Skessuhorn - 27.03.2007, Qupperneq 12

12
MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2007
sksssiííhoish
Hvemig býr maður til skóla?
Rætt við Arsæl Guðmundsson skólameistara Menntaskóla Borgarfjarðar
Á hausti komanda hefur göngu
sína menntaskóli í Borgarfirði, sá
fyrsti á svæðinu og brúar með því
bilið á milli grunnskóla og háskóla
sem eru tveir í Borgarfirði eins og
alþjóð veit. Fyrsta brautskráning
stúdenta mtm fara fram árið 2010 ef
allt fer sem áætlað er, því um
þriggja ára nám til stúdentsprófs
verður að ræða. En hvernig býr
maður til skóla og er það hægt?
Skóli er eitthvað meira en flott hús
með fólki.
Til að fá svör við þessu var drep-
ið á (fyr á skrifstofu skólameistar-
ans, Ársæls Guðmundssonar og í
leiðinni reynt að kynnast ögn
manninum á bak við starfið, sem
segist ekki kunna að syngja, það sé
ómögulegt að hafa hann í kór.
Hinsvegar hafi þau hjón stundað
dansnámskeið í mörg ár og það sé
nokkuð sem hann ætli að setja inn í
skólastarf menntaskólans. Tjáir
blaðamanni að útivist sé mikið
áhugamál, lærði á skíði fyrir níu
árum þegar dætumar fóm að stíga á
skíði, á mótorhjól sem þau hjónin
ferðist stundum á og sé hættur að
spila bridge. Reynir að lesa þegar
tími gefst og hefur hljóðbækur í
bílnum því hann er mikið á ferðinni
þessa dagana. Semur ljóð, kíkir í
veiði og hefur hlaupið maraþon í
Amsterdam þar sem þrjóskan sigr-
aði þreytuna. Þegar búið er að fá sér
kaffisopa er hægt að byrja á form-
legu upphafi, hvar ertu fæddur og
uppalinn?
Af húnvetnskum
sauðaþjófum
„Eg er borinn og barnfæddur
Reykvíkingur með ættir vestur á
Mýrar og í Húnaþing," svarar Ár-
sæll spumingunni og heldur áfram
glettinn í bragði. ,fylóðurættin er
frá Tjaldbrekku í Hítardal en föð-
urfólkið era ekta sauðaþjófar úr
Húnavamssýsltmni. Kona mín er
Gunnhildur Harðardóttir, kennari
og við eigum þrjár dætur saman, ég
á eina fyrir. Eg segi því stundum að
ég sé sjálfskipaður feministi. Við
klámðum bæði próf frá Kennara-
háskólanum 1986 og héldum síðan
til Svíþjóðar til framhaldsnáms, þar
sem við bjuggum í sex ár. Á meðan
ég dvaldi ytra var ég m.a. fréttarit-
ari Bylgjunnar og Stöðvar 2 og
prófaði að keyra strætó í peninga-
skortd námsáranna. Einnig kenndi
ég í sænskum skólum."
Símtalið sem
breytti öllu
„Okkur leið vel í Svíþjóð og vor-
um jafnvel að hugsa um að setjast
þar að þegar símtal kom frá Islandi
sem hreyfði við okkur,“ heldur Ár-
sæll áffarn, „það var ffæðslustjórinn
á Blönduósi, Guðmundur Ingi
Leifsson sem hringdi og bauð okk-
ur báðum starf. Eg hafði verið að
vinna að ritgerð um áhrif prófa og
einkunna og hann vissi af því.
Akvörðun var tekin á skammri
stundu, flutt heim og á Blönduós.
Þar vomm við bæði að kenna jafn-
framt því sem ég var fyrsti ffam-
kvæmdastjóri fyrir Farskólann í
Norðurlandi vestra eða Símennt-
unarmiðstöðvarinnar. Kíkti aðeins
á pólitíkina 1994 en það varaði stutt
því tun haustið var ég ráðinn að-
stoðarskólameistari Fjölbrautaskóla
Norðurlands Vestra. Þá flutti fjöl-
skyldan á Sauðárkrók.
Sveitarstjóri á
Sauðárkróki
„Árið 2002 datt ég aftur í pólitík-
ina. Eg var búinn að lofa að hætta
þessu alveg og varðist fimlega lengi
en fór í þetta aftur árið 2002, eins
og ég sagði áðan, og gerðist í ffam-
haldinu sveitarstjóri Skagfirðinga.
Það var ffábær tími. Mikil reynsla,
mikið af erfiðum pólitískum mál-
um, mörg ögrandi og erfið verkefni
sem gaman var að takast á við.
Hinsvegar finnst mér hvimleitt að
fólk er kosið af íbúunum til að sinna
þessum mikilvægu störfum en er
búin þau starfsskilyrði að kíta enda-
laust um það sem ekki er hægt að
gera, því það er ekki til fjármagn.
