Skessuhorn - 31.08.2000, Side 8

8 __ _________ FIMMTUDAGUR 31. ÁGÚST 2000_saiasijHUSæí
“> ...........““ ........“..““
Islandsvinur númer eitt
Rætt við Gardner Grant laxveiðimann
Gardner Grant og leitjsögumaður hans, Þór Þorsteinsson, við veiðar í Grímsá.
íslendingar hafa löngum verið ó-
feimnir við að sæma hinn og þennan
erlendan einstaklinginn þeim sér-
stæða tidi „Islandsvinur“. Ef einstak-
lingurinn er nógu þekktur er nóg að
hann millilendi á Keflavíkurflugvelli
svo ekki sé nú talað um að hann fái
sér stuttan göngutúr á ísafirði.
Ef einhver ætti öðrum fremur
heima í þessum hópi góðra manna
er það Bandaríkjamaðurinn Gardner
Grant. Hann hefur heimsótt Island
yfir þrjátíu sinnum á 74 ára langri
ævi sinni, yfirleitt í þeim tilgangi að
renna fyrir lax, og þá oftast í Grímsá
í Borgarfirði.
Grant skrifaði einmitt stóra og
mikla grein í þekkt veiðiblað um ána
og hann var einn af þeim erlendu
fjárfestum sem hjálpuðu til við bygg-
ingu veiðihúss við ána á sínum tíma.
Blaðamaður slóst í för með Grant og
leiðsögumanni hans, Þór Þorsteins-
syni, einn sólríkan sumardag í júlí
þegar hann hélt enn einu sinni til
veiða í Grímsá.
„Eg kom fyrst hingað til lands
árið 1969 og veiddi þá í Laxá í Aðal-
dal nálægt Húsavík,“ segir hann og
sýnir blaðamanni forláta tvöfalda
lopapeysu sem hann keypti þar. „Eg
fer aldrei á veiðar nema peysan sé
með í för og sonur minn, sem er
þjóðgarðsvörður í Yellowstone
National Park í Bandaríkjunum hef-
ur fengið hana lánaða á vetuma því
þar fer hitastigið oft gríðarlega langt
niður fyrir frostmark. Þessi peysa
hefur farið víða, hún hefúr aldrei
verið þvegin og er samt tandur-
hrein,“ segir Grant stoltur og leyfir
blaðamanni að þefa af peysunni því
til sönnunar.
Elskar að veiða
„Eg elska að veiða og sérstaklega
lax“ svarar Grant þegar hann er
spurður um ástæðuna fyrir þessum
síendurteknu Islandsheimsóknum.
Tveir kunningjar mínir sem hafa
komið til Islands sögðu mér að hér
væri gott að veiða lax. Eg ákvað að
slá til og það var dásamleg lífs-
reynsla. Veiðin var mjög góð og
fólkið ekki síðra svo ég kem alltaf
aftur og aftur. Ég hef komið hingað
á hverju ári síðan 1969 og hef verið
hér á öllum tímum árs.“ Það var
ekki laust við að þjóðarstoltið bærði
á sér hjá blaðamanni, því það eru
líklega fáir laxveiðimenn sem hafa
veitt víðar en Gardner Grant. Má
þar nefna Italíu, Argentínu, Costa
Rica, Mexíkó, Labrador, Alaska,
Rússland og Kanada, og af öllurn
þessum stöðum valdi hann Island!
*
Islensk matargerð
orðin betri
En hvers vegna Grímsá? „Ég hef
veitt í yfir 20 ám á Islandi og engin
þeirra finnst mér hafa jafn margt til
að bera og Grímsá. Hér er mjög
gott aðgengi fyrir gamla karla eins
og mig, jöfri og góð veiði yfir allt
árið, fallegt landslag, úrvals matur
og mjög góð aðstaða í veiðihúsinu.
Þorsteinn Þorsteinsson stjórnar
staðnum með sóma og engin hætta
er á því að búið sé að breyta ein-
hverju til hins verra þegar maður
kemur hingað.“
En hvað finnst Grant um íslenska
matargerð? „Islenskri eldamennsku
hefur fleygt fram frá því ég kom
fyrst hingað til Islands. Fiskurinn
hefur alltaf verið mjög góður en
lambakjötið er orðið mikið betra og
eldamennskan í heild er orðin mun
fágaðri. Kryddin og sósurnar núna
eru mjög mildar í staðinn fyrir
þungar sósur áður og það er mikill
munur. Kokkurinn hér í Grímsá er
mjög góður, algjör snillingur. Hann
heitir Rúnar Marvinsson og er eig-
andi veitingastaðar í Reykjavík sem
heitir „Við tjörnina". Hér fáum við
stóra máltíð í hádeginu til þess að
þeir sem eru þreyttir á kvöldin geti
bara fengið sér samloku og farið í
háttinn,“ segir Grant og er augljós-
lega ánægður með fyrirkomulagið.
