Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.05.2018, Qupperneq 16

VIÐTÖL
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.5. 2018
Þann 16. maí eru 22 ár liðin fráþví faðir minn, SnælaugurStefánsson, svipti sig lífi, þá
fimmtugur eftir mjög stuttan aðdrag-
anda,“ segir Baldvina Snælaugsdóttir
sem var þá sjálf þrítug.
„Fjölskyldan hafði orðið fyrir miklu
áfalli fjórum mánuðum áður, þegar
foreldrar mínir skildu snögglega,
mamma flutti af heimilinu án nokkurs
fyrirvara og það var annar maður í
spilinu. Við þetta hrundi veröld okkar
allra en ég átti eina systur sem er fjór-
um árum yngri og svo sex ára dóttur
en ég var einstæð móður og þeirra
heimili var mitt annað heimili en við
bjuggum á Akureyri.
Við gerðum okkur enga grein fyrir
að á einhverjum tíma hefði ástin fjar-
að út, manni fannst þau alger fyr-
irmyndarhjón og miklir klettar í lífi
mínu og allrar stórfjölskyldunnar þar
sem heimili þeirra var eins og fé-
lagsmiðstöð, þar hittust allir og þau
boðin og búin að gera allt fyrir alla.
Þarna var ég allt í einu með pabba,
mölbrotinn í fanginu, í angist að reyna
að takast á við þetta og á sama tíma að
reyna að skilja mömmu því maður
upplifði að við hefðum misst hana líka.
Þetta var pabba gjörsamlega ofviða,
hann sá ekki framtíðina fyrir sér. Við
hittumst daglega og eyddum saman
öllum okkar stundum og það var hans
stóra von, og raunar okkar beggja, að
hún kæmi aftur.“
Vendipunktur tveimur
vikum áður
Systir Baldvinu bjó fyrir sunnan, hún
reyndi allt sem hún gat til að aðstoða,
en það kom svolítið í hlut Baldvinu að
hjálpa föður sínum, hann fór í viðtal til
sálfræðinga, félagsfræðings og Bald-
vina reyndi mikið að hjálpa honum.
Hvarflaði að þér á þessum tíma að
lífsþrekið væri að fjara út?
„Það var alger vendipunktur
tveimur vikum áður en hann dó, en í
þessar vikur hafði ég verið að sturlast
af hræðslu um að hann ynni sér mein.
Það sem gerðist var að hann fór til
Reykjavíkur og hitti konu sem gaf sig
út fyrir að hjálpa fólki. Ég og systir
mín vorum í skýjunum að hann væri
að taka þetta skref að eigin frum-
kvæði. Þetta er þjóðþekkt kona sem
ég veit ekki hvort auglýsti sér-
staklega út á við að hún tæki fólk til
sín en það var önnur kona þarna á
sama tíma hjá henni og pabbi sem
hún var líka að hjálpa, sú var nýkom-
in úr áfengismeðferð. Þannig að hún
greinilega bauð fólki til sín til að vera
í samtalsmeðferð og pabbi var í 2-3
daga.
Þegar hann kom heim sagði hann
við mig að að morgni þess dags sem
hann átti að fljúga heim hefði hann
setið með þessari konu og drukkið
kaffi og þá hefði hún farið að gráta.
Hann hefði spurt hana af hverju og
þá sagði hún: „Ég sé stórt svart ský.
Guð minn góður, það verður dauðs-
fall, það þarf dauðsfall til.“ Hann
spurði hana hvað hún ætti við. Þá
sagði hún: „Þau munu ekki átta sig á
því hvað þau eru að gera fyrr en það
verður dauðsfall,“ og átti þá við að
„þau“ væri mamma og þessi maður.
Svo sagði hún: „Vittu til, söngur óvin-
anna mun þagna.“
Ég var mjög slegin yfir að hún
skyldi hafa sagt þetta, hvað konan
væri eiginlega að segja við pabba í
svona viðkvæmri stöðu og vissi ekki
hvað ég ætti að gera. Frá og með
þessum degi slokknaði á honum.
Hann var gjörbreyttur, mér fannst
hann ekki vera í sambandi. Fram að
það vannst ekki tími til þess. Ég hafði
samband við heimilislækninn sem
gerði ekkert nema tala við okkur eftir
að hann dó.
Fram að þessum síðustu tveimur
vikum höfðum við rætt hvernig við
ætluðum að vinna okkur út úr þessu,
plana framtíðina og við dóttir mín
vorum að kenna honum að elda, sem
hún tók afar hátíðlega. Eftir að hann
kom heim voru engin plön og ekkert
sagt.“
Baldvina telur að hann hafi und-
irbúið þetta í tvær vikur og valið dag-
inn, uppstigningardag, sérstaklega til
að kveðja.
„Tímarnir eru breyttir sem betur
fer. Ég hugsa oft hvað ég vildi óska að
það hefði verið til staður eins og hús
Pieta þar sem fólk getur komið með
engum fyrirvara og hitt fagfólk. Einn-
ig hvað það er mikilvægt að veikir ein-
staklingar lendi ekki í höndunum á
fúskurum. Ég hef sjálf komið í húsið á
Baldursgötu og þar er afar gott and-
rúmsloft og gott að fá sér kaffisopa.
