Morgunblaðið - 13.12.2018, Síða 9

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018 9VIÐTAL
þurfa ákveðin lyf. Menn sjá engan hag í því að
senda lyfin hingað á markað. Við lendum út und-
an.“
Hrund segir að það sé eiginlega kraftaverk að
þó þetta mörg lyf séu í boði hér á landi, en alls
voru 967 lyf seld hér árið 2017, samkvæmt nýrri
rannsókn sem Intellicon vann um verðlagningu
heildsölulyfja á Íslandi. Þar kemur einnig fram
að árið 2017 hafi tekjur fyrir 179 lyf ekki náð upp
í kostnað vegna ýmiss konar umsýslu, sé gengið
út frá því að sá kostnaður sé um 850 þúsund á
hvert lyf. „Þjónustufyrirtæki þurfa því að reiða
sig á tekjur af veltuhærri lyfjum til þess að geta
haldið þessum lyfjum á markaði,“ segja skýrslu-
höfundar.
Enn annað sem veldur óvissu um næstu fram-
tíð á lyfjamarkaði hérlendis er fyrirhugað útboð
ríkisins á lyfjum, að sögn Hrundar. „Ríkið ætlar í
norrænt sameiginlegt útboð á stærstu lyfjunum.
Það eru þessi 10-20 lyf sem borga í raun allt hitt
niður. Ríkið vill fleyta rjómann af þeim lyfjum
sem búa til afkomuna fyrir íslenska lyfja-
heildsala.“
Mikil óvissa ríkir sem stendur um það hvernig
hið opinbera hyggst standa að sínum lyfja-
innkaupamálum, að sögn Hrundar. „Ætlar það að
byggja upp eigin innflutning og eigin dreifingar-
miðstöð, með tilheyrandi milljarðafjárfestingu,“
spyr Hrund. „Og ætlar það að liggja með tveggja
milljarða lyfjalager, eins og gert er í Distica í
Garðabænum,“ bætir hún við.
„Við vöktum athygli á þessu þegar farið var í
breytingar á lögum um opinber útboð á síðasta
ári.“
Fyrirtækjum meinað að sameinast
Hrund er líka gagnrýnin á Samkeppniseftir-
litið í þessu samhengi og segir skorta á skilning á
markaðnum. „Íslenskum fyrirtækjum er meinað
að sameinast og hagræða svo þau verði ekki of
stór fyrir íslenskan markað. Það er alltaf litið á ís-
lenska markaðinn sem lokað kerfi, en svo er ekki.
Er ríkið eini aðilinn sem ekki hefur heyrt af Ali-
baba og Amazon?“
Ennfremur skjóti það skökku við að hið opin-
bera sjálft skuli ætla sér að sækja tilboð frá hin-
um stóra heimi í lyf og hvers kyns hluti aðra. „Þá
er það spurningin: Hvernig ætlarðu að skilgreina
markaðinn? Ef mér eða öðrum er ætlað að keppa
við risafyrirtæki t.d. í Skandinavíu, þá verð ég að
geta brugðist við og hagrætt. Þú getur ekki bæði
étið kökuna og átt hana. Ef farið verður með
bestu bitana úr landi, eins og ríkið virðist ætla að
gera hvað lyfjakaup varðar, þá mun atvinnu-
starfsemin deyja hér innanlands ef hún fær ekki
að hagræða. Það verður að hugsa þetta til enda.“
Hún segir að einnig verði að hugsa um sjúk-
lingana, hvernig lyfjaframboði verði háttað þvert
á markaðinn varðandi bæði ný og gömul lyf.
Einnig séu frumlyfjafyrirtækin að sinna lyfjagát,
öryggislager og fræðslu varðandi rétta notkun á
lyfjunum til að tryggja gæði og öryggi fyrir sjúk-
linga. „Það er ofboðslega mikil skammsýni fólgin
í þessu. Ég vil líka vekja athygli á því að þetta á
ekki bara við um lyf, heldur öll opinber útboð, s.s.
tölvubúnað, bíla o.s.frv.“
Spurð hvort sala dótturfyrirtækja á stoðtækj-
um og heilsubótarvörum sé hugsuð til að vega
upp á móti framlegðinni úr lyfjaheildsölunni játar
Hrund því. „Það lifir enginn á því í dag að selja
bara lyf. Framlegðin í greininni er ekki nægjan-
leg og það væri líka ofboðsleg áhætta í því fólgin.
