Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.11.2018, Side 34

34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.11. 2018
LESBÓK
Bækurnar mínar eru svo sem allar mis-munandi og margar mjög mismunandi.En ætli þær fjalli ekki allar í grunninn
um sjálfsmyndina, þetta hvernig maður upp-
lifir sjálfan sig í heiminum. Meira að segja
Plokkfiskbókin sem er matreiðslubók fjallaði
um sjálfsmyndina,“ segir Eiríkur Örn Norð-
dahl, höfundur bókarinnar Hans Blær.
„Hans Blær fjallar kannski um hvernig
manni sé ætlað að vera eitthvað sem maður
streitist gegn og hvernig maður fær að gegna
sumum hlutverkum en ekki öðrum og átökin,
óþolið, narsissisman og reiðina sem getur
brostið út. Tilgangurinn að svo miklu leyti
sem ég vissi hvað ég var að fara út í, eða hvar
ég myndi enda var bara að halda áfram að
kanna þessa þræði,“ segir Eiríkur.
Misheppnuð bók í æðiskasti
Áður en Hans Blær kom út í bókaformi flutti
leikhópurinn, Óskabörn ógæfunnar leikritið
Hans Blær í Tjarnarbíói í leikstjórn Vignis
Rafns Valþórssonar.
„Það atvikaðist bara. Ég byrjaði að skrifa
skáldsögu og hélt svo að ég hefði skrifað mig
út í horn. Um svipað leyti báðu Óskabörnin
mig um leikrit og ég stakk upp á þessari hug-
mynd, því ég hélt að ég ætlaði ekki að nota
hana í bók. Svo lifnaði bókin bara við þegar ég
fór að skrifa leikritið,“ segir Eiríkur, sem not-
ar mismunandi aðferðir við að skrifa bækur.
„Ég hef byrjað á ótal bókum sem leiddu
einfaldlega ekki neitt og sumar þeirra hef ég
meira að segja klárað án þess að gefa út. Fyr-
ir fjórum árum skrifaði ég svona misheppnaða
bók í algeru æðiskasti á einum mánuði. Í
henni var ein lítil aukapersóna, Hans Blær
Viggósbur, sem lét mig ekki í friði og skreið á
endanum aftur upp úr ruslafötunni. Og á nú
sína eigin bók. Yfirleitt hefst þetta á því að ég
fer að toga í einhverja þræði og rekja þá upp.
Grunnhugmyndin að Illsku snerist bara um
mann sem kveikti í húsinu sínu,“ segir Eiríkur
og bætir við að auðvitað sé þetta ekki leið sem
spari vinnu, að vaða svona um í myrkrinu.
Hann hendi reiðinnar býsn af texta. En sé
frekar vinnusamur og finnist þetta skemmti-
legt á sama tíma og slíkt vinnulag sé óþolandi
og taugatrekkjandi.
Þegar ég var að skrifa Illsku rak ég mig á
það hvernig öfgahægrið aðlagar sig samtím-
anum og notar öll tækifæri til þess að fjar-
lægja sig klassískri öfgahægristefnu. Þannig
eru nasistar samtímans ekki í leðurstígvélum
þrammandi um og gargandi á fólk a.m.k. ekki
þeir hættulegu. Heldur tala þeir mjúkmálir
um mjúk gildi og flokkarnir vilja gjarna tefla
fram ólíklegum kandídötum í forgrunni,“
segir Eiríkur og bætir við að Pia Kjærsgaard
sé kona, Siv Jensen líka, í Svíþjóð séu gyð-
ingar framarlega, svartir séu í Front Nation-
al, Pym Fortuyn hafi verið hommi og svo
framvegis.
„Einhverjum misserum eftir að ég byrjaði á
bókinni rak ég mig á fyrirbærið Milo
Yiannapoulus, sem er samkynhneigður karl-
maður, giftur svörtum manni, stuðnings-
maður Trumps og hrikalegt nettröll sem gerir
í því að sjokkera. Þarna var búið að taka
þessa sjálfsmyndarpólitík og vopngera hana,
aðlaga hana öfgahægrinu,“ segir Eiríkur.
