Bæjarblaðið - 06.11.1958, Blaðsíða 2

2
BÆJARBLAÐIÐ
Fimmtudagur 6. nóvember 1958
/-----------------------------------------------
BÆJARBLAÐIÐ
Ritnefnd:
Ragnar Jóhannesson, ValgarSur Kristjánsson,
Karl Helgason og Þorvaldur Þorvaldsson
AfgreiSslan er í
Bókaverzlun Andrésar Níelssonar h.f.
Sími 55
PrentaS í Prentverki Akraness h.f.
1_____________________________________________________________—/
Qömlu bœjanö$nin á Akrancsi
Svo sem kunnugt er, báru bæir og hús á Akranesi nöfn
til skamms tíma. Nú er breyting á orðin. Að vísu eru mörg
þessara gömlu nafná nefnd í daglegu tali, en annars að mestu
útmáð, t. d. í manntalsskýrslum. í þeirra stað eru komin
númer, þetta og þetta við þessa og þessa götu. Mörg hinna
gömlu húsa eru með öllu horfin og komin gangstétt og gata
eða flöt, þar sem þau stóðu. Allvíða eru ný hús risin á grunni
hinna eldri, með sínu númeri, og svo er að sjálfsögðu um allar
aðrar nýbyggingar.
Þetta er eðlileg þróun og ekki nema gott eitt um það að
segja.
En mörgum er annt um gömlu bæja- og húsaheitin, og eins
blettinn, sem þessi gömlu nöfn voru bundin við, i mörgum
tilfellum í aldaraðir.
Þessi gömlu staðaheiti mega ekki týnast fyrir fullt og allt.
Að vísu verða þessi nöfn varðveitt í bréfum og bókum, en það
er ekki nóg. Það á að merkja þessa staði, svo vitað verði með
vissu hvar hver einstakur bær eða hús stóð. Og þetta má ekki
draga á langinn, heldur byrja, meðan ferskt er í minni, og
halda síðan áfram jafnóðum og tíminn og nýjar framkvæmdir
ýta því til hliðar, sem áður var. Þetta má gera á látlausan og
einfaldan hátt. Á nýbyggingar, sem risið hafa og rísa á grumr
gömlu húsanna (bæjanna) sé heiti þeirra (þ. e. hinu gamla
nafni) komið fyrir á einhverjum fleti utanhúss, er viðkomandi
telur heppilegan. Hið sama sé gert á eldri byggingum (íbúðar-
húsum), sem borið hafa og bera nafn og eiga fyrir sér að
standa áfram á sínum gamla stað. Þar sem gömlu bæjarheitin
eru með öllu horfin, komi tafla á staðinn (sem næst miðju að-
albyggingarinnar, er var) með nafni bæjarins eða hússins á
Þessum töflum er allavega hægt að koma fyrir með góðu móti
og smekklega, í gangstétt eða götu eða gerði, sem komið er
þar sem gamli bærinn (húsið) stóð.
Sumir kunna að líta svona tiltæki smáum augum, og vafa-
laust eru þeir til. Satt er það, hér er ekkert stórt mál á ferðinni,
og þó. Af hverju harma þjóðræknir merm, að margur blettur-
inn, sem þeir vildu mega stíga fæti sínum á í fullri von um
að héma — nákvæmlega hérna — hafi þetta verið eða þetta
átt sér stað, er með öllu hjúpaður móðu gleymskunnar? Gömlu
bæja- og húsanöfnin á Akranesi eru á sinn hátt fjársjóður, sem
bærinn og bæjarfélagið á að eiga í allri f-ramtíð, með þeim
hætti, sem hér er drepið á, eða á annan svipaðan hátt, ef
heppilegri þykir.
Þetta snertir ráðamenn bæjarins. Hvað sýnist þeim?
