Ljósmæðrablaðið - 01.12.2012, Blaðsíða 33

33Ljósmæðrablaðið - desember 2012
að tíðni þvagleka sé allt að 38.4% á meðal
kvenna á aldrinum 30 til 75, sem eru frekar há
tíðni miðað við tölur erlendis frá (Guðmundur
Geirsson o.fl., 2002). Miðað við þessar tölur
og tölur hér að framan um tíðni þvagleka á
meðgöngu er hægt að áætla að a.m.k. þriðja
hver kona sem ljósmæður hitta í mæðravernd
sé með einkenni þvagleka eða muni þróa þau
með sér á meðgöngunni. Mælt er með því,
eins og fram hefur komið, að veita konum í
mæðravernd og þá í fyrstu skoðun upplýsingar
um grindarbotnsæfingar samkvæmt klínískum
leiðbeiningum (Arnar Hauksson ofl. 2008).
Mín tilfinning er sú að þvagleki hafi
ekki fengið næga athygli hjá ljósmæðrum í
mæðravernd án þess að alhæfa. Ég tel að það
þurfi að leggja meiri áherslu á að ljósmæður
spyrji konur út í einkenni þvagleka í fyrstu
skoðun, sérstaklega vegna þess að ólíklegt er
að konur beri vandamálið upp að fyrra bragði.
Eins og fram kom í sögu konunnar hafði hún
ekki fengið aðstoð vegna þvaglekans enda ekki
leitað sér aðstoðar fyrr en í 28. viku í annarri
meðgöngu. Hún hafði fengið leiðbeiningar
hjá sjúkraþjálfara eftir fyrstu meðgönguna um
grindarbotnsæfingar en ekki gert þær markvisst.
Rannsókn Halldóru Eyjólfsdóttur (2008) sýnir
fram á að grindarbotnsþjálfun sé árangursrík
við áreynsluþvagleka. Einnig sýna erlendar
rannsóknir að markvissar grindarbotnsæfingar á
meðgöngu dragi verulega úr tíðni þvagleka og
styrki grindarbotnsvöðvana bæði á meðgöngu
og eftir hana (Mørkved o.fl., 2003). Það undir-
strikar enn frekar að meðhöndlun og greining á
þvagleka fari fram í mæðraverndinni þar sem
ljósmæður eru í lykilhlutverki. Nauðsynlegt
væri þá að vinna góðar leiðbeiningar sem
jafnframt fælu í sér ráðleggingar um úrræði. Í
tilviki konunnar í sögunni þá ráðlögðum við
ljósmóðirin henni að gera grindarbotnsæfingar
og ef vandamálið væri enn til staðar eftir
fæðinguna þyrfti hún að leita sér frekari
aðstoðar. Eftir lestur fræðigreina þá sér maður
það að besta úrræðið fyrir þessa konu hefði
verið að byrja strax á fyrri meðgöngu, ef ekki
fyrr, að þjálfa grindarbotnsvöðvana markvisst
en það hefði jafnvel getað komið í veg fyrir
að einkennin þróuðust áfram. Það væri mjög
áhugavert að skoða tíðni þvagleka hjá konum
á barneignaraldri hér á landi og jafnvel á
meðgöngu. Mér finnst ég hafa lært heilmikið á
þessu verkefni og hefur það strax leitt til þess
að ég hef borið þetta upp í mæðraverndinni og
hefur það gefist vel.
Heimildaskrá
Arnar Hauksson, Helga Gottfreðsdóttir, Hildur
Kristjánsdóttir, Rúnar Reynisson, Sigríður Sía
Jónsdóttir, Þóra Steingrímsdóttir o.fl . (2008).
Meðgönguvernd heilbrigðra kvenna í eðlilegri
meðgöngu. Klínískar Leiðbeiningar. Sótt 25.
nóvember 2012 á vef Landlæknisembættisins: http://
landlaeknir.is/pages/145
Bø, K., Pauck Øglund, G., Sletner, L., Mørkrid,
K., og Jenum, A. K. (2012). The prevalence of
urinary incontinence in pregnancy among a multi-
ethnic population resident in Norway. BJOG: An
International Journal of Obstetrics & Gynaecology.
