Morgunblaðið - 27.02.2019, Síða 33

MENNING 33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 2019
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Kvika er stutt bók og miðað við
lengd hennar er hlutfallslega mikið
af kynlífslýsingum sem eru grodda-
legar og óþægilegar. Ég var með
kvíðahnút í maganum áður en bókin
kom út. Ég var hrædd um að það
yrði litið á mig sem pervert og stelpu
sem væri að klæmast á sama tíma og
ég var að gera heiðarlega tilraun til
þess að skrifa um grafalvarlega
hluti,“ segir Þóra Hjörleifsdóttir,
höfundur bókarinnar Kviku sem
kom á dögunum út hjá Máli og
menningu.
Kvika er fyrsta bók Þóru, sem út-
skrifaðist með meistaragráðu í ritlist
árið 2017. Áður hafði hún gefið út
tvær ljóðabækur með hópi sem kall-
ar sig Svikaskáld.
Þóra tileinkar bókina öllum sem
sagt hafa frá þeim veruleika sem
konur hafa þangað til nýlega þagað
yfir. Hún segir að í þögninni
blómstri skömm og einangrun og
rjúfi enginn þögnina muni sagan
stöðugt endurtaka sig. Þóra segir
Kviku vera listaverk, ekki reynslu-
sögu. Hún taki upp hrylling sem er
algengur og setji hann upp á fagur-
fræðilegan máta með ljóðrænum
texta.
Algjört varnarleysi
„Kvika fjallar um Lilju, unga konu
sem verður ástfangin af manni. Lilja
neitar að horfast í augu við andlegt
og kynferðislegt ofbeldi sem hún er
beitt af honum. Varnarleysi hennar
er algjört eftir að hún afhendir
manninum öll völd yfir sér í trausti
þess að ástin sigri allt,“ segir Þóra,
sem segir að umfjöllunarefni bókar-
innar hafi verið á sveimi í alheim-
inum í langan tíma í leit að móttæki-
legum huga. Hún hafi gripið
hugmyndina og hugsað um hana
lengi.
„Ég var lengi að hugsa um efni
bókarinnar. Það tók ekki langan
tíma að skrifa hana; um einn og hálf-
an mánuð. Ég sá afraksturinn
myndrænt fyrir mér og sá fyrir mér
ferðalagið og hvernig sagan myndi
ferðast í spíral niður á við,“ segir
Þóra, sem segir textann verða ljóð-
rænni þegar líði á bókina, þar sem
hún láti textann leysa upp aðal-
persónuna þegar hún missir tengslin
við raunveruleikann og sjálfa sig.
Þóra segir að á meðan stelpur séu
sendar út í heiminn með þrjár höfuð-
dyggðir, að vera sæt, dugleg og góð,
sé hætta á að þær verði alltaf illa
staddar. Hún segir mörk og marka-
leysi vera sér hugleikin og félagslegt
markaleysi sem allt of margar stúlk-
ur búi við.
Heilandi að tala um hlutina
„Ég veit ekki hver áhrif bókar-
innar verða en það er heilandi að
tala um hlutina og um leið og það er
gert er von um að þeir lagist. Ég
skrifaði bókina í flóðbylgju
#MeToo-byltingarinnar og það sem
mér fannst áhugavert var að oft voru
þetta konur að segja keimlíkar sög-
ur sem þær höfðu alltaf haldið að
einskorðuðust við þær, en áttuðu sig
á að þær voru fjarri því að vera ein-
ar. Mér fannst það áhrifamikið og í
takt við það sem ég hafði heyrt frá
vinkonum mínum, “ segir Þóra og
telur ekki vanþörf á að konur skil-
greini hvar mörkin í nánum sam-
skiptum liggi. Þau hafi bæði verið
óskýr og ekki uppi á borðum.
„Ég hef fengið jákvæð viðbrögð
við bókinni og fundið fyrir hlýhug,
þakklæti og stuðningi,“ bætir hún
við og efast um að hún hefði fengið
jafn góð viðbrögð hefði hún skrifað
bókina fyrir nokkrum árum. Hún
segir að vel hafi gengið að fá útgef-
anda að verkinu.
„Ég sendi inn handrit að bókinni í
handritahólf Máls og menningar sem
nafnlaus gúrka úti í bæ. Skömmu
síðar var haft samband við mig og
mér úthlutað alveg frábærum rit-
stjóra, Sigríði Ástu Árnadóttur,“
segir Þóra og kveðst nú vera að leika
sér eftir að hafa verið vakin og sofin
yfir handritinu. En hún sé jafnframt
að gera alls konar tilraunir í leit að
sögu til að skrifa í næstu bók.
Ljósmynd/Saga Sig
Ljóðræn Þóra Hjörleifsdóttir hefur fengið jákvæð viðbrögð við Kviku, sem er fyrsta skáldsaga hennar.