Þetta er algilt fyrir meirihluta sveit-
arfélaga úti á landi. Það er gífurlega
slítandi og ömurlegar aðstæður fyr-
ir sveitarstjórnarfólk. Árið 2006
ákvað ég að bjóða mig ekki fram
affur, heldur halda á vit skólamál-
anna á ný sem ég var jú búinn að
mennta mig til og starfa við í nær
tvo áratugi. Þá var ekkert í pípun-
um að sækja um þetta starf sem ég
gegni núna.“
Forvitnin sendi hann í
Borgarfjörð
„Ég sá þetta starf auglýst,“ segir
Ársæll þegar hann er ynntur eftir
því hvemig það bar til að hann
gerðist skólameistari Menntaskóla
Borgarfjarðar, „fannst þetta for-
vitnilegt og ákvað að kanna málið
nánar og senda inn umsókn. Þetta
er heillandi verkefni og skemmti-
legt og virkilega gott fólk sem er að
starfa að þessum málum hér, vel og
faglega unnið og vandað mjög til
allra verka. Einhugur allra er að
málinu koma skiptir líka gríðarlegu
máli og hann er til staðar hér. Og
svo kemur fjölskyldan þegar hentar,
en ég er búinn að sækja um lóð og
svo sjáum við til hversu hratt það
gengur."
Ekki famar
troðnar slóðir
Skólahald á Islandi er gamalt og
sumir segja að ef einstaklingur sem
fæddur var á átjándu öld kæmi til
baka myndi hann ekld kannast við
neitt í samfélaginu nema skólana því
þeir hafi lítrið breyst. En eitthvert
ferli hlýtur að þurfa að ganga í gegn
um þegar eitt stykki skófi er settur á
laggimar. Það er ekki annað hægt en
að spyrja skólameistara sem búið er
að ráða en hefur engan skóla til að
stýra enn sem komið er hvort helsta
verkefni hans sé ekki að búa til skóla
og hvemig maður geri það.
,Já, þetta er góð spuming og því
er varla hægt að svara einn, tveir og
þrír,“ segir Ársæll hlæjandi, „en hug-
myndin að Menntaskóla Borgar-
þarðar á sér að ég tel áralanga sögu
og eðlilega hefur fólki langað til að
hafa hér framhaldsskóla. En fyrst og
fremst er þetta pólitísk ákvörðun og
svo þurfa tími og aðstæður að vera
réttar. Nú var kominn tími á að færa
sig frá hugmynd til framkvæmdar.
Það er ákveðið ferli sem þarf að fara
í því sambandi. Fá leyfi hjá stjórn-
völdum og annað slíkt. Forvinnan
felst í því að hluta að hnýta marga
lausa enda. Svo þarf að marka stefn-
una kennslufræðilega, hanna náms-
brautir, smíða skipurit og aðlaga að
rekstrarlegum forsendum. Byggja
skólahúsnæði sem okkar tilviki þjón-
ar einnig samfélaginu í menningar-
legu tilliti. Ædast er til þess af
menntayfirvöldum að skólinn fari
ótroðnar slóðir og kanni nýja stigu
við nám og kennslu. Verði braut-
ryðjandi því auðveldara er að koma
breytingum við í ómótuðu umhverfi
en þar sem hefðir em orðnar ríkar.
Til dæmis mun skólinn bjóða upp á
nám til stúdentsprófs á þremur ámm
á eðlilegum námshraða. Til þess að
svo megi verða þarf að gera ýmislegt
öðmvísi en við erum vön, en þannig
viljum við líka hafa það.“
Engin annapróf
Blaðamaður veltir því fyrir sér
hvernig eðlilegur námshraði til
stúdentsprófs geti verið þrjú ár ef
miðað er við að engu eigi að sleppa
og ekki heldur að hafa sama form á
og tíðkast t.d. í Mennaskólanum
Hraðbraut.
„Við verðum ekki með nein
annapróf í desember og maí eins og
er í framhaldsskólum hérlendis í
dag,“ segir Ársæll þegar hann er
spurður um hvernig eigi að ná öllu
því námsefhi sem er í fjögurra ára
skólum, á þremur árum. „Og fömm
aðra leið en farin hefur verið ffarn
að þessu. Við mtmum leggja niður
formleg próf þótt skyndipróf og
verkefnaskil verði á sínum stað.