Brook, G. (2011). Physical preparation for childbirth and
beyond, and the role of physiotherapy. Í MacDonald,
S. & Magill-Cuerden, J.(ritstj). Maye‘s midwifery : a
textbook for midwives (bls. 253–263). UK: Bailliere
Tindall.
Brown, S. J., Donath, S., MacArthur, C., McDonald, E.
A., og Krastev, A. H. (2010). Urinary incontinence
in nulliparous women before and during pregnancy:
prevalence, incidence, and associated risk factors.
International urogynecology journal, 21(2), 193–202.
Diez-Itza, I., Arrue, M., Ibañez, L., Murgiondo, A.,
Paredes, J., og Sarasqueta, C. (2010). Factors
involved in stress urinary incontinence 1 year after
fi rst delivery. International urogynecology journal,
21(4), 439–445.
Guðmundur Geirsson, Guðmundur Vikar Einarsson,
Eiríkur Orri Guðmundsson og Þorsteinn
Gíslason. (2002). Þvagleki meðal íslenskra
kvenna – faraldsfræðileg rannsókn (Vefútgáfa).
Læknablaðið,88 (4). Sótt 3. nóvember 2012 af: http://
www.laeknabladid.is/2002
Guðrún Broddadóttir, Halldóra Eyjólfsdóttir, Rannveig
Einarsdóttir, Sigríður Jóhannsdóttir og Sigurður
Helgason. (2007). Þvagleki. Sótt 4. nóvember 2012
af: http://www.landlaeknir.is/um-embaettid/greinar/
grein/item14756/Thvagleki
Halldóra Eyjólfsdóttir. (2008). Grindarbotnsþjálfun
með raförvun og án hennar sem meðferð við
áreynsluþvagleka. Óbirt meistararitgerð: Háskóli
Íslands. Sótt 5. nóvember 2012 af: http://hdl.handle.
net/1946/3357
Jackson, P. (2011). Morbitity following childbirth. Í
MacDonald, S. & Magill-Cuerden, J.(ritstj). Maye‘s
midwifery: a textbook for midwives (bls. 736–743).
UK: Bailliere Tindall.
Kocaöz, S., Talas, M. S., og Atabekoğlu, C. S. (2010).
Urinary incontinence in pregnant women and
their quality of life. Journal of Clinical Nursing,
19(23-24), 3314–3323.
Lasserre, A., Pelat, C., Guéroult, V., Hanslik, T.,
Chartier-Kastler, E., Blanchon, T., og Bloch, J.
(2009). Urinary incontinence in French women:
prevalence, risk factors, and impact on quality of life.
European urology, 56(1), 177.
Lewicky-Gaupp, C., Cao, D. C., og Culbertson, S.
(2008). Urinary and anal incontinence in African
American teenaged gravidas during pregnancy and
the puerperium. Journal of pediatric and adolescent
gynecology, 21(1), 21–26.
Low, L. K., Miller, J. M., Guo, Y., Ashton-Miller, J.
A., DeLancey, J. O., og Sampselle, C. M. (2012).
Spontaneous pushing to prevent postpartum urinary
incontinence: a randomized, controlled trial.
International Urogynecology Journal, 1–8.
Mørkved, S., Bø, K., Schei, B., og Salvesen, K.
Å. (2003). Pelvic fl oor muscle training during
pregnancy to prevent urinary incontinence: a single-
blind randomized controlled trial. Obstetrics &
Gynecology, 101(2), 313–319.
National Institute for Health and Clinical Exellence
(NICE). (2006). Urinary incontinence The
management of urinary incontinence in women. Sótt
5. nóvember 2012 af: www.nice.org.uk
Nilsson, M., Lalos, O., Lindkvist, H., og Lalos, A.
(2011). Impact of female urinary incontinence and
urgency on women‘s and their partners‘ sexual life.
Neurourology and urodynamics, 30(7), 1276–1280.
Sharma, J. B., Aggarwal, S., Singhal, S., Kumar,
S., og Roy, K. K. (2009). Prevalence of urinary
incontinence and other urological problems during
pregnancy: a questionnaire based study. Archives of
gynecology and obstetrics, 279(6), 845–851.
Wesnes, S. L., Hunskaar, S., Bo, K., og Rortveit, G.
(2009). The effect of urinary incontinence status
during pregnancy and delivery mode on incontinence
postpartum. A cohort study*. BJOG: An International
Journal of Obstetrics & Gynaecology, 116(5),
700–707.