Morgunblaðið - 13.12.2018, Síða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018VIÐTAL
upp á mikla sérsmíði og þjónustu en það er líka
nýtt fyrir okkur að standa í eigin framleiðslu.“
Annað sem er nýtt við Stoð er að félagið er með
tvær verslanir í Danmörku. „Þó að við séum í
miklum samskiptum við erlendu birgjana okkar,
sem eru á bilinu 2-300 talsins, höfum við fram að
þessu ekki verið með starfsemi erlendis.“
Eins og fyrr sagði stendur yfir þarfagreining
fyrir öll fyrirtæki Veritas, þar á meðal Stoð. „Það
er margt spennandi hægt að gera með Stoð.
Öldrunarmarkaðurinn er einhver mest vaxandi
markaður í heimi. Svo er lífsstíllinn að breytast
og fólk er virkara fram eftir aldri. Við teljum okk-
ur geta styrkt og stækkað starfsemi Stoðar tölu-
vert mikið, hvort sem það verður á sviði fram-
leiðslu eða almenns vöruframboðs.“
Hrund segir að Stoð veiti mikla persónulega
þjónustu. „Þetta er skemmtilegur og gefandi
bransi.“
Starfað í einkeypisumhverfi
Talið berst nú að því einkeypisumhverfi af
hendi hins opinbera sem lyfjaheildsölum á Íslandi
er búið, en lyfsala stendur undir meirihluta af
heildartekjum Veritas-samstæðunnar, sem eru
rúmir 17 milljarðar á ári. Í umhverfinu er víða
pottur brotinn að sögn Hrundar. Það að vinna í
umhverfi þar sem hið opinbera setur umgjörð,
hefur eftirlit og er stærsti – og stundum eini –
kaupandinn geti verið snúið. „Það er allt í lagi ef
ríkið er sanngjarnt og heiðarlegt í sinni aðferða-
fræði en stundum hefur okkur þótt skorta á skiln-
ing á aðstæðum.“
Eftir að blaðamaður hafði komið sér vel fyrir á
skrifstofu Hrundar í Veritas við Hörgatún í
Garðabænum lék honum fyrst forvitni á að vita
hvort fyrirtækið sæi framtíðina fyrir sér áfram
þarna í Garðabænum eða á einhverjum allt öðr-
um stað.
„Þetta er töluverð starfsemi hjá okkur í dag og
svona atvinnustarfsemi á í sjálfu sér ekki heima á
þessum stað, í miðbæ Garðabæjar, til lengri tíma.
Á sama tíma gerum við okkur grein fyrir því að
þetta er mikilvæg lóð fyrir Garðabæ,“ segir
Hrund og bætir við að ekki sé ólíklegt að ein-
hvern tíma verði fundin ný staðsetning fyrir Veri-
tas-samstæðuna. Þarfagreining standi yfir fyrir
öll dótturfyrirtækin, horft sé til líklegs vaxtar
hverrar einingar fyrir sig. Þar komi húsnæðis-
málin einnig til skoðunar enda eru fyrirtækin á
fjórum stöðum í dag. Akkur væri í því að koma
starfseminni allri undir eitt þak, eða a.m.k. færri.
„Svo á borgarlínan að fara hér framhjá, sem
minnkar ekki mikilvægi lóðarinnar. En okkur líð-
ur ákaflega vel hér og enn er ekki farið að
þrengja verulega að okkur. Hins vegar erum við
farin að hafa áhyggjur af þrengslum í vöruhúsinu
fyrir aðrar vörur en lyf í Suðurhrauni, enda hefur
fyrirtækið verið í miklum vexti í þeim hluta. Það
sama má segja um Stoð í Trönuhrauni.“
Auk Distica samanstendur Veritas af stoð-
tækjafyrirtækinu Stoð, sem Veritas festi kaup á
sl. haust, lyfjaheildsölunni Vistor, sölu- og mark-
aðsfyrirtækinu Artasan og lækningatækja-
fyrirtækinu Medor. Að auki hefur fasteignum
fyrirtækisins verið komið fyrir í systurfélagi. Það
sama má segja um einstakar fjárfestingar félags-
ins. „Við seldum reyndar stærstu fjárfestinguna
fyrr á þessu ári, 12% hlut í Festi. Við fylgdum þar
fjárfestahópi sem við tengdumst og N1 keypti all-
an hlutinn. Sú fjárfesting var ótengd kjarna-
starfsemi okkar og í raun meira á forræði aðal-
eiganda Veritas, Hreggviðs Jónssonar.“
Keyptu lítil sprotafyrirtæki
Hrund segir að töluvert sé leitað til fyrirtækis-
ins hvað fjárfestingar varðar. „Við erum almennt
ekki í sprotafyrirtækjum en gerðum samt undan-
tekningu á því og fjárfestum nýlega í litlu sprota-
fyrirtæki sem heitir Lumina. Það auðveldar
læknum sjúkraskráningu og eykur öryggi við
skráninguna.“
Spurð nánar út í starfsemi dótturfyrirtækj-
anna fimm segir Hrund að Artasan sérhæfi sig í
samheitalyfjum, lausasölulyfjum og heilsuvöru
og hefur að hennar sögn verið í mikilli sókn.
„Artasan hefur bætt við sig heilsuvörum, sem
falla vel að innviðum okkar og dreifineti. Það er
ofboðslegt framboð af vörum í þessum heilsu-
geira og við leggjum mikla áherslu á gæðavörur.