Einnig breytum við skólatímanum,
fjölgum hefðbundnum kennsludög-
um, verðum með leiðsagnarmat all-
an tímann sem viðkomandi er í
skólanum og mælum árangur nem-
enda með vel skilgreindum verk-
efnaskilum. Þessi skóli verður fyrst
og fremst byggður upp á verkefna-
vinnu nemenda undir leiðsögn og
verkstjóm kennara. Þær verða í
minnihluta hefðbundnu kennslu-
stundirnar þar sem nemandi á til
dæmis að mæta í stofu níu klukkan
ellefu og vera þar í tvisvar sinnum
fjömtíu mínútur. Heldur verða svo-
kallaðir innlagnartímar og fundar-
tímar og svo sjálfstæð vinnubrögð
með aðstoð kennara og annarra
nemenda. Við ætium að nota upp-
lýsingatæknina eins mikið og
mögulegt er. Horft hefur verið á
það sem verið er að gera með Itu-
nes. Við eram að hluta að fara sömu
leið og gert hefur verið í Grundar-
firði, í Fjölbrautaskóla Snæfellinga,
nema við útfæram þá hugmynda-
fræði enn ffekar. Þar hefur verið
unnið gríðarlega mikið brautryðj-
endastarf. íslendingum hættir til að
vega og meta nám í mínútum vegna
þess að námið er komið í svo fastar
skorður og því er enn ffekar við-
haldið með því að mæla það inn í
kjarasamninga. Þú verður að stunda
námið í þetta margar vikur, mánuði
til þess að það geti talist einhverjar
námseiningar. Ég held að við höf-
um fests í þessu, að ekki sé hægt að
stunda nám nema grandað á ein-
hverjum mínútum.“
Eins og að vera í vinnu
„Allir vita að nám er ekkert ann-
að en vinna. Hinsvegar er starf í
skólum oft æði langt ffá því sem
gerist á vinnumarkaðinum, því vilj-
um við breyta. Breytum starfi kenn-
arans og nemandans. Leggjum nið-
ur þessi formlegu próf sem mér
finnst allt of mikil áhersla lögð á í
skólakerfinu og mælir sannarlega
ekki allt það sem þeim er ætlað að
mæla. Með - þessu móti fáum við
mikið fleiri starfsdaga. Það þarf að
virkja innri þörf nemenda fyrir því
að afla sér menntunar og setja
ábyrgðina á hann sjálfan mun meira
en gert er.“
En fyrir þá nemendur sem hafa
talið að þeir myndu ekki þrífast vel
í hinu lausara kerfi fjölbrautaskól-
anna og því farið í menntaskóla þar
sem er bekkjakerfi, hvemig mtm
þessi skóli henta þeim? „Tvímæla-
laust afar vel,“svarar Áskell að
bragði. „Hér verður mikið utanum-
hald við hvern og einn nemanda.
Hver umsjónarkennari hefur viku-
legan fund með sínum tólf nem-
endum. Þar verður farið yfir allt
sem hefur verið í gangi þá viku. Því
kemur strax í ljós ef einhver er að
dragast aftur úr. Hér á ekki að láta
málin bíða fram að prófum eins og
margir hafa stundað, þ.e. að læra
lítið fyrr en vikuna fyrir próf. Með
þessu kerfi á vinnan að vera jafnari
en væri kannski ella. Nemendur
setja sér líka námsmarkmið undir
handleiðslu umsjónarkennara og
við þau þarf að standa, nema eitt-
hvað komi upp á. Til að ná settum
markmiðum þarf viðkomandi að
standa sig, alveg eins og í vinnunni.
Ef einhver stendur sig ekki í vinnu
og bætir ekki ráð sitt, er honum
sagt upp. Svipað á að gilda í námi
nema þar dettur nemandinn út úr
skóla ef hann hefur ekki áhuga á að
stunda námið.“
Próf geta verið hindrun
Það er umhugsunarvert að sá sem
fær 5 í einhverri námsgrein nær
jaffrt áfanganum og sá sem fær tíu
þótt samkvæmt þessu sé greinilega
mikill munur á getu þessara ein-
staklinga. Mörgum hefur fundist
sem jramla prófakerfið sé hindran
og Ársæll er alveg sammála því.
Hann sér fyrir sér að svo geti verið
áfram því að margir skólar haldi fast
í það að formleg próf séu algildur
mælikvarði á kunnáttu. Segist jaffr-
frarnt eiga von á því að það verði
hindranir á vegi breytinganna og
bætir við að nemendur Mennta-
skóla Borgarfjarðar fái einkunnir
eins og aðir, þær séu bara fundnar
út á annan hátt. Nemendurnir
muni komast inn í háskóla eins og
þeir sem útskrifist frá öðram skól-
um. Hinsvegar til að halda háum
gæðastaðli innan skólans þurfa allir
verkferlar að vera góðir og vel skil-
greint hvað liggur í starfssviði hvers
kennara. En með vandaðri vinnu sé
slíkt vel mögulegt. Nú þegar er
búið að auglýsa eftir kennuram og
fyrirspurnir tóku að berast töluvert
áður en sú auglýsing var send út.
Borgarfj arðarbrúin
í tengslum við starfið í kringum
stofnun Menntaskóla Borgarfjarðar
Fjölskyldan á góðum degi í sumarhúsi í Kjai~naskógi en þar er hún alltafyfir áramótin í
friði og ró.
Arsæll á gamla mótorhjólinu.