Bæjarblaðið - 07.02.1953, Blaðsíða 2

2
BÆJARBLAÐIÐ
Laugardagurinn 7. febrúar 1953
r-----------------------------------------
BÆJARBLAÐIÐ
RitnefntL
DR. ÁRNI ÁRNASON, KARL HELGASON OG
RAGNAR JÖHANNESSON
Afgreiðslumaður:
ODDUR SVEINSSON
Sími 74.
BlaðiS kemur út annan hvern laugardag.
PrentáS í Prentverki Akraness h. f.
Norðurlöndin og við
Stúdentafélagið hér hélt myndarlega kvöldvöku í gær-
kvöldi og helgaði hana Finnlandi. Þetta er virðingarverð menn-
ingarviðleitni og sliku félagi vel sæmandi.
♦ * *
Finnar eru, að vísu, fjarlægastir okkur af Norðurlanda-
búum og flestir af öðrum kynstofni. En þeir hafa lengi átt
samleið með hinum Norðurlöndunum í menningarmálum og
fleiru og eru þjóð, sem okkur er áreiðanlega hollt að eiga
samskipti við.
Sumt er líkt með okkur Islendingum og Fiimum. Þeir
hafa, eins og við, þurft að heyja harða sjálfstæðisbaráttu og
þungt stríð til að varðveita frelsið, þegar þeim hefir fallið
það í skaut. Þeirra frelsisbarátta hefir að sönnu verið þeim
mun harðari en okkar, að finnska þjóðin hefir oft orðið að
úthella blóði beztu sona sinna í miskunnarlausri viðureign
við ofurefli.
* * *
Ekki eru allir sammála um það, hversu náið samband
Islendingar eigi að hafa við hin Norðurlöndin. Sumir telja
hollara að halla sér innilegar að öðrum þjóðum bæði í austri
og vestri.
Enginn réttsýxm maður, mælir með einangrun nú á tím-
um, enda erum við þess ekki umkomnir að loka okkur inni.
Svo háðir erum við viðskiptmn við ýmsar þjóðir, stórar og
smáar.
En hitt er mikil glámskyggni að halda þvi fram, að við eig-
tim helzt að draga úr nánu sambandi við Norðurlönd. Þjóð-
irnar, sem þau byggja, eru nánustu frændþjóðir okkar, og
margt er líkt með skyldum. Norðurlöndin eru viðm-kennd
ein mestu menningarríki í heimi. Þar stendur lýðræðisskipu-
lagið fastari fótum en víðast annars staðar. Alþýðmenntun
er hvergi meiri og jafnari. Tungumál þeirra allra, nema Finn-
lands, eru af sömu grein og okkar og menningararfur að miklu
leyti sameiginlegm-.
Hvernig, sem á málið er litið, er augljóst, að við eigum
að leggja megináherzlu á náið samband við Norðurlönd.
* * *
Furðu áleitin hefir sú skoðim orðið á þeim árum, sem
liðin eru síðan striðinu lauk, að draga eigi úr kennslu Norður-
landamála í skólum, og fella hana jafnvel niður. Þeir, sem
halda þessu fram, vilja að enska komi nær eingöngu í stað
Norðurlandamála.
Við eigum að sjálfsögðu að auka þekkingu okkar á menn-
ingu Engilsaxa. En hitt er menningu okkar beinn voði að skera
á líftaugina, sem tengir okkur við þær þjóðir, sem okkur eru
skyldastar. Sagan sýnir glögglega, að mikill hefir orðið ófarn-
aður þeirra þjóða, sem losnað hafa úr lifrænum tengslum við
uppruna sinn. Þann ógæfuferil skulum við ekki feta, svo að
við verðum ekki eins og einstæðingstréð í Hávaraálinn:
„Hrörnar þöll,
sús stendur þorpi á,
hlýrat henni börkr né barr,
svá es maðr,
er manngi ann,
hvat skal hann lengi lifa“.
RJÓH.
— ÓSKAR HALLBÓRSSON — framh. af 1. síðu
Halldóra og Guðrún. öll erul
þau gift nema yngsta dóttirin.
— Árið 1946 giftist Óskar Ebbu
Sophie Kruuse, listmálara, bús-
settri í Kaupmannahöfn, en
hún var af norskum ættum.
Hann missti hana eftir stutta
sambúð.