Reynsla okkar úr lyfjageiranum gerir okkur auð-
veldara fyrir að greina og finna réttu vörurnar.“
Medor sérhæfir sig í lækningatækjum, sem
fara mikið inn á spítalana. „Þetta er allt frá ein-
földum rekstrarvörum upp í háþróuð lækninga-
tæki og -tól. Við sjáum svo um uppsetningu og
eftiráþjónustu við tækin. Medor selur líka mikið
inn á rannsóknarstofur, bæði efni og tæki.“
Distica sjái hins vegar um innflutning, vöru-
húsastarfsemi og dreifingu fyrir samstæðuna og
aðra viðskiptavini.
Stoð er „nýjasta barnið“ í hópnum, eins og
Hrund orðar það. „Sú starfsemi er að sumu leyti
nýlunda fyrir okkur þar sem Stoð er í smásölu.
Það selur stuðningstæki, hjólastóla og vörur til
eldri borgara og fatlaðra m.a. Fyrirtækið býður
Hrund lýsir því hvernig ríkið hafi ákveðið árið
2004 að kaupa lyf af heildsölum samkvæmt með-
altalsverði á Norðurlöndum. Í hruninu árið 2008
hafi syrt í álinn þegar ríkið ákvað að ganga enn
lengra hvað varðar S-lyfin svokölluðu, lyfin sem
oftast eru gefin á sjúkrahúsunum og eru gjarnan
þau dýrustu og þyngstu í lyfjakaupum lands-
manna. „Þá var ákveðið að miða við lægsta verð á
Norðurlöndum.“
Hrund segir að lögmál hagfræðinnar eigi ekki
við í umhverfi íslenskra lyfjaheildsala. „Það er
skrýtið að vera að selja vöru sem kaupandinn, í
þessu tilfelli ríkið, ákveður sjálfur verðið á. Þetta
er mjög langt frá eðlilegum og fullkomnum mark-
aði eins og hann er skilgreindur í hagfræðinni.“
Ísland er jafnframt örmarkaður, að sögn
Hrundar, og lyfjaframleiðendur flokka landið í
„minnsta forgang“, að hennar sögn. „Er í ljósi
þessa eðlilegt að kalla hér eftir lægsta lyfjaverði á
Norðurlöndum?“ spyr Hrund. „Við höfum eins og
önnur íslensk fyrirtæki þurft að fylgja launaþró-
un í landinu, og erum með mjög vel menntað fólk.
Við höfum enga möguleika á að velta kostnaðar-
hækkunum út í verðlagið, enda ráðum við ekki
verðinu, heldur ríkið,“ útskýrir Hrund.
Annað sem geri hlutina enn verri er að lyfja-
verðið er háð gengi erlendra gjaldmiðla og breyt-
ist mánaðarlega samkvæmt því. „Þannig að und-
anfarið, þegar krónan hefur verið í einhverju sínu
sterkasta gildi, höfum við þurft að selja jafnmikið
eða meira fyrir lægra verð án þess að nein leið-
rétting komi til.“
Hrund segir að reyndar sé sumt í umhverfinu
ekki ákvarðað í krónutölu eða slíku heldur sé
ákveðin umbun gefin fyrir ákveðin verk. „Sem
dæmi um þau viðmið sem við vinnum eftir eru
þau sem lögð voru til grundvallar í breytingu
lyfjalaga árið 2004. Við höfum ekki fengið hið
opinbera til að endurskoða það þrátt fyrir ítrek-
aðar umleitanir þar um. Mér þætti gaman að sjá
ef ríkisrekstur væri rekinn með sömu krónutölu
og árið 2004.“
Apótekum tókst að hækka álagningu
Hrund segir að apótekunum hafi hins vegar
tekist það sem lyfjaheildsölum hafi ekki tekist –
að fá að hækka álagningu á smásöluverði lyfja
eftir ákveðnum reglum sem taka sanngjarnt mið
af íslenskri launa- og verðlagsþróun. „Við erum
orðin langþreytt á ástandinu.“
Hún segir að sér finnist ósanngjarnt þegar
lyfjaheildsalar eru gagnrýndir fyrir að koma ekki
lyfjum á markað hér á landi til jafns við saman-
burðarlönd. „Hljóð og mynd þurfa að fara saman.
Þegar þú setur svona ofboðslegan þrýsting á verð
á örmarkaði eru stóru lyfjafyrirtækin ekkert að
stökkva til og skrá hérlendis lyf. Þróun nýs lyfs
kostar í dag um 140 milljarða króna. Þegar dreif-
ing og markaðssetning á alþjóðamarkað bætist
við er sú tala komin upp í 290 milljarða. Lyfjaverð
þarf því ekki bara að standa undir beinum fram-
leiðslukostnaði heldur líka þessum mikla rann-
sóknar- og þróunarkostnaði. Í raun má segja að
það að koma ákveðnum lyfjum hér á markað fyrir
þessa aðila sé eins konar þróunaraðstoð. Hér búa
350 þúsund manns og kannski 10 sjúklingar sem
Markaðssetning sumra lyf
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Sú staðreynd að meirihluti allra
lyfjabirgða Íslendinga er geymdur í
vöruhúsi í miðbæ Garðabæjar er
líklega ekki á allra vitorði en er engu
að síður sannleikur. Birgðirnar eru
geymdar í húsakynnum lyfjadreif-
ingarfyrirtækisins Distica,
dótturfyrirtæki Veritas, sem Hrund
Rudolfsdóttir veitir forstöðu.