Ágrip úr þjóðarbúskapnum - 01.04.1983, Blaðsíða 2

markaðserfiðleika fyrir skreið, ál og kísiljárn. Loðnuveiðibann, minnkandi
þorskafli, ónóg eftirspurn í heiminum eftir mikilvægum útflutningsvörum, aukin
þjóðarútgjöld og miklar vaxtagreiðslur af erlendum skuldum, allt olli þetta
alvarlegum halla í viðskiptum Islands við önnur lönd. Þjóðarútgjöldin jukust um
2% um leið og þjóðartekjur drógust saman um 2V2% og viðskiptahallinn jókst
því úr 5% af þjóðarframleiðslu árið 1981 í 10% 1982.
Utlit er fyrir, að þjóðarframleiðsla dragist saman um 4’/2—5V2% á árinu 1983
en þjóðartekjur rýrni minna vegna batnandi viðskiptakjara, eða um 3—4%.
Þjóðartekjur á mann kynnu því að dragast saman um 8% árin 1982 og 1983, en
um meira en 10% á hvern mann á vinnufærum aldri. Töluverður halli verður
áfram á viðskiptunum við útlönd, en samkvæmt þjóðhagsspánni verður hann þó
mun minni en í fyrra, eða um 4%. Greiðslubyrðin af erlendum lánum fór yfir
fimmtung útflutningstekna árið 1982 og þótt spáð sé verulegri lækkun vaxta og
aukningu útflutnings verður greiðslubyrðin svipuð á þessu ári vegna skulda-
aukningar. Erlendar skuldir íslendinga námu í árslok 1982 48% af þjóðarfram-
leiðslu samanborið við 34—37% árin næstu á undan. Að nokkru á þessi aukning
sér tímabundnar skýringar, en þó er án efa um verulega aukna skuldabyrði að
ræða. Skuldasöfnun erlendis og vöxtur verðbólgunnar að undanförnu sýna
glöggt það jafnvægisleysi, sem nú hrjáir þjóðarbúskap Islendinga. Arshækkun
verðlags verður á næstu mánuðum meiri en 80% og stefnir hærra, verði ekki
gripið til gagnráðstafana. Þessar verðbólguhorfur fela í sér mikla hættu fyrir
þjóðarbúskapinn.
Útflutningsframleiðslan er talin hafa dregist saman um 10% á árinu 1982.
Sjávarafurðaframleiðslan varð 13% minni en árið áður.
I spá um útflutningsframleiðslu á þessu ári er miðað við tvö dæmi um
sjávarafla. I fyrra dæminu helst sjávarafurðaframleiðslan svipuð að raungildi og
í fyrra, og er þá gert ráð fyrir 250 þúsund tonna loðnuafla í haust, 370 þúsund
tonna þorskafla á árinu, samanborið við 382 þúsund tonn í fyrra, og að annar
botnfiskafli dragist saman um 31 þúsund tonn, eða 10%. Síðara dæmið sýnir um
4% samdrátt í afla annað hvort vegna minni loðnuafla á komandi hausti eða
minni botnfiskafla. Lakara dæmið virðist óneitanlega í meira samræmi við
aflabrögð fyrstu mánuði ársins.1 Reiknað er með nokkurri aukningu annarrar
framleiðslu til útflutnings og því spáð, að útflutningsframleiðsla í heild vaxi um
1% í hagstæðara dæminu en dragist aftur á móti saman um 2% í því lakara.
Vöruútflutningur varð í fyrra 17% minni en árið áður, bæði vegna minni
framleiðslu og vegna sölutregðu, sem olli uppsöfnun útflutningsvörubirgða,
einkum af skreið og áli. Nam birgðasöfnunin alls 11% af útflutningsframleiðsl-
unni.
í þjóðhagsspá fyrir árið 1983 er nú gert ráð fyrir, að vöruútflutningur aukist
um 13—15% eftir því hvort miðað er við lakari aflaspána hér á undan eða þá
hagstæðari. Astæðan fyrir því, að spáð er útflutningsaukningu þrátt fyrir
óbreytta eða jafnvel minnkandi framleiðslu til útflutnings, er fólgin í breytingum
útflutningsvörubirgða. Miðað er við, að skreiðarbirgðir minnki um 3 000 tonn á
2
1 Bráðabirgðatölur fyrir mánuðina janúar til mars bcnda til þess að reiknað á föstu verði hafi aflinn þessa þrjá
mánuði verið 11—12% minni en á sama tíma í fyrra.