Morgunblaðið - 08.02.2019, Page 16

16 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2019
TE
N
G
IT
A
U
G
A
R Fallvarnarbúnaður
Hafðu samband og kynntu þér
vöruúrvalið og þjónustuna
Fjölbreytt og gott úrval til á lager
Námskeið um fallvarnir fyrir viðskiptavini
Skoðanir og eftirlit á fallvarnarbúnaði
FA
LLB
LA
K
K
IR
BELTI
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
M
ikilvægt sé að nota vís-
indalegar aðferðir til
að fylgjast með breyt-
ingum á borð við súrn-
un hafsins en ekki síð-
ur til að fylgjast með útbreiðslu
fisktegunda og stærð fiskstofna, til
að geta gripið til aðgerða og út-
hlutað aflaheimildum á grundvelli
réttra og hlutlausra upplýsinga.
Á sjávarútvegsráðstefnunni sem
fram fór í Hörpu fyrr í vetur flutti
Hólmfríður erindi um mikilvægi vís-
inda í þróun í íslenskum sjávar-
útvegi, og segir í samtali við 200
mílur í dag að á erlendum mörk-
uðum með sjávarafurðir eigi íslensk
fyrirtæki sterk vopn í höndum sér,
þar sem mikil reynsla og sterkur
þekkingargrunnur á veiðum og
meðhöndlun hráefnis sé nú þegar til
staðar inni í fyrirtækjunum, sem
samkeppnisþjóðir eigi margar
hverjar eftir að byggja upp. Mik-
ilvægt sé að halda áfram að beita
rannsóknum til að færa vísindaleg
rök fyrir gæðum þeirrar vöru sem
fyrirtækin hafa fram að færa.
Unnið saman að markmiðinu
„Ekki síður notum við vísindin til að
búa til meiri verðmæti í sjávarfangi,
búa til nýjar vörur og bæta það sem
fyrir er með rannsóknum og þróun.
Og þá er ótalin þróunin í tækninni,
þar sem tæknifyrirtækin hafa unnið
saman með sjávarútvegsfyrir-
tækjum í þróun á veiði og vinnslu-
búnaði að því markmiði að hámarka
verðmæti auðlindarinnar.“
Nefnir hún sem dæmi ofurkæl-
ingu um borð í mörgum nýjum
veiðiskipum, þar sem kældur sjór er
notaður til að kæla aflann í stað íss.
„Þessi tækni hefur meðal annars
haft í för með sér að aflinn kólnar
fyrr og hráefnið kemur ferskara í
land, en einnig hefur tæknin gert
það að verkum að ekki þarf að moka
ís lengur um borð,“ segir hún.
„Vatnsskurðarvélar eru einnig
dæmi um tækniframfarir sem leitt
hafa til aukinnar verðmætasköp-
unar, þar sem bein eru fjarlægð og
flakið skorið niður í bita á sem arð-
bærastan hátt með vatnsgeisla án
þess að mannshöndin komi þar ná-
lægt.“
Nýsköpun í sjávarútvegi felist
þannig meðal annars í bættri veiði-
tækni, meðhöndlun afla, sjálfvirkni,
nýjungum í vöruframboði, nýjum
kæliaðferðum og nýjum leiðum til
markaðssetningar.
Tvöfalt verðmæti á við 2003
Spurð hvernig nýsköpunar-
umhverfið á Íslandi sé í dag og
hvort nægilega miklu sé varið í
rannsóknir til framþróunar á grein-
inni, segir hún að hingað til hafi
sjávarútvegurinn staðið sig vel í ný-
sköpun.