Ég vona að enginn bíði með að leita
hjálpar sem finnur svona hugsanir
eða aðstandendur sem sjá merki.
Tímarnir eru líka breyttir hvað
varðar aðstoð. Það var engin áfalla-
hjálp í boði og ég hef satt að segja
ekki unnið úr þessu með sálfræðingi
því ég fór í einn tíma og mætti þar
fordómum frá sálfræðingnum sjálf-
um. Hann talaði í hæðnistón um
hvernig aðkoman að pabba mínum
hefði verið. Spurði hvort tungan á
honum hefði lafað út, hvort hann
hefði verið búinn að míga á sig. For-
dómar birtast líka í því þegar fólk
kallar þetta sjálfselsku, þá veit fólk
ekkert um hvað það er að tala, hefur
ekki verið með svona veika mann-
eskju í fanginu.
Það er alltaf grunnt á þessari lífs-
reynslu, þegar önnur áföll í lífinu
verða koma þessar tilfinningar upp
og ég get ekki líkt þessu áfalli við
neitt annað sem maður verður fyrir.
Við systir mín ætluðum ekki líka að
missa mömmu sem átti mjög erfitt og
náðum að vinna í sambandi okkar við
hana þótt það hafi tekið tíma. Í dag
erum við allar mjög nánar.
Ég hugsa mikið til hans. Það var
draumur okkar pabba frá því ég var
lítil stelpa að fara í golf og við ætl-
uðum á golfnámskeið þetta sumar.
Svo fór ég síðar að stunda golf og mér
finnst hann oft vera með mér. Ég tala
við hann úti á velli, bið um góð ráð og
hef meira að segja farið út með tvo
bolta og við erum að keppa, ég spila
bara fyrir hann. Mér finnst ég vera að
uppfylla einhvern draum okkar í golf-
inu og þar finn ég fyrir honum.“
„Ég var mjög slegin yfir að hún skyldi hafa sagt
þetta, hvað konan væri eiginlega að segja við
pabba í svona viðkvæmri stöðu og vissi ekki hvað
ég ætti að gera. Frá og með þessum degi slökkn-
aði á honum,“ segir Baldvina Snælaugsdóttir.
Morgunblaðið/Eggert
Feðginin á draumastaðnum sínum, golfvellinum.
Ekkert áfall þessu líkt
Eftir stuttan aðdraganda svipti faðir Baldvinu Snælaugsdóttur sig lífi,
50 ára að aldri. Baldvina upplifði algert hjálparleysi þegar hún reyndi
að aðstoða föður sinn í vanlíðan hans og ekki hjálpuðu ábyrgðarlaus orð
manneskju sem gaf sig út fyrir að aðstoða fólk í erfiðleikum.
þessu hafði hann haft mikla þörf fyrir
að tala og kryfja, sem er eðlilegt ferli,
og ég var oft þreytt á löngum sam-
tölum en þetta var samt margfalt
verra því hann bara þagnaði.“
Tveimur vikum síðar var Snælaug-
ur allur og Baldvina hringdi afar reið
í konuna sem hann heimsótti til
Reykjavíkur.
„Það er kannski svolítið í eðli
manns þegar svona harmleikur á sér
stað að maður vill finna sökudólg en
mér fannst þessi kona hafa ýtt honum
fram af bjargbrúninni. Ég spurði
hana hvort hún gerði sér grein fyrri
hvað hún væri að gera, engin fag-
manneskja að bjóða svona veiku fólki
til sín og segja svona við það. Það
nísti mig ennþá meira að hún fór að
fara með guðlegar tilvitnanir, grát-
andi, og sagði: „Blóð Krists verndi
mig.“ Þá skellti ég á því ég fann ná-
kvæmlega þá setningu á miða í vasa
pabba þegar ég kom að honum.“
Vildi að ég hefði spurt
Baldvina segir að það sitji í henni
sektarkennd að hafa ekki þorað að
spyrja föður sinn um hvort hann væri
með sjálfsvígshugsanir eftir að hann
kom frá Reykjavík. Hún hafi verið
hrædd um að koma þá kannski inn
hjá honum hugmyndum.
„Því finnst mér slagorð Pieta svo
frábært: „Segðu það upphátt“ og ég
tek það mikið til mín. Ekki bara að
þeim sem líði illa segi frá líðan sinni
heldur einnig að aðstandendur viðri
áhyggjur sínar. Pabbi var bráða-
tilfelli, eins og bráðatilfelli eru þegar
fólk fær hjartaáfall og þarf að komast
strax í réttar hendur. Föðurbróðir
minn hafði verið að reyna að hjálpa
mér dagana á undan og við áttum von
á símtali frá sérfræðingi að sunnan en
’Það er alltaf grunntá þessari lífsreynslu,þegar önnur áföll í lífinuverða koma þessar
tilfinningar upp