Bæði gengisþróun og ákvarðanir stjórnvalda
spila þar inn í.“
Hrund ítrekar hve mikil þekking búi í Veritas
og erfitt sé að byggja upp slíkt fyrirtæki frá
grunni með þeim gæðaferlum sem þar séu fyrir
hendi. „Við flytjum inn 40-50% af öllum lyfjum
landsins og dreifum fyrir enn fleiri. Í gegnum
okkar lager fara 65% af öllum lyfjalager landsins
þannig að við gerum okkur grein fyrir ábyrgðinni
sem á okkur hvílir.“
Hindra á innkomu falsaðra lyfja á markað
Annað sem óvissa ríki um sé ný reglugerð ESB
um fölsuð lyf sem innleiða á hér á landi. „ESB vill
tryggja að ekki komist fölsuð lyf á markað. Lyf
eru dýr vara í litlum umbúðum og fyrir óprúttna
aðila getur verið freistandi að skipta þeim út fyr-
ir lyfleysu. Þetta er vaxandi vandamál, þótt við
höfum ekki orðið þessa vör hérlendis, og lyfja-
iðnaðurinn hefur brugðist við þessu með því að
tryggja rafræna skráningu á hverri einustu
pakkningu.“
Við þetta eykst kostnaður í greininni, að sögn
Hrundar. „Það má áætla gróft að kostnaður á
hverja einustu pakkningu aukist um eina evru.“
Hrund segir að framan af hafi stefnt í að
reglugerðin yrði tekin upp hér á landi án sér-
aðlagana. Það veki spurningar um merkingar
lyfjanna. „Við gerum kröfur hér á landi um að öll
lyf séu með íslenskum fylgiseðli og leiðbein-
ingum. Framleiðendur úti í heimi eru stundum
ekki fúsir að prenta og pakka fylgiseðlum sem
innihalda íslensku fyrir 350 þúsund hræður,“
segir Hrund, en hingað til hefur Distica séð um
umpökkun lyfja og gerð fylgiseðlanna hér á
landi fyrir þau lyf, sem sé mjög umfangsmikil
starfsemi. Eftir að nýja reglugerðin tekur gildi
er slíkt orðið mun erfiðara og stundum andstætt
gæðakerfi framleiðandans, að sögn Hrundar.
„Það þýðir að lyfjaframleiðendur verða að
taka tillit til íslenskra aðstæðna. Ef þeir gera
það ekki, vegna þess örmarkaðar sem hér er, þá
munum við þurfa að afskrá lyf. Lyfjum gæti
þannig fækkað á markaðnum. Þarna er ég að
tala um að við erum ekki alltaf nógu praktísk
hér á landi. Við tökum reglugerðir upp of hrá-
ar.“
Morgunblaðið/Hari
fja eins og þróunaraðstoð
”
Það lifir enginn á því í dag
að selja bara lyf. Fram-
legðin í greininni er ekki
nægjanleg og það væri
líka ofboðsleg áhætta í
því fólgin. Bæði gengis-
þróun og ákvarðanir
stjórnvalda spila þar inn í.
Íslenskum fyrirtækjum er meinað að sam-
einast og hagræða svo þau verði ekki of
stór fyrir íslenskan markað. Það er alltaf lit-
ið á íslenska markaðinn sem lokað kerfi, en
svo er ekki. Er ríkið eini aðilinn sem ekki
hefur heyrt af Alibaba og Amazon?
1998-2016
Hlutfall lyfja í heilbrigðisútgjöldum hins opinbera
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016
Heimild: Hagstofa Íslands og Sjúkratryggingar Íslands
Almenn lyf Almenn og S-lyf
Hrund Rudolfsdóttir hefur verið atkvæða-
mikil í íslensku athafnalífi síðustu árin. Auk
þess að stýra Veritas situr hún í stjórnum
þriggja stórra fyrirtækja og félagasamtaka.
„Ég er nýtekin við sem varaformaður
stjórnar Eimskips, en hef verið í stjórn þar
síðan árið 2013 sem hefur verið bæði
skemmtilegt og krefjandi á sama tíma. Nú
erum við í því ferli að finna nýjan forstjóra
fyrir félagið.“
Hrund hefur verið stjórnarformaður
stærsta sjóðastýringarfyrirtækis landsins
frá árinu 2009, Stefnis, sem er í eigu Arion
banka. „Stefnir er með um 340 milljarða
króna í stýringu. Það hefur verið mjög
skemmtilegt verkefni og einn stærsti skóli
sem ég hef gengið í gegnum. Þegar ég fór
þar inn var hrunið nýafstaðið og það þurfti
að byggja margt upp aftur, þó ekki úr rúst-
um, því Stefnir kom ágætlega út úr hruninu.
En það þurfti að endurskoða ansi margt, til
dæmis varðandi stjórnarhætti.“
Hrund segir fjármálageirann endur-
fæddan. „Þetta er ekki sama umhverfi og
áður. Geirinn er þó nokkuð niðurnjörvaður í
dag, sem er að mörgu leyti af hinu góða.
Menn gengu e.t.v of langt í frjálsræðinu fyr-
ir hrun, en nú hef ég meiri áhyggjur af því
að gengið sé of langt í eftirliti og skrif-
ræði.“
Stjórnarmenn vegi hver annan upp
Ennfremur situr Hrund í stjórn og fram-
kvæmdastjórn Viðskiptaráðs Íslands. „Ís-
land er lítið land, og það er auðvelt fyrir
mann að lokast inni í sínum heimi. Því er
gott og ákveðin forréttindi að geta stigið
inn í veröld annarra fyrirtækja, og fengið
tækifæri til að taka þátt í þeirra stærstu
ákvörðunum.“
Bestu stjórnirnar eru að mati Hrundar
þær sem settar eru saman af ólíkum ein-
staklingum, sem vega hver annan upp. „Við
stjórnarmenn þurfum líka að tryggja að inn-
an fyrirtækjanna sé gott og ólíkt fólk í öll-
um stöðum og ferlar virki.“
Hrund kom upphaflega að Veritas árið
2009. „Ég var áður viðskiptavinur fyrirtæk-
isins í gegnum Lyf og heilsu, þar sem ég
var framkvæmdastjóri. Þannig kynntist ég
Hreggviði Jónssyni, sem þá var forstjóri
Veritas. Síðan fór ég yfir til Marel 2009 og
þá biður Hreggviður mig að koma í stjórn
Veritas. Árið 2013 höfðum við svo sæta-
skipti og ég varð forstjóri en hann varð, og
er enn, stjórnarformaður.“
Fjármálageirinn er endurfæddur