Morgunblaðið - 11.10.2018, Qupperneq 2

2 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2018FRÉTTIR
Mesta lækkun Mesta hækkun
VIKAN Á MÖRKUÐUM
AÐALMARKAÐUR ÁLVERÐ ($/tonn)
SYN
-2,17%
63,0
ORIGO
+3,96%
22,3
S&P 500 NASDAQ
-2,77%
7.572,956
-1,60%
2.839,47
-2,18%
7.159,08
FTSE 100 NIKKEI 225
11.4.‘18 11.4.‘1810.10.‘18 10-10.‘18
1.800
80
2.226,35
2.035,50
Unnið í samstarfi við IFS.Hreyfingar frá upphafi viku til kl. 16 í gær.
83,44
-1,96%
23.506,04
BRENT OLÍUVERÐ ($/tunnu)
72,52
60
2.400
FERÐAÞJÓNUSTA
Erlendir fjölmiðlar hafa greint frá
því að staðan í þrotabúum flugfélags-
ins Primera Air, þ.e. Primera Air
Nordic, sem skráð er í Lettlandi, og
Primera Air Scandinavia, sem skráð
er í Danmörku, sé slæm og lítið sé til
skiptanna fyrir kröfuhafa.
Móðurfélagið, Primera Air ehf.,
var einnig tekið til gjaldþrotaskipta í
síðustu viku og staðan þar virðist
sömuleiðis vera slæm.
„Það er verið að kalla eftir upplýs-
ingum frá fjármálastofnunum og öðr-
um aðilum sem geta gefið upplýs-
ingar um eignir. Það eru ekki öll kurl
komin til grafar hvað það varðar. Ef
miðað er við gjaldþrotabeiðni félags-
ins sjálfs má búast við kröfulýsingum
upp á á annan tug milljarða króna,“
segir Eiríkur Elís Þorláksson, skipta-
stjóri þrotabús Primera Air ehf., í
samtali við ViðskiptaMoggann.
Skuldirnar eru því líklega umtals-
verðar en óljóst er með eignir félags-
ins á þessu stigi málsins. Eignakönn-
un og upplýsingaöflun mun fara fram
á næstu vikum, að sögn Eiríks. Að
þeirri vinnu lokinni hefst vinna við að
innheimta útistandandi við-
skiptakröfur og taka inn í búið inni-
stæður og aðrar eignir ef þeim er til
að dreifa.
Enn sem komið er hafa engar
kröfulýsingar borist skiptastjóra en
kröfulýsingarfrestur er þrír mánuðir
og rennur út í byrjun janúar.
thor@mbl.is
Umtalsverðar skuldir
móðurfélags Primera
Morgunblaðið/ÞÖK
Búast má við kröfulýsingum upp
á annan tug milljarða króna.
UPPLÝSINGATÆKNI
Upplýsingatæknifyrirtækið Advania
varð hlutskarpast í útboði Rík-
iskaupa á smíði nýrrar skipaskrár
fyrir Samgöngustofu.
Sigrún Ámundadóttir, fram-
kvæmdastjóri hugbúnaðalausna
Advania, segir í samtali við Við-
skiptaMoggann að þrjú tilboð hafi
verið metin hæf, en Advania hafi
boðið lægst, 30 milljónir króna.
Nýja kerfið á, samkvæmt upplýs-
ingum frá Advania, að sameina
sjálfa skipaskrána sem heldur utan
um upplýsingar um stærð og stað-
setningar skipa, og lögskráningu
sjómanna á skipum með upplýs-
ingum um hvern skipverja. Skráin
hefur fengið nafnið Skútan og er
áætlað að hún verði komin í gagnið í
ágúst 2019. Mun hún sameina tvo
mikilvæga leitar- og skráninga-
gagnagrunna sem notaðir eru af
starfsmönnum Samgöngustofu.
„Þarna er verið að leysa af hólmi
skipaskrá sem er í gamalli og úreltri
tækni,“ segir Sigrún. tobj@mbl.is
Ný Skipaskrá mun
kosta 30 milljónir
Morgunblaðið/Hari
Upplýsingar um stærð og staðsetn-
ingar skipa er að finna í skránni.
Kári S. Friðriksson, aðalgreinandi
hjá íslenska ráðgjafarfyrirtækinu
Intellecon, segir að mikið sé um að
gögn séu vannýtt, bæði hjá fyrir-
tækjum og stofnunum, og í því felist
mörg glötuð tækifæri. Í grein þess
efnis á vef In-
tellecon segir
Kári að hægt sé
að bæta ákvarð-
anir verulega
með því að nýta
gögn með kerf-
isbundnari hætti
og oft þurfi ekki
flóknar aðgerðir
til þess. Kári
leggur áherslu á að einföld og stöðl-
uð framsetning gagna, t.d. í Excel,
geti fleytt fólki langt. Nefnir hann í
því sambandi nokkur skilyrði; að í
hverjum dálki sé aðeins ein breyta
sem mælir ákveðinn eiginleika, að
hver röð innihaldi aðeins eina athug-
un og þannig tilheyri hver reitur
töflunnar aðeins einni breytu og
einni athugun.
Munurinn á notkunarmöguleikum
hreinna gagna og gagna í óreiðu er
gríðarlega mikill að sögn Kára. „Ef
fólk er með hrein gögn er hægt að
kenna flestum á korteri að gera það
sem fólk hefur áhuga á,“ segir Kári.