Óþægilegar kynlífslýs-
ingar helga meðalið
 Hryllingur settur upp á fagurfræðilegan máta í Kviku
„Við erum aðeins að koma vélinni í
gang aftur og sjá hvað gerist. Ég er
að vinna að nýrri plötu og tónleik-
arnir er partur af því að prófa ein-
hverja nýja „ópusa“,“ segir Samúel
Jón Samúelsson, básúnuleikari, tón-
skáld og útsetjari samnefndrar stór-
sveitar; Samúel Jón Samúelsson Big
Band. Og hann er að vísa til tónleika
sveitarinnar á vordagskrá Jazz-
klúbbsins Múlans á Björtuloftum í
Hörpu klukkan 21 í kvöld.
„Þögnin er rofin,“ heldur Samúel
Jón áfram. „Stórsveitin kom síðast
opinberlega fram á Jazzhátíð
Reykjavíkur haustið 2017. Áður vor-
um við á ferð og flugi innanlands og
utan, spiluðum til dæmis á Airwaves,
í Eldborg og stóra sviðinu á Arnar-
hóli, auk þess sem við komum fram á
djasshátíðum og tónleikaröðum á
borð við Berlin Jazzfest og London
Jazz Festival svo fátt eitt sé nefnt.
Við erum ekki farin að skipuleggja
neitt ennþá, en stefnum þó á að spila
meira í sumar.“
Í mörg horn er að líta því stór-
sveitin samanstendur af 14 hljóð-
færaleikurum, sem einnig eru í alls
konar öðrum tónlistartengdum
störfum. „Hljómsveitin er pínulítið
eins og íþróttalið, því í henni er ekki
alltaf sama fólkið. Kjarninn er um
þrjátíu manns, samstarfsfólk gegn-
um tíðina, og því kemur alltaf maður
í manns stað.“
Á tónleikunum leikur stórsveitin
frumsamda blöndu tónlistar af afr-
ískum meiði, en fer út um víðan völl
innan þess mengis að sögn Samúels
Jóns. „Gamalt og nýtt í bland. Við
flytjum splunkunýja tónlist sem ég
samdi í byrjun ársins og svo líka efni
sem við hljóðrituðum fyrir einu og
hálfu ári, en hefur ekki komið út.
Sjálfur hef ég lengi verið upptekinn
af „afrobeat“ og afrískri tónlist,
enda gætir afrískra áhrifa víða,
hvort sem um er að ræða djass, fönk
eða einhverja aðra músík.“
Samúel Jón setti hljómsveitina
upprunalega saman utan um út-
skriftarverkefni sitt frá Tónlistar-
skóla FÍH árið 2000, og var það flutt
á burtfarartónleikum hans. „Síðan lá
sveitin í dvala, þar til ég endurvakti
hana árið 2007 þegar við gáfum út
plötuna Fnykur, og vorum nokkuð
aktíf þar til fyrir svona tveimur ár-
um,“ segir Samúel Jón. Hjá honum
sjálfum spilaði inn í að hann er með
lítil börn og hefur því í nógu að snú-
ast heima við.
En nú er meiningin að stórsveitin
stilli saman strengi sína og komi
fram í auknum mæli. Platan sem
Samúel Jón vinnur að um þessar
mundir yrði sú fimmta. Fyrsta
platan, Legoland, kom út árið 2000,
Helvítis Fokking Funk 2010 og 4
Hliðar 2013. Hann viðurkennir að
nýja platan sé ennþá að mestu leyti
bara í hausnum á sér. „Ég er búinn
að semja og taka upp nýja músík, en
veit ekki hvort ég nota hana á plöt-
unni. Þetta er allt í mótun,“ segir
hann. vjon@mbl.is
Þögnin rofin og
plata í bígerð
Ljósmynd/Spessi
Fínn Samúel Jón í afrískri múnder-
ingu á tónleikum stórsveitarinnar.
 Stórsveitin Samúel Jón Samúelsson
Big Band spilar á Björtuloftum í kvöld
Kvæðamannafélagið Iðunn stendur fyrir
skemmtidagskránni „Breytir angri í yndisstund“
á Sólon í kvöld og hefst hún klukkan 20. Flutt
verður fjölbreytt efni, meðal annars gamanmál í
bundnu og óbundnu máli.
Samkvæmt tilkynningu eru flytjendur úrvals
kvæðafólk, má þar nefna Trío Zimsen, þau Jó-
hannes Jökul og systur hans Iðunni Helgu og
Grétu Petrínu. Kristín Lárusdóttir fremur kveð-
skapargjörning með selló-, fiðluleik og raf-
hljóðum ásamt Írisi Dögg Gísladóttur. Einnig
koma fram Pétur Húni Björnsson, Bára Gríms-
dóttir, Linus Orri Gunnarsson Cederborg, Ingi-
mar Halldórsson, Rósa Þorsteinsdóttir, Gunnar
Straumland.
Kvæðamenn breyta angri í yndisstund
Pétur Húni Björnsson