Morgunblaðið - 13.12.2018, Qupperneq 12

FORRITIÐ
Það er alkunna að þeir sem venja
sig á að viða í sífellu að sér þekk-
ingu eiga auðveldara með að skara
fram úr í starfi. Snjallasta fagfólk-
ið reynir þannig að nýta hverja
lausa stund til að lesa fræðandi
greinar, grúska í
bókum, hlýða á
fyrirlestra á
netinu og
hlusta á hljóð-
bækur.
Fyrir þá
sem vilja
dýpka þekk-
inguna á bók-
menntasviðinu
er vert að
benda sér-
staklega á for-
ritið Librivox (www.-
LibriVox.org). Þar má
nálgast stórt safn hljóðbóka sem
hægt er að hlusta á ókeypis og því
kjörin leið til að t.d. kynna sér
heimsbókmenntirnar án þess að
þurfa að punga út stórum fjár-
hæðum.
Nær öll þau verk sem finna má
á Librivox eru svo gömul að höf-
undar- og útgáfurétturinn er
runninn út. Þýðir það að ekki er
hægt að stóla á Librivox til að
finna nýjustu reyfarana og sjálfs-
hjálparbækurnar, en hægur vandi
að finna sígild öndvegisrit eins og
Furstann eftir Machiavelli, eða rit
heimspekinga, hugsuða og andans
jöfra á borð við
Nietzsche, Mark-
ús Árelíus og
Dostojevskí.
Þar sem
sjálfboðaliðar
annast lestur-
inn eru gæði
hljóðbókanna
misjöfn, en
margar þeirra
eru fáanlegar í
fleiri en einni
útgáfu og þá
hægt að velja þann
lestur sem þykir hæfa hverju
verki best.
Má t.d. mæla með lestri Pauls
nokkurs Adams á Furstanum og
Sögu tveggja borga eftir Dickens.
Einnig hefur Librivox að geyma
ágætis leiklestur BBC á Found-
ation-bókaflokki Asimovs.
ai@mbl.is
Stórt safn hljóðbóka
sem er öllum opið
12 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018SJÓNARHÓLL
EGGERT
Íslenskir auglýsendur vörðu ríflega 14 milljörðumkróna til kaupa á auglýsingum á innlendum vett-vangi árið 2017 en þetta kemur fram í nýlegri frétt
á vef Hagstofunnar. Fátt kemur þar á óvart nema
kannski sú staðreynd að samdráttur varð á milli ár-
anna 2016 og 2017 eftir stöðugan vöxt undanfarin ár.
Þetta verður að teljast til tíðinda þar sem ágætis vöxt-
ur einkenndi flest ef ekki öll svið efnahagslífsins árið
2017. Tölur Hagstofunnar eru fengnar úr ársreikn-
ingum og frá rekstraraðilum. Einnig eru auglýsinga-
tekjur áætlaðar út frá virðisaukaskatti og því verður að
hafa hugfast að tölur Hagstofunnar eru að einhverju
leyti áætlaðar.
Fjölmiðlanefnd hefur áður
birt tölur yfir auglýsinga-
markaðinn en þá einungis töl-
ur sem byggjast á veltu frá
birtingarhúsum. Veltan frá
þeim er einungis um helm-
ingur af heildarveltu birtinga
þannig að þær tölur gefa ekki
rétta mynd af heildarmark-
aðnum. Fjölmiðlanefnd hefur
á hverju ári óskað eftir upp-
lýsingum frá fjölmiðlum um
auglýsingatekjur en heimtur
hafa hingað til ekki verið fullnægjandi. Það er hins
vegar forsenda þess að nákvæm stærð auglýsinga-
markaðar liggi fyrir.
Það sem helst skilur íslenskan auglýsingamarkað frá
erlendum mörkuðum er hátt hlutfall auglýsingabirtinga
í fréttablöðum en 37% af birtingarveltu hér á landi
renna til þeirra. Sjónvarpsauglýsingar eru næstar í
röðinni með rúmlega fimmtungs hlutdeild. Þessu er
yfirleitt öfugt farið á erlendum mörkuðum þar sem
hlutur sjónvarpsauglýsinga er ráðandi.
Hlutdeild innlendra vefmiðla er 13% en hún hefur
vaxið hægt undanfarin ár. Þessi hlutdeild er mun hærri
á erlendum mörkuðum. Tekjur til erlendra vefmiðla
eru ekki inni í tölum Hagstofunnar en áætlað er að 20-
25% af greiðslum til birtinga á vef renni til erlendra
aðila. Áætlað er að íslenskir auglýsendur hafi varið 600
milljónum króna til auglýsingakaupa á erlendum vef-
síðum á móti tæplega 1.900 milljónum króna hjá inn-
lendum aðilum. Að lokum má nefna að hlutdeild út-
varpsauglýsinga er óvenju há hér og er hún til dæmis
þreföld á við það sem gerist innan Evrópusambands-
ins.
Stærð og fyrirferð Ríkisútvarpsins á auglýsinga-
markaði hefur oft og lengi verið til umræðu. Af tölum
Hagstofunnar má lesa að hlutdeild RÚV á heildar-
auglýsingamarkaðnum er 17%. Miðað við markaðinn í
heild er tæplega hægt að tala um að fyrirferð RÚV sé
mikil og þaðan af síður að hún sé markaðsráðandi. Á
hinn bóginn er hlutur RÚV á sjón-
varps- og hljóðvarpsmarkaði mikill
og þar er RÚV eflaust markaðs-
ráðandi, reyndar ásamt öðrum fjöl-
miðlum.
Í frétt Hagstofunnar eru færð
rök fyrir því að samþjöppun sé
mikil á íslenska auglýsingamark-
aðnum og er þar stuðst við
Herfindahl-Hirschman-stuðulinn.
Meðal annars kemur fram að 75%
auglýsingatekna renni til fimm
rekstraraðila. Hlutur RÚV á aug-
lýsingamarkaðnum nam sem fyrr
segir 17% af heildarmarkaðnum en 22% ef aðeins er
miðað við þá fimm stærstu á markaðnum. Út frá þessu
er áhugavert að velta fyrir sér hvað myndi breytast ef
RÚV hyrfi af markaðnum.
Brotthvarf RÚV af auglýsingamarkaði gæti ýtt und-
ir fákeppni á sjónvarps- og hljóðvarpsmarkaði þar sem
fyrir eru aðilar með mjög háa markaðshlutdeild. Einn-
ig er líklegt að samþjöppun á auglýsingamarkaði
myndi aukast enn frekar. Þetta gæti stuðlað að hærra
verði á auglýsingaplássi. Hærra auglýsingaverð myndi
væntanlega styrkja rekstrarstöðu fjölmiðlanna á kostn-
að auglýsenda. Aukið streymi auglýsinga til erlendra
aðila yfir netið gæti líka orðið raunin við þessa breyt-
ingu á markaði. Á hinn bóginn gæti brotthvarf RÚV af
auglýsingamarkaði allt eins opnað fyrir innkomu nýrra
fjölmiðla og þannig myndi markaðurinn leita jafnvægis.
MARKAÐSMÁL
Þorsteinn Þorsteinsson
rekstrarhagfræðingur (M.Sc.) og deildarstjóri
hjá Hagstofu Íslands
Samþjöppun á
auglýsingamarkaði
”
Það sem helst skilur
íslenskan auglýsinga-
markað frá erlendum
mörkuðum er hátt hlut-
fall auglýsingabirtinga
í fréttablöðum en 37%
af birtingarveltu hér
á landi renna til þeirra.