Mörg heiti, og þó einkum örnefni hér á Akranesi og í ná-
grenni bæjarins, lifa nú orðið í vitund tiltölulega fárra manna
Innan tíðar eru mörg þeirra gjörsamlega gleymd, ef ekki er
girt fyrir í tíma, að svo fari. Ríkastan áhuga hefi ég fundið
hjá Jóni Sigmundssyni, sparisjóðsgjaldkera, sem gjörþekkir
þessar stöðvar, fyrir því, að þessu sé gaumur gefinn, áður en
það er um seinan. í félagi, sem ég var í með honum, talaði
hann máli þessa oftar en einu sinni. Það er ekkert ógnar átak
að gera þessu máli verðug skil. En hvað um samtökin?
I sumar kom roskin kona hingað á Akranes. Hún var að
heimsækja bemskustöðvar sínar, sem hún hafði ekki séð
frá því hún var gjafvaxta stúlka hér heima. Hún er fædd hér
í litlum bæ og ólst þar upp. Bærinn er fyrir all-löngu horfinn
Það vissi hún. En hana langaði til að koma á staðinn, þar sem
litli bærinn hennar stóð og minnast þar við nöfn foreldra
sinna og systkina. En hvernig fór? Hún áttaði sig ekki, allt var
orðið svo breytt. Þeir, sem hún hitti, gátu lítið leiðbeint henni
og hún fór aftur, án þess að finna staðinn, sem litli bærinn
hennar stóð. Þetta urðu henni vonbrigði.
Mér finnst þetta litla atvik styðja það, sem hér hefur verið
rætt um.
Jón M. Gu'Sjónsson.
VALDIMAE INDRIÐASON:
BJÖRGUNARTÆKI
SLYSAVARN AFÉGSINS
— Svar við fyrirspurn
I síðasta tbl. Bæjarblaðsins
biður „verkamaður“ um upp-
lýsingar varðandi björgunar-
tæki hér á Akranesi, hvar þau
séu niðurkomin, um ástand
þeirra og hvað forráðamenn
þessara mála hafi framundan.
Af þessu tilefni ætla ég fyrir
hönd slysavarnadeildarinnar
„Hjálpin“ að veita eftirfarandi
upplýsingar.
Björgunarsveit slysavarnar-
deildarinnar Hjálpin var stofn-
uð hér á Akranesi árið 1930.
Skömmu síðar er sveitin búin
nauðsynlegustu tækjum, til
þess að geta bjargað skipbrots-
mönnum í björgunarstóli, og
eru það ennþá þessi sömu tæki,
sem sveitin hefur til umráða,
nú að verða 30 ára gömul. Ár-
ið 1940 er fyrst byggt skýli yf-
ir tækin og bát, sem sveitin
hafði fengið og stóð það á lík-
um stað og gamli hafnarskúr-
inn er nú. Þarna fékk það að
vera í nokkur ár, eða þar til að
höfnin þurfti á lóðinni að
halda. Nú var það flutt í Teiga-
vör fyrir neðan og austan hús-
ið Akur. Þarna fékk það frið-
land í nokkur ár, þangað til
hafnar voru framkvæmdir við
olíugeymi þann, er nú stendur
í Teigavör. Nú virtist engin
lóð tiltækileg og var skýlið rif-
ið, og björgunarbátm: og tæki
flutt í bráðabirgðahúsnæði,
gamalt aðgerðarhús. Þannig
var sveitin á eilífum hrakhól-
um með starfsemi sína, og
gekk illa að fá skýlinu sama-
stað. Snemma s.l. sumar varð
loks árangur í þessu lóðarmáli,
þá veitti bæjarstjóm deildinni
lóðarréttindi til að byggja 50
fermetra hús við Akursbraut,
fyrir norðan lóð vélsmiðjunnar
Loga. Hafizt var handa við að
reisa húsið og er því verki lok-
ið fyrir nokkru. Sveitin hefur
flutt björgunarbát og tæki í
þetta nýja húsnæði og er það
hið prýðilegasta. Húsið er hvít
málað með blárri rönd eða
bandi og þak rautt. Hvíti og
»" III111111111111111IIIIII llll.l II! ■iilllltilllllliill II ■"
r/ó/i.