Óskar átti fjölmarga góð-
kunningja hér á Akranesi, á-
samt hinum mörgu konum og
körlum, sem imnið hafa á hans
vegum við síldveiðar og verk-
un undanfarin 25 ár. Það er
því ekki óviðeigandi að minn-
ast þessa mæta manns að
nokkru hér í Bæjarblaðinu. —
Ég kynntist honum fyrst
persónulega árið 1926. Hann
var á leiðinni til Siglufjarðar
með fjölskyldu sína á e/s. Is-
landinu. Ferðinni var heitið að
Bakka, yztu síldarsöltunarstöð-
inni við Siglufjörð. — Við sigld
vun inn fjörðinn i sólskini og
sumarblíðu árla morguns í júní
mánuði. Á hægri hönd birtist
Bakki, með háreistum húsum.
Hvítmáluðu frystihúsi, íbúðar-
húsi og tilsvarandi útihúsum.
Það var auðséð á svip Óskars,
að hann hlakkaði til að hefja
sumarstarfið á þessum fallega
stað. Þar sem hann var eins
og konungur i ríki sinu, óháður
öllu nema síldinni og sjógang-
inum.
Þegar við komum að Bakka,
en þangað var haldið án taf-
ar, fór Óskar að athuga hvað
vetrarstormarnir og sjórinn
hefðu fært úr lagi frá sumrinu
áður. Kom þá í ljós, að nokkr-
ir gluggar höfðu brotnað, en
bátabryggjan, sem búin var til
árið áður og stóð á tréstaurum,
var horfin með öllu. Honum
brá ekki í brún, en fór niður í
kaupstaðinn og útvegaði sér svo
kallaðan rammbúkka, timbur
og staura. Svo var bryggjusmíð-
in hafin á nýjan leik með mesta
harðfylgi; þá var ekki talað
um neina átta stunda vinnu.
— Bryggjan var tilbúin áður
en síldarsöltun hófst þetta sum-
ar. — Þetta endurtók sig ár
eftir ár og er ég viss um, að
þessi barátta Óskars við nátt-
úruöflin, hefir í og með þjálf-
að hans sterka persónuleika,
aukið viðurkennda þrautseigju
hans.
Þetta sumar brást herpinóta-
síldveiðin að mestu leyti. En
aftur á móti hafa aldrei verið
gerðir út jafn margir rekneta-
bátar frá Siglufirði. Óskar var
fljótur að útvega sér nægjan-
lega marga reknetabáta, og svo
réri hann út á fjörðinn í veg
fyrir herpinótaskipin. Hann
fékk mörg þeirra upp að bryggj
unni á Bakka. — Ég man sér-
staklega eftir því, að við rérum
í veg fyrir togarann Jón For-
seta. Óskar talaði við skipstjór-
ann og fékk togarann upp að
bryggjunni. Söltun síldarinnar
var hafin þegar í stað. Rétt á
eftir bar þar að danskan mann,
sem margir kannast við, Gott-
fredsen að nafni. Gottfredsen
taldi sig eiga forkaupsrétt á
síldinni í Forsetanum. En Ósk-
ar var ekki á sama máli og hélt
áfram að landa og salta síldina
með leyfi framkvæmdastjóra
togarans, Einars frá Flekkudal,
sem kom til þess að fella úr-
skurð í málinu. Þegar Gott-
fredsen gekk upp bryggjuna,
grét hann söltum tárum og
skvetti þeim til beggja hliða.
Einhver viðstaddur gerði þessa
vísu:
Síldin er silfur hafsins,
sumarið okkar von.
Þegar Gottfredsen grætur,
gleðst Óskar Halldórsson.
Þetta sumar saltaði Óskar
mikið af síld, stundum var unn
ið nótt með degi. Einnig frysti
hann feikn af sild til beitu,
sem seld var til verstöðvanna
á Suður- og Vesturlandi. Verka-
fólkið þénaði vel þetta sumar
og var ánægt með sinn hlut.
— Tveir reknetabátar frá Akra
nesi, v/s. Elding og v/s. Sigur-
fari, voru í viðlegu á Bakka um
sumarið. Skipshafnimar bjuggu
í bragga og höfðu ráðskonu til
þess að matreiða.
Óskar hafði mikið yndi af
því að fara um borð í bátana,
fá sér kaffisopa hjá kokknum
og spjalla við mannskapinn.
Kom þá ekki ósjaldan fyrir, að
hann skildi eftir nokkra pakka
af „sígarettum“ eða öðrum
„trakteringum".
Þetta sumar stjórnuðu þeir
bræðurnir Sveinn og Bjarni
Benediktssynir skrifstofuhaldi
Óskars, en Kjartan Ólafsson
mágur hans var verkstjóri. Ósk-
ar var sjálfur driffjöðrin í öllu
og virtist hann fylgjast með
hverri hreyfingu manna, bæði
nótt og dag.