Uppfinningamaður
Grant er giftur og á tvö börn og
barnabörn. Sonur hans er þó sá eini
úr fjölskyldunni sem hefúr komið
með honum til Islands. „Hvorki
konan mín né dóttir mín hafa áhuga
á útivist og mér finnst synd að vita
til þess að þær eigi aldrei eftir að sjá
þetta stórkostlega landslag og anda
að sér þessu ferska lofti sem hér er.
Bara loftið eitt og sér væri næg á-
stæða fyrir mig til þess að koma
hingað aftur og aftur“ segir Grant
sem er búsettur í New York. „Gary,
sonur minn, hefur þó nokkrum
sinnum komið með mér til Islands.
Arið 1973, þegar hann var 16 ára,
vorum við hér í næstum mánuð og
veiddum í ám um allt land. Hann er
mjög góður veiðimaður en hann er
ungur og þarf að vinna.“ Grant er
sjálfúr sestur í helgan stein, en hann
er lærður verkfræðingur. A sjötta
áratugnum gerði hann merka upp-
götvun þegar hann fann upp hliðin
sem íslendingar ættu að hafa séð er-
lendis við vegatollskýli og eru ekld
ólík þeim sem eru í bílastæðahúsum
hérlendis. Hann stofnaði fyrirtæki
og vann við það í tuttugu ár að
framleiða og setja upp tollskýli.
„Fyrsta skýlið kom á veginn árið
1955. Eftir það fór ég til Frakk-
lands, Spánar, Italíu, Japans, Suður-
Ameríku og Kanada, allt til þess að
setja upp tollskýli. Ég hafði ekki
jafn mikinn tíma fyrir veiðar í þá
daga!,“ segir Grant og hlær. Hann
seldi loks fyrirtækið og fjárfesti í
hinu og þessu að eigin sögn.
Óþolinmóðir félagar
Þegar Grant er inntur eftir því
hvort hann lumi ekki á einhverri
krassandi veiðisögu, kemur það
blaðamanni á óvart að fá ekki að
heyra einhverja ýkta sögu af 50
punda laxi sem hann barðist við
einhvem tímann í „denn“. „Eitt af
eftirminnilegustu atvikunum er tví-
mælalaust þegar ég var að veiða hér
í Grímsá árið 1982. í þá daga var
hliðið að Grafarhyl djöfulleg sam-
suða af gaddavír, trébjálkum, gal-
vaníseruðum vír og nælonþræði.
Það var mjög erfitt að opna það og
eiginlega ógerningur að loka því.
Það var rigning, rok og skítakuldi
þegar ég, tveir félagar mínir og leið-
sögumaður okkar, Siggi Fjeldsteð,
lögðum af stað heim á leið frá ánni
seint á júlíkvöldi. Þar sem ég var
síðastur til að fara inn í bílinn
bauðst ég af góðsemi minni til að sjá
um hliðið. Fingurnir voru dofnir og
það gerði verkið enn erfiðara. Loks-
ins tókst mér þó að opna hliðið og
Land Roverinn brunaði í gegn.
Hann stöðvaði þar sem farþegarnir
höfðu gott útsýni til að fylgjast með
mér þar sem ég rembdist við að loka
hliðinu. I þessu veðri var þetta í
rauninni tveggja manna verk, en til-
litssemin við vini mína og karl-
mannlegt stoltið kom í veg fyrir að
ég bæði um aðstoð. Ég hófst handa
en hrökk við þegar Siggi flautaði
skyndilega. Þetta hafði tekið
nokkum tíma, en það var kalt og ég
varð mjög hneykslaður á óþolin-
mæði þeirra. Loksins, loksins, effir
blóð, svita og tár, var síðasti spott-
inn kominn á sinn stað og hliðið
lokað. Anægður leit ég upp og sá þá
hvar félagarnir sátu í bílnum og
hlógu brjálæðislega. Ég leit niður
og sá hvers vegna. Ég var öfugu
megin við hliðið!“
Dýrt sport
Eins og flestir ættu að vita er leitun
að eins dýru áhugamáli og laxveið-
um. „Þetta er auðvitað mjög dýrt
og það era margir sem hrista haus-
inn yfir því að maður skuli í raun-
inni vera að borga sem nemur 1000
dollurum fyrir fiskinn ef það er
hugsað þannig. En þetta er svo
sannarlega hverrar krónu virði.“
Grant segir að árið í ár hafi ekki
verið mjög gott í sambandi við afl-
ann og hefur áhyggjur af því að það
verði til þess að fólk sem er að koma
í fyrsta skipti komi ekki aftur. „Fólk
eins og ég, sem hefur komið hingað
ótal sinnum, veit eins og er að mað-
ur sér ekki hvítt nema sjá svart inn á
milli!“
Langar á snjósleða
En skyldi maðurinn sem hefur
komið yfir 30 sinnum til Islands
ekkert hafa séð nema laxveiðiár?