IIII llllllllllllllll 111118111111111111111II ■lll!ll"ll!llll
S
KRAF
AÐ OG SkEG
GRÆTT
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!III!IIIIIII!IIIIIIIIIIIMIIII
★ Biðraðir einu sinni
enn.
1 síðasta tölublaði Bæjarblaðsins
var ég enn að rífast um biðraðir, og
fann, að ég var orðinn leiðinlegur
og hét því að gera þennan skolla
ekki aftur, fólk vildi hvort eð er ekki
fara að ráðum mínum.
En „það sem helzt hann varast
vann, varð þó að koma yfir hann“,
eins og þar stendur. Síðan ég skrif-
aði síðasta biðraðapistilinn hef ég
orðið fyrir reynslu, sem knýr mig
enn til að tala máli þessara sjálf-
sögðu afgreiðsluhátta; og til við-
bótar því, að síðast var ég leiðinleg-
ur, þá er ég nú bálvondur.
★ Þegar ég reiddist
í búðinni.
Síðastliðinn sunnudagsmorgun
bauðst ég til að fara og kaupa mjólk
og rjóma. Ég rólaði af stað með brús-
ann minn, hress og glaður, hafandi
verið á skemmtilegu balli nóttina
áður.
1 búðinni hafa verið eitthvað milli
20—30 manns, böm og fullorðnir.
Ég sá, að allt var í fullkomnu skipu-
lagsleysi, eins og venjulega, krakk-
arnir niðuðu utan í búðarborðinu,
en flest fullorðna fólkið hímdi í há-
tíðlegri ró úti við glugga, og þokaðist
svo að borðinu, þegar afgreiðslu-
stúlkan kallaði: „Næsti!“. Ekki botn-
aði ég í því dæmalausa minni, sem
fólkið hafði, að geta svona örugg-
lega sagt um það, hver væri „næst-
ur“. Og mannglöggt má það líka
vera; ekki hef ég þekkt nema e. t. v.
þriðja part af þessum fjölda, og ekk-
ert af börnunum, .... en það er nú
ekki að marka mig, ég er glópur að
þekkja fólk.
Kumpánlegt samtal tókst með mér
og nokkrum ungum námsmeyjum
mínum og góðum vinkonum, og kom
okkur saman um, að biðröð væri ein-
faldara en þetta, og röðuðum okkur
upp sjálfkrafa nokkur saman og allt
virtist leika í lyndi. En enginn má
við margnum, og við fengum engin
hýr augu fyrir tiltækið. Og þegar
kom að okkur, að okkur fannst,
heyrðust hávær mótmæli um, að við
værum. ekki næst. Þetta var senni-
lega rétt, en hvemig í ósköpunum
átti að vera hægt að skera úr því
með nokkurri vissu? En þá reidd-
ist ég.
★ Brauð- mjólkur- og
nýlenduvörur helga
daga sem virka.
Ég fór að fjasa um það þarna í
búðinni, að svona skipulagsleysi væri
sjálfskaparviti. Fólkið leit undrandi
á mig og ég hætti undir eins, sá, að
þetta þýddi ekkert. Enda var ég
ekki reiður við neinn sérstakan.
En það var annað, sem mér
gramdist og hefir oft gramizt i
þessari umræddu búð. En það er
verzlunarfyrirkomulagið, einkum á
sunnudagsmorgnum. Og nú get ég
ekki lengur orða bundizt og vil það
ekki heldur.
Þetta er útibú K.S.B. í Mjólkur-
stöðinni, snotur og þokkaleg búð. En
hlutverk hennar er geysi mikið.
Þama er mjólkur- og brauðabúð, en
auk þess fullkomin nýlenduvörubúð.
Er verzlað jöfnum höndum með
mjólkurvörur, brauð, nýlenduvörur
og sælgæti, jafnt sunnudaga sem
aðra daga.
★ Aðeins ein stúlka.