„Hans Blær varð á endanum ekki beinlínis
nasisti eða öfgahægrimaður, heldur fyrst og
fremst ofbeldisfullt viðbragð. Taugaveiklað
reiðiöskur sem á meira skylt við æsingalýð
allra tíma, bæði þá ranglátu og þá réttlátu og
þá sem einfaldlegu eru athyglissjúkir narsiss-
istar, en hán sprettur samt úr þessum hug-
myndaheimi og nýtir sér hann,“ segir Eiríkur
og bætir við að hán þoli ekki vinstrimenn.
Hán skrifar bókina sjálft
Í bókinni eru notaðar þéranir þegar Hans
Blær talar til eða um móður sína. Eiríkur seg-
ir það vera vegna þess að Hans Blær sem
skilgreinir sig sem hán „skrifi“ bókina sjálft.
„Hán er sögumaður, og ávarpar móður sína
með þérunum, af sömu ástæðum og hán skrif-
ar um sjálft sig í þriðju persónu til þess að
skapa ákveðna fjarlægð, til að fjarlægja sig,
kæla sig niður og til þess að vera með stæla.
Það er grunnstilling í persónuleika hánar að
vera með stæla við allt og alla. Þá fannst mér
sem höfundi líka áhugavert að spegla þéran-
irnar og hánanirnar. Þetta eru bæði fornöfn
sem vefjast fyrir sumu fólki og ólíkum hópum.
Yngra fólk á auðveldara með hánanir og eldra
með þéranir. Mér fannst þéranirnar ríma
betur við tungumál bókarinnar,“ segir
Eiríkur.
17 ára þunglyndur unglingur
„Ég hóf skriftir 17 ára sem þunglyndur ung-
lingur og gaf út fyrstu ljóðabókina 23 ára.
Eftir það hef ég gefið út átta ljóðabækur, sex
skáldsögur, tvö ritgerðasöfn og eina mat-
reiðslubók. Auk þess hef ég þýtt tíu til fimm-
tán bækur og ritstýrt þremur,“ segir Eiríkur,
sem vinnur nú að hugmynd sem hann segir á
viðkvæmu stigi.
„Ég vil sem minnst um hana segja. En hún
gerist á Ísafirði. Það er raunar óvenjulegt að
ég sé ekki með margar bækur í smíðum og
einhverjar langt komnar. Fyrir nokkrum vik-
um var ég ekki með neitt í vinnslu og það hef-
ur sennilega ekki gerst síðan ég var einmitt
17 ára þunglyndur unglingurinn,“ segir Eirík-
ur, sem tilnefndur var til bókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs fyrir Illsku og hlaut
Íslensku bókmenntaverðlaunin fyrir sömu
bók árið 2012. Í ár fékk hann Menningar-
verðlaun DV 2017, fyrir ljóðabókina
Óratorrek. Auk þess hlaut Eiríkur Íslensku
þýðingarverðlaunin árið 2008, fyrir þýðinguna
á bókinni Móðurlaus í Brooklyn. Eiríkur hef-
ur hlotið margvíslegar aðrar viðurkenningar,
meðal þeirra má nefna Ljóðstaf Jóns úr Vör;
Rauðu hrafnsfjöður lestrarfélagsins Krumma
fyrir bókina Eitur fyrir byrjendur; frönsku
Tranfuge-verðlaunin auk tilnefninga til
Medici-verðlaunanna og Prix Meilleur Livre
Étrange.
Næsta verkefni Eiríks
Arnar Norðdahl tengist
heimabæ hans, Ísafirði.
Ljósmynd/Baldur Pan
Speglar þéranir og hánanir
Eiríkur Örn Norðdahl, rithöfundur, þýðandi og ljóðskáld, hóf skriftir sem 17 ára þunglyndur unglingur. Sjötta og nýjasta skáld-
saga Eiríks, Hans Blær, kom út nýlega. Í henni er fjallað um sjálfsmyndina og hlutverk sem einstaklingnum er ætlað að gegna.
Guðrún Erlingsdóttir ge@mbl.is
’Fyrir fjórum árum skrifaði égsvona misheppnaða bók í al-geru æðiskasti á einum mánuði. Í henni var ein lítil aukapersóna,
Hans Blær Viggósbur, sem lét
mig ekki í friði og skreið á end-
anum aftur upp úr ruslafötunni.
Og á nú sína eigin bók.