,JÚ, jú. Fyrir mörgum árum fór ég
og sá Gullfoss og Geysi, Þingvelli,
Bláa lónið, Þjóðminjasafnið og svo
framvegis. Það eina sem ég á eftir
að gera er að fara í snjósleðaferð á
einhverjum jöklinum, helst
Langjökli. Ég ætla mér að gera það
á næsta ári ef ég mögulega get,“
segir Grant sem bregður í brún
þegar rammíslenskur blaðamaður-
inn viðurkennir að hafa aldrei svo
mikið sem stigið fæti á jökul. „Ég
hugsa að það sé mjög gaman, en það
tekur líklega svolítinn tíma. Ég ætla
að dvelja hér einum degi lengur á
næsta ári og fara á snjósleða,“ segir
Grant og þar með er það ákveðið.
Sleppir hverjum
einasta laxi
Eftir margra klukkustunda bið bítur
loksins á hjá Gardner Grant. Hann
ber sig fagmannlega að og eftir
stutta stund spriklar íjögurra punda
hrygna í háfnum. Þór leiðsögumað-
ur grípur utan um fiskinn, merkir
hann og sleppir honum að því
loknu. „Fyrir mörgum árúm hirtum
við alla fiskana, en eitt af því mikil-
vægasta sem við höfum komið til
leiðar hér í Grímsá var að byrja að
sleppa öllum fiskunum árin 1979 og
1980. Það hafði aðeins verið gert
við silung fram að því. Við sleppt-
um um 600 löxum þessi ár og
merktum um 400. Bretarnir sögðu
alltaf að fiskarnir myndu deyja
hvort eð er. Ástæðuna fyrir því
sögðu þeir vera að mjólkursýran
sem myndaðist í líkama þeirra við
átökin væri það mikil að hún myndi
drepa fiskinn. Bretar hafa oft rangt
fyrir sér en þeir eru mjög vanafastir
og þess vegna héldu þeir upptekn-
um hætti. Loksins áttuðu þeir sig á
því að það voru einfaldlega of fáir
laxar eftir til að drepa alla sem
veiddust, en það var 50 árum á eftir
öllum öðrum,“ segir Grant og bæt-
ir því við að í Rússlandi sé veiðin
mjög góð, eingöngu vegna þess að
öllum löxum er sleppt og sami fisk-
urinn veiddur aftur og aftur.
Nýi íslenski skógnrinn
Glöggt er gests augað og ekki
stendur á svari þegar Grant er
spurður að því hvað honum finnist
hafa breyst mest hér á Islandi í
gegnum árin. „Byggingarnar og
vegirnir, tvímælalaust. Þegar ég
kom hingað fyrst var malarvegur
alla leiðina að Grímsá, ekkert mal-
bik og þaðan af síður göng. Flug-
stöðin í Keflavík var bara lítill kofi
og maður þurfti að labba úti í rign-
ingunni til að komast inn. Þetta var
enginn alvöru flugvöllur. Það er
líka ótrúlegt að fylgjast með því
hvernig Reykjavík stækkar sífellt og
flumingi fólks af landsbyggðinni til
Reykjavíkur. Nú búa um 160.000
manns í Reykjavík og nánasta ná-
grenni af 250.000 manna þjóð. Það
eina sem maður sér eru bygginga-
kranar, það er íslenski skógurinn í
dag! Island hefúr gengið í gegnum
sömu hlutina og Bandaríkin.
Eins og að berja
höfðinu við stein
Stundvíslega klukkan tíu að kvöldi
var veiðigræjunum pakkað saman og
haldið í átt að veiðiskálanum. Af-
rakstur sjö klukkustunda veiði var
eitt stykki íjögurra punda lax. Þegar
ferðin er um það bil hálfnuð and-
varpar Grant og segir upp úr eins
manns hljóði. „Laxveiðar minna mig
stundum á söguna um strákinn sem
sat úti í vegkanti og barði höíðinu í
stein. Vörubflstjóri sem átti leið hjá
sá drenginn og nam staðar. „Hvers
vegna í ósköpunum siturðu þama og
berð höfðinu við þennan stein?,“
spyr bflstjórirm furðu lostinn. ,Jú,
sjáðu til,“ segir stráksi. „Það er svo
gott að hætta því!“ SÓK
Gardner Grant.