Búðin er að vísu lítil, en samt er
verzlun þar svo mikil, einkum um
blái liturinn eru þeir litir, sem
Slysavamafélag íslands merkir
skýli og björgunartæki sín
með, Ég bendi á þetta hérna
svo að mönnum megi vera það
ljóst, hvað þetta litla hús hef-
ur að geyma og hvaða hlut-
verki það gegnir.
Því miður var gömlu skýl-
unum sýnd sú lítilsvirðing, að
brotizt var inn í þau og fram-
in spellvirki og fjarlægðir það-
an hlutir og tæki, sem björg-
unarsveitin átti. Slík verk eru
óhæfa og til ósóma þeim, er
þau vinr.a og geta kostað
mannslíf.
Björgunartækin eru orðin
gömul og úrelt eins og áður
hefur verið bent á. Þau eru
mjög þung og erfið í meðför-
um, stórar kistur með sverrnn
tógum og því vont að koma
þeim á slysstað, þar sem að-
Framhald á 4. síðu.
helgar, að það er allt Oif mikið að
gera þar fyrir aðeins eina afgreiðslu-
stúlku. Stúlkan, sem þar er og hefir
verið, er prýðileg í starfi sínu, og
gegnir þvi af fremsta megni, en það
er hverri manneskju ofætlun að af-
kasta því, án þess að viðskiptavinir
þurfi að bíða tímunum saman eftir
afgreiðslu, e. t. v. á aðra klukku-
stund á sunnudögum.
á Fjöibreytt sunnu-
dagaverzlun.
Það er fyrst og fremst nýlendu-
vöruverzlunin, sem tefur mjólkuraf-
greiðsluna á sunnudagsmorgnum.
Sumt fólk virðist nærri því velja
þann morgun til að birgja sig upp
til vikunnar að ýmiss konar vörum.
Ég skal nefna nokkrar vörur, sem
ég hef séð keyptar þama á slikum
morgnum: sígarettur, neftóbak, fisk-
bollur, búðingar, com-flakes, gos-
drykkir ýmiss konar, gosdrykkja-
duft, súkkulaði, kökur, kex og auð-
vitað sælgæti í stórum stíl. En þama
fást yfirleitt alls konar nýlenduvör-
ur. — Meðan ég beið eftir mjólkur-
sopanum mínum og rjómalögginni á
sunnudaginn var (rúmlega 50 mín-
útur), var nýlenduvöruverzlunin í
miklum blóma, og veslings af-
greiðslustúlkan hafði svo mikið að
gera, að ég sárvorkenndi henni. Em
stúlka, sem stóð við hliðina á mér
um tima, keypti 7 — sjö vöruteg-
undir, að vísu mjólk og rjómi með
talin.
* Á verzlunin að vera
þjónusta við fólkið
eða —?
Ég beini því til forráðamanna
þessa útibús að kippa þessu í lag hið
snarasta. Þessi verzlun með ný-
lenduvörur samrímist ekki mjólkur-
verzluninni, þ. e. a. s. ekki um
helgar.
Svo er annað: Er þetta leyfilegt á
helgidögum? Svar við því heyrir
sennilega undir bæjarfógeta, og skulu
sízt dregnir í efa skjótir og skörulegir
úrskurðir úr þeirri átt.
Getur K.S.B. ekki gert það mjólk-
umeytendum til þægðar, að gera
annað hvort:
1) Að taka fyrir nýlenduvöruverzl-
un í þessari búð um helgar,
2) eða að greina þessa starfsemi al-
gerlega í tvennt.
Það skal að lokum tekið fram, að
því er fjarri, að þessar aðfinnslur
séu fram settar hér af andúð gegn
samvinnuverzlunum. Það kæmi sann
-arlega úr hörðustu átt, því að kalla
má, að ég sé uppalinn í kaupfélagi,
vann mörg sumur i kaupfélagsbúð og
hef verið kaupfélagsmaður síðan ég
fór að búa.
Hér er það því vinur, sem til
vamms segir.