytra, lieldur cinnig hið
innra. Þau cru ávalt í samræmi við skynscaiina. V r tölum ekki
um mvnduglcika kvæðis cins cða myndar, cða likncskju, cða mikil-
fcnglegrar byggbigar, eða fagurrar útsýni, heldur um aluif pessata
hlut.a. Sálin verður að gripa pau, vitið að skilja þau, og viljinn að
vcra fús á að láta lciðast af þciin.
Þannig gcta menn séð, að áhrifin eru algcrlega gagnstæð mynd-
ugieikanum, að myndugleikiim útilokar áhrifin og að álirifin úti-
loka myndugleikann. Að svo miklu icyti sem kristnin neytir mynd-
ugleika, þá útilokar sá myndugleiki fthrifin.
Þegar mcnn atbuga nú þcssar s' ýringar, getur þa nokkur vaíi
verið á því, hvernig kristnin ætti að vinna í lieiminum. ifún ætti
að viuna mcð áhrifum en ckki mcð myndugieika. Iiún ætti að vera
svo iaðandi og sannfærandi som mögulegt er. Hún œtti að keppast
frcmur öllu öðru cftir þvi, scm er skynsamlegt og fagurt. Hún ætti
að ganga I bandalag við visiudin og mannkærleikann. Ilver sem
kristinn cr cða kristni tckur, ætti að tcija hana sinn dýrmætasta fjái-
sjöð. En cf að mcnn cru moð brögðum neyddir til þcss að verða
ki istnir, þá cr kristnin ok um háls mönnum, liún er þcim þá fanga-
klefi. Kristnin getur verið lifandi afl einungis hjá þeim, sem skyn-
scmin og upplýsingin liefir sannfært um, að þcir skyldu taka liana.
Hvar sem kristnin verður vaidboðin hugmynd, þá hættir hún að
íiyija mönnum von og gleði og lífgandi afi. llún verður þá cintómt
valdboð, án sannleika, fegurðar eða kærleika, og livcrjum manni,
scm þanuig er trúaður, væri eins gott að hafa cinkverja aðra trú, cða
þá alls cnga trú. Þctta, að fá kristninni myndugloikann að vopni,
cr því liið sama og að flctta liana öllu ágæti sínu, öllu því sem laðar
mcnn að henni, öllu sannfæringarafii lionnar, cn gjöra liana að afli
— eingöngu að afli.
Ilið einamark og mið nýmælis þcssa cr það, að vopna kristn-
ina mynduglcikanum, cn þá cru cru og cyðilögð áhrif hennar, og
sinnarloga er ómögulegt ;ið vyita kristtnni trij meira og voðalegra