Fréttir - Eyjafréttir - 12.08.2015, Blaðsíða 13

13Eyjafréttir / Miðvikudagur 12. ágúst 2015
Vestmannaeyja og Neyðarmóttöku
kynferðisbrota í Reykjavík.
Lögreglustjóri viðraði þá hugmynd
að veita ekki upplýsingar til
fjölmiðla um kynferðisbrot um
helgina, með það að leiðarljósi að
vernda rannsóknarhagsmuni sem og
aðra hagsmuni brotaþola í þessum
erfiða málaflokki.
Var einróma álit allra fagaðila að
þessi almenna regla um að bíða
með tilkynningar til fjölmiðla í
þessum málaflokki væri skref í rétta
átt, enda hafði reynslan sýnt okkur
frá síðustu hátíðum að fjölmiðlaum-
ræða strax í kjölfar atburða hefði
verið þungbær fyrir suma þá
brotaþola sem leitað höfðu aðstoðar
okkar á þjóðhátíð. Guðrún Jóns-
dóttir, yfirfélagráðgjafi í Vest-
mannaeyjum og annar umsjónar-
manna áfalla- og barnaverndar
teymis þjóðhátíðar sendi út mjög
góðan pistil á eyjar.net eftir
hátíðina, þar sem hún fór mjög
faglega í gegnum hvers vegna og
hvernig fjölmiðlaumræðan getur
verið þungbær sumum þolendum.
Við þetta má bæta að rannsóknir
hafa sýnt að kynferðisbrot er sú
tegund áfalls sem leiðir hvað oftast
til áfallastreituröskunar (Kessler et
al. 1995).
Rannsóknir sýna að 65% karla og
46% kvenna fá áfallastreituröskun í
kjölfar nauðgunar. Til samanburðar
má nefna að u.þ.b. 1.8% karla og
21.3% kvenna fá áfallastreituröskun
í kjölfar líkamsárása, og 6.3% karla
og 8.8% kvenna í kjölfar bílslysa.
Það er því enn mikilvægara að huga
sérstaklega vel að þolendum
kynferðisbrota, þar sem tölfræði-
lega eru mun fleiri í hóp þolenda
kynferðisofbeldis sem munu eiga
eftir að kljást við einkenni áfalla-
streitu en í hópi þolenda annarra
áfalla.
Hugmynd lögreglustjóra var því
álitin betrumbót á úrvinnslu
kynferðisbrota í kringum þjóðhátíð
og þætti víða í heiminum fagnaðar-
erindi að lögregluembætti sýndi svo
mikinn skilning á sálrænum
eftirköstum kynferðisbrota. Ég hélt
því í einfeldni minni að að
hagsmunahópar þolenda og
fagaðilar almennt myndu fagna
þessari ákvörðun. Það kom mér því
vægast sagt nokkuð í opna skjöldu
þegar umræðan í fjölmiðlum fór að
snúast um að ákvörðun lögreglu-
stjóra væri slæm og virtust ýmsir
hagsmunahópar þolenda kynferðis-
brot og jafnvel fagaðilar með
þekkingu á kynferðisbrotamálum
finna þessari ákvörðun allt til
foráttu.
Er þetta sér íslenskt fyrir-
bæri?
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
umræður um kynferðisbrotamál á
þjóðhátíð skapa heitar umræður í
fjölmiðlum á Íslandi, og kannski
skiljanlegt því fólk hefur sterkar
skoðanir á þessum málaflokki. Eftir
12 ára búsetu erlendis var ég þó
vægast sagt hissa á því hvernig
umræðan einkenndist af upphróp-
unum, útúrsnúningi og jafnvel
samsæriskenningum sem ýttu undir
misskilning og jafnvel tortryggni í
garð heils bæjarfélags. Ég var t.a.m.
spurður af einum fréttamanni hvort
ákvörðun lögreglustjóra kæmi ekki
beint frá þjóðhátíðarnefnd eða
Elliða bæjarstjóra! Ég velti því fyrir
mér hvort tortryggni og vantrú á
störfum opinbera aðila sé meiri á
Íslandi en hjá öðrum þjóðum? Því
hefur verið haldið fram (órökstutt)
að lítil eyjasamfélög rækti með sér
skrýtnar skoðanir, og er spurning
hvort það geti átt við íslenskt
samfélag og skýri þessa ófaglegu
umræðu sem átti sér stað í þessu
máli.
