Ágrip úr þjóðarbúskapnum - 01.04.1983, Page 4

og er þessi breyting líklega þegar komin fram Spáin um viðskiptakjör er venju
fremur óviss vegna óvissunnar um olíuverð og gengi helstu viðskiptamynta
íslendinga, sem hvort tveggja hefur afdrifarík áhrif á viðskiptakjörin.
Viðskiptajöfnuður varð óhagstæður um 3 100 milljónir króna á árinu 1982, sem
er um 24% af útflutningstekjum eða 10% af þjóðarframleiðslu. Þar af var nær
1 900 milljóna króna halli á vöruskiptajöfnuði eða sem nam 22% af vöruútflutn-
ingi. Stafaði hann einkum af 17% samdrætti í vöruútflutningi, en vöruinnflutn-
ingur varð aftur á móti 1% meiri en árið áður. Á þjónustuviðskiptum varð um
1 200 milljóna króna halli, eða sem nam 27% af þjónustutekjum, en í þeim halla
vega þyngst vextir af erlendum skuldum og ferðaútgjöld Islendinga umfram
tekjur af erlendum ferðamönnum.
Erlendar skuldir til langs tíma jukust um 14% í dollurum talið og voru í árslok
um 48% af þjóðarframleiðslu. Þetta hlutfall var á bilinu 34—37% í lok áranna
1978—1981. Greiðslur afborgana og vaxta af erlendum lánum til langs tíma
námu nær 2 800 milljónum króna og sem hlutfall af útflutningstekjum var
greiðslubyrðin 21,4% og hefur aldrei verið þyngri. Greiðslubyrðin var 16,4%
árið 1981 og stafaði hlutfallshækkunin 1982 að % hlutum af samdrætti útflutn-
ingstekna en að % hlutum af beinni aukningu í greiðslum afborgana og vaxta,
sem hækkuðu um 10% í dollurum.
Aukning greiðslubyrði í hlutfalli við útflutningstekjur og hækkun hlutfalls
erlendra skulda af þjóðarframleiðslu á sér að nokkru tímabundnar skýringar í
snöggum samdrætti útflutnings og framleiðslu og hækkun vaxta á alþjóðalána-
markaði. Að hluta er þó um varanlegri aukningu að ræða, því erlendar skuldir
hafa farið vaxandi um árabil. Öll tímasetning og túlkun á hlutfallstölum af þessu
tæi er vandasöm, bæði vegna sveiflna í útflutningi og framleiðslu og eins af því,
að árangur framkvæmda, sem hafa átt að bæta viðskiptajöfnuð og fjármagnaðar
hafa verið með erlendum lánum, skilar sér misjafnlega fljótt og vel. En jafnvel
þótt litið sé til þessara atriða virðist um verulega aukningu erlendar skuldabyrði
að ræða á síðustu árum.
f þjóðhagsspá er nú, sem fyrr segir, gert ráð fyrir, að vöruútflutningur aukist
um 13—15% að raungildi. Vöruinnflutningur er hins vegar talinn dragast saman
um 6% vegna rýrnandi kaupmáttar og samdráttar í innlendri eftirspurn. í þeirri
spá felst, að hinn svonefndi sérstaki vöruinnflutningur (skip, flugvélar og
innflutningur til virkjana og stóriðju) verði álíka mikill að vöxtum og í fyrra en
almennur vöruinnflutningur 7% minni en í fyrra.1 2
Þjónustutekjur eru taldar verða ívið minni en í fyrra en útgjöld hins vegar
nokkru meiri, einkum vegna aukningar erlendra skulda að undanförnu og
greiðslu vaxta af þeim. Viðskiptajöfnuðurinn, reiknaður á föstu verðlagi, yrði
þannig óhagstæður um 10—11% af útflutningstekjum eða5—6% af þjóðarfram-
leiðslu, og er það svipuð niðurstaða og í þjóðhagsáætlun frá í október. Ef
batnandi viðskiptakjör eru tekin með í reikninginn, virðist viðskiptahallinn 1983
munu nema 7—8% af útflutningstekjum eða um 4% af þjóðarframleiðslu.
1 Hér cr rciknað mcð, að svoncfndir LIBOR-vextir, sem mcstu ráða um vcxti af erlcndum lánum með
brcytilcgum vaxtakjörum, vcrði 10%, eins og þcir cru um þessar mundir, en þcir voru um 14% að meðaltali á
síðastliðnu ári.
2 Bráðabirgðatölur fyrstu tvcggja mánaða ársins 1983 bcnda til þcss, að almcnnur vöruinnflutningur hafi vcrið
20% minni cn á sama tíma 1982. Vísbendingar fyrir mars gcfa hins vegar til kynna minni samdrátt í þcim mánuði.