Óskar var einnig vel vakandi
um framtíðarhag sildarútvegs-
ins þetta sumar. Þá lagði hann
drög að stofnun Síldarverk-
smiðja ríkisins. — Magnús
Kristjánsson, þáverandi fjár-
málaráðherra, var daglegur
gestur Óskars á Bakka, á tíma-
bili um sumarið. Ástæðan var
brennandi áhugi Óskars á þess-
um málum; reyndar kiomst
síldarverksmiðjumálið í fram-
kvæmd litlu síðar. — Árið
1927 flutti Magnús þingsálykt-
unartillögu á Alþingi, sem mið-
aði að framgangi málsins.
Óskar Halldórsson stóð fyrir
margþættum atvinnurekstri
um sína daga, eins og flestum
er kunnugt. Brautryðjendastarf
hans í hafnarmálum, síldarút-
vegsmálum o. fl., er löngu við-
urkennt. Eins og oft vill verða
um þá, sem eru þáttakendur i
hinum áhættusama atvinnu
rekstri, varð hann fyrir stórum
fjárhagslegum töpum. Annað
árið var hann ríkur, en hitt
árið fátækur; jafnvel svo fá-
tækur, að hann gat ekki greitt
1 verkafólkinu laun þess. En þeg-
ar afkoman batnaði, sendi hann
síldarstúlkunum og verkamönn
unum innistæður þeirra. Mér
er persónulega kunnugt um
þetta, þar sem ég var milli-
göngumaður þessu viðvíkjandi
í sumum tilfellinn.
' Þetta er aðeins brot úr æfi-
sögu Óskars, svipleiftur frá
einu síldarsumri. Síðan hafa
liðið mörg góð síldarsumur, sum
með ábata fyrir alla, ennfrem-
ur önnur með miklu verðfalli
á síld og fjárhagslegum halla,
sem eyðilagði framtíðarfyrir-
ætlanir margra manna. — Á
meðan erlendir menn áttu hér
allar síldarverksmiðjur, voru
þeir einráðir mn verð og við-
skipti bræðslusíldarinnar. Kom
þá oft fyrir, að skipin sigldu út
í Siglufjarðar-Krók og menn
áttu ekki annars kost en moka
síldinni þar í sjóinn aftur. Frá
þeim árinn er mönnum minn-
isstæð nöfn, eins og Dr. Paul og
Sören Goos. — Einnig hafa
komið mörg síldarleysissumur
með óskráðum erfiðleikum. —
Ef skrifa ætti sögu Óskars alla,
mimdi hún fylla stóra bók. En
sú saga verður ekki sögð, án
þess að minnzt verði á Siglu-
fjörð og síld, á hverju ári frá
1917- —
Óskar var heilsteyptur og
harðgerður atvinmuekandi,
sem aldrei lét hugfallast, þótt
erfiðlega gengi. — Þess vegna
ávann hann sér traust, bæði
verkafólks og valdhafa. Hann
var „þéttur á velli og þéttur í
lund og þrautgóður á rauna-
stund“. — Heimilisfaðir hlýr
og góður, höfðingi heim að
sækja. Listrænn og skemmti-
legur ræðumaður, ef því var
að skipta.
Það er mikill skaði að missa
þennan mikla framtaksmann
úr okkar fámenna þjóðfélagi.
— Mætti fordæmi hans, þrótt-
ur og þor, verða til eftirbreytni.
tJtför Óskars fór fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík, á
virðulegan hátt að viðstöddu
miklu fjölmenni, þann 23. jan-
úar s. 1.
Vinir hans og kunningjar
hér á Akranesi senda fjölskyldu
hans hugheilar samúðar kveðj-
ur. — Honum sjálfum, sem
horfinn er til fullkomnari til-
veru, sendum við alúðar þakk-
ir og eilífðaróskir.
Júlíus Þórðarson.
Raddir lesenda:
Þó enn sé ekki nema miður þorri
þá skapar hin óvenjulega hlýja veðr-
átta vorhug meðal fólksins, og mað-
ur fer að hugsa til vors og gróðurs.
I því sam'oandi dettur mér í hug,
að minna hlutaðeigendur á skrúð-
garðshugmynd Akurnesinga og að
ástæða sé til að halda því máli vel
vakandi og hefja þann undirbún-
ing fyrir vorið, sem flýtt geti fyrir
framkvæmdum þá. Þá er það að
athuga, að nauðsynlegt er, að bær-
inn tryggi sér land það, sem liggur
niður að sjónum, þannig að skrúð-
garðurinn hafi allt það land til um-
ráða. Þykir mér líklegt að hæjar-
stjórn hafi athugað þetta og tekið
til aðgerða, því staðsetning skrúð-
garðsins miðist við, að honum fylgdi
frítt land til baðstrandarinnar.
Bœjarbúi.
Akraneskirkja:
Messað á morgun í Akraneskirkju
kl. 2.