Var þetta bara misskilningur
– erum við öll sammála?
Eftir hátíðina hef ég haft samband
við ýmsa fagaðila og fréttamenn
sem voru áberandi í umræðunni um
þessi mál, aðallega til að kanna
hvort við værum á öndverðum
meiði hvað varðar ákvörðun
lögreglustjóra um hvaða upplýs-
ingar ber að veita fjölmiðlum um
kynferðisbrot og á hvaða tíma sé
best að veita þær.
Þegar ég hef fengið tækifæri til að
útskýra það sem ég hef útskýrt hér
að ofan og greitt hefur verið úr
þeim misskilningi sem um málið
virðist hafa spunnist – þá virðast
viðmælendur mínir í meginatriðum
vera sammála okkur um að
skynsamlegt sé að bíða með að fara
með tölulegar upplýsingar um
kynferðisbrot í fjölmiðla þar til búið
er að tryggja hagsmuni þolenda og
rannsóknarhagsmuni.
Við erum einnig sammála um að á
síðari stigum sé mikilvægt að veita
almenningi réttar og nytsamlegar
upplýsingar sem gætu haft
forvarnargildi, aukið umræðuna og
jafnvel hjálpað sumum þolendum
að vinna úr sínum málum. Ég
hlustaði á viðtal við formann Félags
fréttamanna í Síðdegisútvarpi Rásar
2 fimmtudaginn 30. júlí, og ég get
ekki betur séð en við séum sammála
um að lögreglu beri að gefa réttar
og nákvæmar upplýsingar til
fjölmiðla.
Sumar reyndust rangar
Reynslan af fyrri þjóðhátíðum hefur
sýnt okkur að sumar þær upp-
lýsingar sem fóru til fjölmiðla
samdægurs reyndust rangar þegar
lengra var komið í rannsókn mála.
Er þá ekki betra fyrir alla aðila að
bíða og gefa fjölmiðlum í staðinn
nákvæmari og áreiðanlegri
upplýsingar seinna? Formaðurinn
virðist þó þeirrar skoðunar að það
sé mikilvægt að fréttir af kynferðis-
brotum komi á rauntíma frá
lögreglu, án þess þó að styðja það
með haldbærum rökum.
Ekki er ég menntaður fjölmiðla-
fræðingur og hef ég því spurt eftir
því hvaða rök séu með því að birta
almennt fréttir af kynferðisbrotum
á rauntíma, en ekki enn fengið svar.
Hið eina sem ég hef heyrt í
umræðunni frá öðrum sálfræðing-
um er mögulegt forvarnargildi þess
að birta þessar upplýsingar á
rauntíma, sem að mínu mati eru
ekki sterk rök. Mögulegt forvarnar-
gildi á ekki að vera ofar hags-
munum þess brotaþola sem málið
fjallar um, þar að auki tapast
forvarnargildið ekkert þó beðið sé
með að tilkynna málið til fjölmiðla
um nokkra daga eða vikur.
Ég vil þó ekki útiloka að það geti
verið önnur rök fyrir þessu
sjónarmiði formanns Félags
fréttamanna, en ég tel þó vera
sterkari rök fyrir því að almennt
beri ekki að birta fréttir af kynferð-
isbrotum á þjóðhátíð eins fljótt og
gert hefur verið síðustu árin.
Ég, og allir sem ég hef rætt við,
erum þó sammála um að vissulega
geta komið upp tilfelli þar sem
mikilvægt er að upplýsa almenning
á rauntíma t.d. ef talið er að
almenningur sé í yfirvofandi hættu.
Til dæmis ef skipulagður raðnauðg-
ari gengi laus í Herjólfsdal.
Skráningar okkar á tegundum
kynferðisbrota á þjóðhátíð sýna þó
að slík mál hafa sem betur fer ekki
verið að koma upp á hátíðinni. Flest
kynferðisbrot á þjóðhátíð sem og
annars staðar eru framin af tengdum
aðila og í slíkum málum er sjaldnast
þörf fyrir aðstoð almennings við leit
að meintum geranda.
