Morgunblaðið - 01.03.2018, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2018 15FÓLK
Mottur setja punktinn yfir i-ið á heimilinu.
Persía er sérdeild innan Parka með stök teppi og mottur.
Við bjóðum upp á sérvalin handhnýtt austurlensk teppi og fjölbreytt
úrval af vönduðum vélofnum gervi- og ullarteppum.
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig.
Parki ehf. • Dalvegi 10-14 • 201 Kópavogi • www.parki.is • parki@parki.is • sími: 595 0570
VIÐARPARKET • UTANHÚSSKLÆÐNINGAR • VÍNYLPARKET • FLÍSAR • HURÐIR • TEPPI • KERFISLOFT • HARÐPARKET • INNRÉTTINGAR
Þarftu skjóta afgreiðslu á ein-
blöðungum, bæklingum, vegg-
spjöldum, skýrslum, eða nafn-
spjöldum? Þá gæti stafræna
leiðin hentað þér. Sendu okkur
línu og fáðu verðtilboð.
STAFRÆNT
SPROTAR
Tölvutækninni fleygir fram og með
hverju árinu tekst að smíða æ greind-
ari forrit sem leyst geta ótrúlegustu
viðfangsefni. Vélrænt nám (e. mach-
ine learning) er undirflokkur gervi-
greindar, og felst í því að smíðuð eru
forrit sem síðan læra á eigin spýtur
að leysa úr því verkefni sem þeim er
sett fyrir, án þess að forritari þurfi að
hanna alla eiginleika forritsins.
Sarah Drasner er sérfræðingur í
vélrænu námi og segir tæknina hafa
ákveðna veikleika sem vissara er að
sem flestir séu meðvitaðir um. Sarah
fæst við forritun og þróun hjá Micro-
soft og er komin til Íslands til að
flytja erindi á ráðstefnunni JSConf
Iceland, sem fram fer í Hörpu í dag
og á morgun. JSConf er einn af
stærstu tækniviðburðum ársins, von
á hundruðum gesta frá öllum heims-
hornum og fyrirlesurum frá mörgum
fremstu tæknifyrirtækjum heims.
„Vélrænu námi má á einfaldastan
hátt lýsa þannig að forrit geta lært
nýja hluti án aðkomu forritara. For-
ritið gerir þá ótalmargar tilraunir til
að leita lausnar á því verkefni sem því
er sett fyrir, og prófar sig áfram með
þær tilraunir sem gefa góða raun,“
útskýrir Sarah.
Hún nefnir sem dæmi hversu flók-
ið það væri að smíða forrit sem hefði
það verkefni að geta greint hvenær
hundur er á ljósmynd og hvenær
ekki. „Með vélrænu námi getur forrit
reynt að nálgast verkefnið frá ýms-
um áttum, og t.d. byrjað að átta sig á
að ákveðin form líkjast auga og að ef
trýni er til staðar nálægt auganu
gæti myndin verið af hundi og þar
fram eftir götunum. Talað er um að
vélrænt nám geti verið annars vegar
„undir eftirliti“ og „án eftirlits“, en í
fyrra tilvikinu er manneskja sem
leiðbeinir forritinu og lætur það t.d.
vita ef myndgreiningin gefur ranga
niðurstöðu svo forritið geti lært af
mistökunum. Í seinna tilvikinu er
ólíkum hugbúnaði splæst saman og
einfaldlega beðið átekta til að sjá
hver útkoman verður.“
Forrit sem læra vitleysu
Hugbúnaður sem byggist á vél-
rænu námi er nú þegar hluti af lífi
okkar flestra og stýrir t.d. hvaða leit-
arniðurstöður Google birtir eða
hvaða fréttir Facebook sýnir okkur.