„Munurinn getur verið gríðarlegur
ef það á eitthvað að vinna áfram með
gögnin. Í stað þess að það taki fleiri
klukkustundir eða daga að gera
greiningar þegar excelskjöl eru í
óreiðu er stundum hægt að fram-
kvæma þær á nokkrum mínútum ef
skjölin byggjast á hreinni framsetn-
ingu,“ segir Kári.
„Grundvöllurinn fyrir því að gera
allan rekstur og ákvarðanir skilvirk-
ari er að hafa gögn aðgengileg.
Einnig til þess að hægt sé að vinna
með þau frekar. Ég held að það
vanti oft framsýni þegar fólk notar
excelskjöl. Oft eru þau tekin í notk-
un með einhvern einn notkunar-
möguleika í huga og ekki sett fram
með stöðluðum hætti. Það gerir það
rosalega erfitt að breyta gögnum og
nýta þau með öðrum hætti,“ segir
Kári.
Auðvelt að draga upp ranga
mynd
En er gagnameðferð vandamál í
fyrirtækjum?
„Það er rosalega misjafnt hvernig
gögn eru geymd og framsett. Það er
ekki beint vandamál en þetta eru oft
á tíðum vannýtt tækifæri enda getur
framsetning gagna skilið á milli þess
hvort þau verði nýtt yfirhöfuð eða
ekki. Ég þekki vel verslunareig-
endur sem rýna að minnsta kosti
vikulega vel í allar tölur tengdar
rekstrinum í excelskjölum og sjá þar
svart á hvítu að hlutirnir eru ekki al-
veg eins og tilfinning starfsfólksins
segir til um. Það er svo auðvelt þeg-
ar við byggjum á tilfinningu að
draga upp ranga mynd og leggja
meiri vigt á þá hluti sem samræmast
fyrri skoðunum eða spám.“ Kári seg-
ir að það mætti vera meiri og dreifð-
ari þekking á því hvernig best sé að
setja fram gögn og mikil falin verð-
mæti séu fólgin í því.
„Ekki spurning. Stundum þegar
ég hef verið að vinna með gögn frá
hinum og þessum fyrirtækjum verð-
ur fólk hissa á því hvað hrein gögn
geta varpað skýrri mynd á hlutina
og hvað hægt er að fá mikið innsæi
út frá því að skoða gögn. Jafnvel þó
að þetta sé ekki á stórum skala og
fyrirtæki ekki með heilt lið í þessu er
oft ótrúlegt hvað einn aðili sem get-
ur skoðað gögn getur hjálpað starfs-
mönnum á fjölbreyttan hátt með til-
tölulega lítilli fyrirhöfn.“
Falin verðmæti í
hreinum gögnum
Getty Images/iStockphoto
Mikið er um að gögn séu vannýtt hjá fyrirtækjum og stofnunum.
Pétur Hreinsson
peturhreins@mbl.is
Mikil falin verðmæti felast í
því að vinna kerfisbundið
með gögn að mati Kára S.
Friðrikssonar hjá ráðgjafar-
fyrirtækinu Intellecon.
Kári S.
Friðriksson
„Hönnunarhugsun (e. Design-
Thinking) snýst um að tileinka sér
skipulagða aðferðafræði til að leysa
krefjandi verkefni, hvort sem það
er að búa til nýja vöru eða þróa
lausn á erfiðu vandamáli. Hönn-
unarhugsun er blanda af sálfræði,
verkfræði og hönnun,“ segir Blake
Kotelly í samtali við Morgunblaðið.
Kotelly kennir námskeið í hönn-
unarhugsun og nýsköpun við hinn
virta MIT há-
skóla í Banda-
ríkjunum og
heldur reglulega
fyrirlestra í bæði
Harvard-háskóla
og Stanford-
háskóla.
Í nóvember
kemur Kotelly til
Íslands og verður með námskeið í
Opna háskólanum í HR. Þar ætlar
hann að kynna hönnunarhugsun
fyrir áhugasömum Íslendingum og
kenna hvernig á að beita henni við
lausn erfiðra verkefna.
„Apple og IKEA eru fyrirtæki
sem hafa tileinkað sér aðferðafræð-
ina mjög vel. Við framleiðslu vöru
hugsa þau fyrirtæki ekki einungis
um það hvernig varan virkar eftir
að hún kemst i hendur neytenda
heldur hugsa þau um notenda-
upplifun í víðari skilningi. Í hönn-
unarferlinu hjá IKEA er hugsað um
hvernig neytandi nálgast vöruna,
notar hana og jafnvel endurvinnur
hana,“ bætir Kotelly við.
Samhliða því að kenna námskeið í
virtum háskólum hefur Kotelly
meðal annars starfað fyrir Sonos
þar sem hann tók þátt í því að þróa
og greina hvernig best sé að miðla
tónlist á heimilum í framtíðinni.
Hann kom einnig að hönnun og þró-
un á Jibo sem er talinn vera sam-
skiptaróbot heimsins og því forveri
Siri og Alexu.
Þá skrifaði hann fyrstu bókina
um raddþekkingarhugbúnað árið
2003.
thor@mbl.is
Vöruþróun í víðari skilningi
Blake Kotelly
„Fjármálastofnanir, verk-
fræðistofur og framleið-
endur nýta sér hönn-
unarhugsun en í raun er
ekki til það fyrirtæki í heim-
inum sem ekki getur nýtt
sér hönnunarhugsun“