Horft fram á veginn
Í þau fjögur ár sem ég hef verið í
forsvari áfallateymis á þjóðhátíð,
hefur samstarf við alla viðbragðs-
aðila bæði í Eyjum sem og í
Reykjavík verið mjög gott og vænti
ég þess að svo verði áfram. Í
áfallateyminu eru allt fagaðilar með
mikla almenna reynslu á ýmsum
sviðum félags- og heilbrigðismála
og þar að auki margra ára sérhæfða
reynslu af áfallavinnu á þjóðhátíð.
Þessir fagaðilar þekkja jafnframt
vel til aðstæðna í Eyjum sem
hjálpar oft mikið til við úrvinnslu
mála. Við höfum reynt að vinna
okkar starf af heilindum og sótt
þekkingu til Neyðarmóttökunnar í
Reykjavík sem og Neyðarmóttöku
kynferðisbrota í Árósum. Engin
þjónusta er þó hafin yfir uppbyggi-
lega gagnrýni og utanaðkomandi
ráðgjöf og viljum við gjarnan vinna
í sameiningu með hagsmunahópum
og fagaðilum sem telja sig geta
hjálpað þeim skjólstæðingum sem
leita þjónustu okkar á þjóðhátíð.
Við gerum þó kröfu á að þessir
aðilar kynni sér fyrst okkar störf
svo þau séu betur í stakk búin til
að veita okkur uppbyggilega
gagnrýni.
Blöskraði hvernig umræðan
þróaðist
Ég legg ekki í vana minn að blanda
mér í umræður í fjölmiðlum, enda
tel ég tíma mínum betur varið í að
sinna sálfræði og rannsóknar-
störfum en að skrifa í blöðin. Í
þessu undartekningartilfelli þótti
mér mikilvægt að koma mínum
sjónarmiðum á framfæri, þar sem
mér blöskraði hvernig umræðan
þróaðist. Ég tel að ef umræðan
hefði verið málefnalegri hefði hún
að sama skapi verið lærdómsríkari.
Það er fullt af duglegu fólki sem
hefur sterkar skoðanir á þessum
málaflokki og væri nær að við
fagaðilar, fjölmiðlar, hagsmuna-
hópar og önnur samtök nýttum tíma
okkar betur í að vinna saman og í
gegnum uppbyggilega gagnrýni
(byggða á rökum og þekkingu á
starfi hvers annars) getum við
vonandi gert enn betur fyrir
brotaþola í þessum erfiða mála-
flokki.
Talskona Stígamóta, sem og
meðlimir í hópi Aktivista gegn
nauðgunarmenningu hafa öll tekið
vel í samstarf og samstöðu í
framtíðinni og fagna ég því. Hingað
til hef ég að mestu átt í góðu
samstarfi við íslenska fjölmiðla og
þekki ég af eigin reynslu hversu
öflugt forvarnar og fræðslustarf er
hægt að vinna með fjölmiðlum hér í
Danmörku. Eftir smá hnekki við
þessa hátíð, vænti ég þess að
samstarf við fjölmiðla á komandi
hátíðum verði farsælt og allir
sameinist um að vinna bug á því
böli sem kynferðisofbeldinu fylgir,
hvort sem er á útihátíð eða annars
staðar.
Með vinsemd og virðingu
Dr. Hjalti Jónsson, sálfræðingur
Metabolic eru markvissir, skemmtilegir og árangursríkir hópaþrektímar
fyrir alla sem vilja komast í frábært alhliða form í góðum félagsskap.
Unnið er með teygjur, kraftbolta, ketilbjöllur, kaðla, eigin líkamsþyngd og
eira spennandi og skemmtilegt. Þátttakendur stjórna álaginu sjálr.
Innifalið:
- Opinn aðgangur að öllum Metabolic tímum.
- Fitu- og ummálsmæling í uppha og mánaðarlega.
- Greining á stöðuleika og hreyfanleika og leiðréttingaræfngaker fyrir þá sem þurfa.
- Frjáls mæting á alla aðra Metabolic staði.
- 100% endurgreiðsla eftir fyrsta mánuðinn líki þér ekki Metabolic.
HVAÐ ER METABOLIC?