Fréttablaðið - 18.07.2019, Blaðsíða 38

Fyrsta stóra sýningin á Íslandi á verkum breska hönnuðarins Williams Morris (1834-1896) stendur yfir á Kjar-valsstöðum. Sýningin
er unnin í samstarfi við William
Morris Gallery í London og Milles-
gärden í Stokkhólmi. Ævistarf
Morris var fjölbreytt en hann
fékkst meðal annars við hönnun
og skáldskap. Morris kom tvisvar
til Íslands, árið 1871 og 1873. Hann
vann að þýðingum á Íslendinga-
sögunum í samvinnu við Eirík
Magnússon, fræðimann í Cam-
bridge.
„Á sýningunni er lítið Íslands-
horn og þar eru gripir sem William
Morris keypti eða áskotnaðist hér á
landi og eru nú hluti af safneigninni
í Morris-galleríinu. Þar á meðal eru
afar fallega útskornar skeiðar og
tóbakshorn,“ segir Ólöf Kristín
Sigurðardóttir, safnstjóri Lista-
safns Reykjavíkur. „Stór útsaums-
verk með munstrum eftir Morris
eru áberandi á sýningunni. Þau eru
mest bróderuð af Jane, eiginkonu
Morris, og dótturinni May en líka
Morris sjálfum. Við sýnum líka
ótrúlega fallegar frumteikningar
af hönnun Morris á munstrum sem
eru enn í dag víðfræg, einkum sem
veggfóður og textíll. Sjá má ýmsar
gerðir veggfóðurs, allt frá fyrsta
veggfóðrinu sem Morris hannaði
til veggfóðurs sem May Morris
hannaði en hún tók við fyrirtækinu
Morris & Co. eftir daga föður síns.
Á sýningunni er hægt að kynnast
gömlum aðferðum við að þrykkja
munstur á veggfóður.“
Ákveðin sjálfbærni
Morris og félagar hans stofnuðu
fyrirtækið Morris & Co. utan um
þá hugmynd að það ætti að við-
halda vönduðu handverki. „Sú
hugmynd var andsvar við iðn-
byltingunni og fjöldaframleiðslu.
Mér finnst áhugavert að skoða
hugmyndafræði þeirra í samhengi
við hugmyndir okkar samtíma um
vistvæna hönnun og vandað hand-
verk þar sem hönnuðir eru nálægt
framleiðsluferlinu og uppspretta
efniviðarins og framleiðslan eru
nálægt markaðnum. Þetta var ein-
mitt hugsun Morris og félaga sem
lögðu þannig áherslu á ákveðna
sjálf bærni,“ segir Ólöf.
Auk útsaumsverka og veggfóðurs
eru á sýningunni húsgögn, f lísar,
steindir gluggar og vandaðar og vel
hannaðar bækur sem voru gefnar
út af bókaútgáfu Morris, Kelmscott
Press, og hannaðar af honum. Á
meðal bókanna má nefna þýðingar
Morris og Eiríks Magnússonar
á Völsungasögu. „Bæði William
Morris og dóttir hans May færðu
Íslendingum bókagjafir og á sýn-
ingunni eru vandaðar síður varð-
veittar á Landsbókasafni Íslands,“
segir Ólöf.
Sterkar tilfinningar
Það sem einna mesta athygli hlýtur
að vekja á sýningunni eru undur-
fagrar myndir listamannsins Dante
Gabriel Rossetti af Jane Morris,
eiginkonu Williams Morris. Einnig
er þar að finna teikningar Rossetti
af miðaldahermönnum. „Rossetti
var einn af höfuðlistamönnum
Breta á síðari hluta 19. aldar og for-
vígismaður pre-rafaelítahreyfingar-
innar sem var hreyfing listamanna
sem horfðu til fortíðar og stóðu
nokkuð utan við meginstrauma
síns tíma. Morris og Rossetti voru
miklir vinir og skoðanabræður,
með sameiginlegan áhuga á mið-
öldum,“ segir Ólöf. „Jane og Ross-
etti voru elskendur þó svo að Morris
og hún væru hjón. Í myndunum af
Jane sér maður opinberast sterkar
tilfinningar. Þetta eru ótrúlega
rómantískar og fallegar myndir,“
segir Ólöf. „Þegar William Morris
fór til Íslands í fyrsta sinn 1871 þá
gerði hann það vitandi að hann
væri að skilja eftir konuna sína og
elskhuga hennar. Það sem rak hann
til Íslands var fyrst og fremst áhugi
á norðrinu og að skoða sagnaslóðir
Íslendingasagna en ferðin hefur
örugglega líka verið hvíld frá til-
finningaþrungnu heimilislífi en þau
bjuggu öll saman.“
Morris og Sölvi
Sannir fagurkerar ættu að gera sér
ferð á Kjarvalsstaði því auk hinnar
merkilegu Morris-sýningar, Alræði
fegurðar!, er þar sýning með gríp-
andi blómamyndum Kjarvals sem
myndlistarmaðurinn Eggert Pét-
ursson hefur valið og önnur sýning
á verkum Sölva Helgasonar sem
enginn ætti að missa af.
„Þegar var orðið ljóst að við fengj-
um Morris-sýninguna á þessum
tíma sá ég ákveðið tækifæri til að
sýna verk Sölva á sama tíma. Það
eru fjórtán ár sem skilja Morris
og Sölva að en þeir eru gjörólíkir
menn. Morris var vel mennt-
aður, kominn af vel megandi
fólki og var alinn upp við bestu
aðstæður. Hann var í hringiðu
menningarlífsins í Bretlandi,
gekk í háskóla, lærði um tíma
arkitektúr og rithöfundur og
félagslega þenkjandi. Sölvi var
ómenntaður alþýðumaður og
f lækingur á Íslandi, jaðarmaður
sem naut aldrei virðingar fyrir sín
einstöku verk. Það er ótrúlegt að
sjá hvað verk þeirra liggja fallega
saman,“ segir Ólöf.
Hrífandi sýning á verkum Williams Morris
Sýning á verkum breska hönnuðarins á Kjarvalsstöðum. Frumteikningar af hönnun á munstrum, út-
saumsverk og veggfóður, auk alls kyns gripa eru þar til sýnis. Einnig undirfallegar myndir Rossettis.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
Séð yfir salinn. Myndir eftir Rossetti eru á munstraða veggnum.
Ólöf Kristín Sigurðardóttir er safnstjóri Listasafns Reykjavíkur en sýningin á verkum Wiliams Morris er á Kjarvalsstöðum. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Þetta er fyrsta stóra sýningin á verkum Morris hér á landi.
Sýningin er einstaklega falleg og hlýtur að gleðja alla fagurkera.
MÉR FINNST ÁHUGA-
VERT AÐ SKOÐA
HUGMYNDAFRÆÐI ÞEIRRA Í
SAMHENGI VIÐ HUGMYNDIR
OKKAR SAMTÍMA UM VIST-
VÆNA HÖNNUN.
1 8 . J Ú L Í 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R30 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING
1
8
-0
7
-2
0
1
9
0
5
:0
5
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
3
7
1
-5
4
D
0
2
3
7
1
-5
3
9
4
2
3
7
1
-5
2
5
8
2
3
7
1
-5
1
1
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
4
8
s
_
1
7
_
7
_
2
0
1
9
C
M
Y
K