Sarah segir möguleikana mjög
spennandi en í ljós hafi komið að for-
rit sem hafa orðið til með vélrænu
námi geti búið yfir veikleikum sem
erfitt er að koma auga á því enginn
forritari kom nálægt því að ákveða
hvernig forritið hegðar sér:
„Lýsandi dæmi um þetta er forrit
sem hefur verið notað í bandaríska
réttarkerfinu til að aðstoða dómara
við að ákveða þyngd refsingar. For-
ritið á að flokka afbrotamenn á skal-
anum 1-10 eftir því hversu líklegt er
að þeir brjóti aftur af sér eða geti
orðið góðir og gildir samféalgs-
meðlimir á ný. Nema hvað í ljós kom
að forritið reyndist gefa svörtu fólki
verri einkunn en hvítu þó að afbrot
og aðstæður fólks væru á allan annan
hátt þær sömu. Var tvöfalt líklegra
að forritið teldi svartan einstakling
líklegan til að brjóta aftur af sér en
hvítan. Greinilega hafði eitthvað
valdið því að skekkja myndaðist í for-
ritinu, mögulega vegna þess að þau
gögn sem það notaði til að læra af
voru ekki nægilega vel valin, og var
gallinn þess eðlis að hann kom ekki í
ljós við hefðbundanr prófanir.“
Sarah segir hægt að læra af þessu
að greind forrit þarf að nota með var-
úð og sleppa því jafnvel alfarið að
nýta þau til ákveðinna verka. „Þegar
frelsi og framtíð fólks er í húfi er
kannski eðlilegra að fela dómaranum
það alfarið, frekar en að stóla á for-
rit.“
Sarah nefnir annað dæmi um forrit
sem var smíðað með vélrænu námi og
notað til að greina glæpatíðni í banda-
rískri borg svo að lögreglumenn gætu
verið meira á ferli þar sem þeir gætu
gert mest gagn. „En til að forritið
gæti lært að greina mynstur í glæpa-
hegðun þurfti það að fá nóg af gögn-
um til að moða úr, og fékk upplýs-
ingar jafnt um alvarlega glæpi eins
og morð, rán og nauðganir sem og
smáglæpi eins og drykkju á almanna-
færi og betl. Kom síðan í ljós að for-
ritið lagði ofbeldisglæpi og smáglæpi
að jöfnu, og beindi lögrelgunni því
einkum að lágtekjuhverfum þar sem
smáglæpir eru tíðari. Með meiri ferð-
um lögreglumanna á þau svæði fjölg-
aði síðan tilkynningunum þaðan og
styrkti það ákvarðanatöku forritsins
enn frekar. Á meðan var afleiðingin
fyrir borgarana sú að þeir sem
bjuggu á þessum svæðum áttu frekar
á hættu að vera stungið í fangelsi fyr-
ir smávægileg afbrot sem síðan gat
orðið þeim fjötur um fót ævina á
enda. Forritið gerði líka lítið til að
draga úr alvarlegustu glæpunum,
enda eru þeir þess eðlis að dreifast
handahófskennt um samfélagið.“
Tæknin bjargar mannslífum
Nú gætu lesendur haldið að vél-
rænt nám væri varasöm tækni, en Sa-
rah segir svo ekki vera, og getur
nefnt mörg dæmi um mikið gagn sem
vélrænt nám hefur gert. Þá tekur hún
fram að forritin sem nefnd voru hér
að ofan voru smíðuð af góðum ásetn-
ingi, eða þá upphaflega smíðuð til að
leysa allt annars konar verkefni.
„Forrit sem hafði verið þróað til að
greina útbreiðslu smitsjúkdóma gat
t.d. komið auga á fyrstu einkenni
ebólu-faraldurs níu dögum áður en
læknum Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar var ljóst að faraldur væri
að hefjast. Fyrir svona alvarlegan og
bráðsmitandi sjúkdóm getur níu
daga forskot heilbrigðisstofnana
bjargað ótal mannslífum,“ segir
Sarah. „Annað dæmi er forrit sem
lært hefur að greina umsagnir
krabbameinssjúklinga um hvernig
ólíkar meðferðir hafa reynst þeim.
Það væri seint á færi eins læknis að
fara í gegnum og kortleggja umsagn-
irnar og átta sig á öllum þeim breyt-
um sem hafa áhrif, en þetta forrit
hefur náð að grisja út það sem máli
skiptir í þessu stóra gagnasafni og
hjálpar læknum að laga krabba-
meinsmeðferðir betur að þörfum
hvers og eins sjúklings. Lexían er
þessi: að við þurfum að muna að
fylgjast vandlega með því sem for-
ritin eru að gera, treysta þeim ekki í
blindni og huga vandlega að því
hvaða verkefni það eru sem við felum
þeim.“
Sarah gefur dæmi um alvarlega galla sem hafa komið í ljós í snjöllum for-
ritum. Um tæknina mætti segja að það læra forritin sem fyrir þeim er haft.
Við þurfum að hafa gætur á forritunum
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Forrit sem nota vélrænt
nám til að læra að leysa
flókin viðfangsefni á eigin
spýtur geta hugsanlega
farið út af sporinu. Mögu-
leikar tækninnar eru miklir
en bandarískur sérfræð-
ingur segir óskynsamlegt
að treysta þessum bráð-
snjöllu forritum í blindni.
VISTASKIPTI
Alvotech hefur bætt við sig nýjum
lykilstjórnendum.
Ronald Marches-
ani mun stýra
gæðasviði Alvo-
tech. Hann býr yfir
um 40 ára starfs-
reynslu á gæðasviði
lyfja- og líftækni-
framleiðslu og starfaði síðast hjá
líftæknirisanum Samsung Biolo-
gics í Suður-Kóreu.
Jayanth Sridhar
leiðir 100 manna
hóp vísindamanna
sem munu meðal
annars bera ábyrgð
á framleiðslusviði
Alvotech. Hann býr
yfir nærri 20 ára reynslu á sviði líf-
tæknilyfja og hefur gegnt stjórn-
endastörfum hjá fjölda alþjóðlegra
lyfjafyrirtækja.
Jakob Finn-
bogason mun leiða
innkaup Alvotech
og starfar á fjár-
málasviði. Hann var
áður deildarstjóri
innkaupa hjá Land-
spítala Íslands og hefur yfir 20 ára
reynslu úr lyfja- og heilbrigðisgeir-
anum.
Nýir reyndir stjórnendur