„Olíunotkun í íslenskum sjávar-
útvegi hefur dregist saman um tæp
50% frá árinu 1990 og við sköpum
mun meiri verðmæti í dag en við
gerðum fyrir tíu árum,“ segir Hólm-
fríður og bendir sömuleiðis á að
hvert útflutt kílógramm af sjávaraf-
urðum í dag skili rúmlega tvöfalt
meiri verðmætum í dag en árið
2003. „En við megum ekki missa
einbeitinguna og þurfum að halda
áfram að nýta vísindin og þekk-
inguna til að þróa greinina áfram.“
Hólmfríður segir að hægst hafi á
verðmætasköpun sjávarútvegi und-
anfarin misseri, og rifjar upp þegar
AVS-sjóðnum var ýtt úr vör árið
2003, en hann átti samkvæmt heiti
sínu að stuðla að auknu verðmæti
sjávarfangs. „Það voru töluverðir
peningar í þessum sjóði árið 2003,
en síðan þá hefur fjármagn hans
dregist verulega saman og í raun
má segja að hann sé nánast horfinn,
miðað við hversu umfangsmikill
hann var þegar hann var settur á
fót.“
Verðlaunuð fyrir nýsköpun
Hins vegar sé gaman að segja frá
því að frá árinu 2012 hafi Nýsköp-
unarverðlaun Íslands, sem veitt eru
árlega, fimm sinnum komið í hlut
fyrirtækja í sjávarútvegi, það er
Primex árið 2012, Valka árið 2013,
Zymetech árið 2015, Skaginn 3X ár-
ið 2017 og loks Kerecis árið 2018.
„Þetta er stórmerkilegt og segir
okkur hversu mikil nýsköpun er í
sjávarútvegi, og þessi fyrirtæki eru
flest með starfsemi á landsbyggð-
inni. Á Íslandi má enda fullyrða að
sjávarútvegurinn sé prímus mótor í
þekkingariðnaðinum í heild sinni.“
Hún lýsir ánægju sinni með að í
stjórnarsáttmála núverandi rík-
isstjórnar sé lögð mikil áhersla á
nýsköpun. Í nýsköpun felist enda
gífurleg tækifæri fyrir sveitarfélög,
fólk og fyrirtæki á landsbyggðinni.
„Sjávarútvegurinn er að mestu
leyti úti á landi og þar verður hrá-
efnið til. Þetta er því fyrst og fremst
mjög stórt landsbyggðarmál og af
þeim sökum er mikilvægt að stjórn-
völd stígi inn í og tryggi að sam-
göngur, orka og menntun sé næg til
að standa undir þróuninni. Miklu
máli skiptir að það sé hægt að flytja
vörur, hvort sem það er óunnið hrá-
efni eða afurðir, á milli staða með
léttu móti. Með þessum hætti geta
stjórnvöld ýtt undir nýsköpun í
sjávarútvegi úti á landi.“
Neytendur sífellt upplýstari
Spurð hver sé helsta áskorunin sem
íslensk sjávarútvegsfyrirtæki standi
frammi fyrir er Hólmfríður fljót að
svara: „Það er sjálfvirknivæðingin.
Að sjálfvirknivæða vinnslurnar. En
ekki síður að geta haldið áfram að
koma með fyrsta flokks hráefni í
land sem gefur svo af sér fyrsta
flokks vörur út á markaðina.“
Rekjanleiki verði þá sífellt mik-
ilvægari, og heilnæmi hráefnisins.
„Það skiptir æ meira máli fyrir
neytendur hvaðan varan er upp-
runnin og hversu holl sú vara er
sem þeir leggja sér til munns. Þeim
er mikið í mun að varan sé fram-
leidd án neikvæðra áhrifa á um-
hverfið. Neytendur eru þannig að
verða meira og meira upplýstir um
þær vörur sem í boði eru. Gæðin og
hreinleikinn sem Íslendingar eru
enn þekktir fyrir skipta þess vegna
sífellt meira máli. Þá ríður á að
varðveita það orðspor okkar og
tryggja að fjallað sé um gæði ís-
lenskra sjávarafurða á hlutlausan
og vel rökstuddan hátt.“
Megum ekki missa einbeitinguna
Fjárfesting í vísindum og nýsköpun er forsenda framfara og áframhaldandi sterkrar samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs,
segir Hólmfríður Sveinsdóttir, doktor í matvælafræði og stofnandi og fyrrverandi framkvæmdastjóri líftæknifyrirtækisins
Protis, sem sérhæfir sig í þróun, framleiðslu og sölu á fiskpróteini úr villtum íslenskum þorski.
„Það skiptir æ meira máli
fyrir neytendur hvaðan
varan er upprunnin.“