Gistiskýrslur - 01.07.2001, Síða 9

Inngangur
Introduction
1. Gistináttatalning Hagstofu íslands
1. Overnight stays statistics
Gistiskýrslur 2000 er áttunda ritið sem Hagstofan gefur út í
ritröðinni Gistiskýrslur. I inngangi ritsins eru yfirlitstöflur
ásamt skýringartexta og myndum. Yfirlitin ná sum hver aftur
til ársins 1985 en þá hófst gistináttatalning Hagstofunnar.
Önnur ná skemur aftur í tímann eða tvö til fjögur ár. Töflu-
hluti ritsins nær til áranna 1997-2000. I töfluhlutanum er
talnaefnið sundurliðað eftir landsvæðum, ríkisfangi og tíma-
bilum. Upplýsingaöflun Hagstofunnar fer þannig fram að
gististöðum og öllum þeim sem selja gistiþjónustu eru send
skýrslueyðublöð til útfyllingar en á þau skal færa fjölda gesta
og gistinátta sundurliðaðan eftir rfkisfangi. Ríkisföngin eru
auk Islands 14 Evrópulönd, þaðan sem flestir ferðamenn
koma, Bandaríkin, Kanada og Japan. Aðrir gestir teljast aðrir
Evrópubúar eða íbúar annarra landa. Fram til ársins 1995
var einungis safnað tölum um fjölda gistinátta en í júní árið
1995 var auk þess byrjað að safna upplýsingum um fjölda
næturgesta. Byrjunarörðugleikar háðu talningu gestakoma
framan af og því er ekki hægt að birta tölur um þær fyrr en
frá og með árinu 1996.
Réttur Hagstofu til að krefja seljendur gistiþjónustu
upplýsinga er byggður á 10. gr. laga um veitinga- og gististaði
nr. 67/1985. Þar segir: „Rekstraraðilar, er undirþessi lög falla,
skulu veita stjómvöldum upplýsingar skv. nánari fyrirmælum
Hagstofu Islands. Slíkar upplýsingar skulu einungis notaðar
til könnunar og skipulagningar á ferðaþjónustunni almennt
og/eða rekstri veitinga- og gistihúsa sérstaklega sem atvinnu-
greinar.“ í samræmi við þessa lagagrein og venjur skuldbindur
Hagstofan sig til að fara með alla vitneskju um starfsemi
einstakra gististaða sem trúnaðarmál og lætur aðeins í té
upplýsingar í töflum eins og fram kemur í þessu riti.
Skýrslueyðublöð þau sem Hagstofan sendir seljendum
gistiþjónustu til útfyllingar eru þrjú. Tvö þeirra em svokölluð
hjálparblöð, annað er fyrir gestakomur en hitt fyrir gistinætur.
Þessi blöð eru einungis ætluð til notkunar á gististöðunum
og er hægt að fylla þau út eftir hvem dag. Þriðja eyðublaðið
„Gistiskýrsla til Hagstofu“ er eina blaðið sem senda skal
Hagstofunni. Á það skal færa samtölur mánaðarins af hjálpar-
blöðunum ásamt upplýsingum um gistirými. Eyðublöðin eru
einnig til í tölvutæku formi fyrir töflureikni (Excel).
2. Flokkun gististaða
2. Classification of tourist accommodation
Gistiþjónusta í landinu er fjölbreytt. I úrvinnslu Hagstofunnar
er henni skipt í sex meginflokka.
Fyrsti flokkur er hótel og gistiheimili. Nánar tiltekið hótel,
hótelíbúðir og gistiheimili starfandi allt árið, sumarhótel og
sumargistiheimili. I þessum flokki em öll hótel og gistiheimili
sem eru með sérstaka gestamóttöku og bjóða upp á lágmarks
hótelþjónustu, þ.e. dagleg þrif á herbergjum og salernum.
Auk þess em í þessum flokki gistiheimili þar sem gistirými er
16 rúm eða flehi og/eða 8 herbergi eða fleiri. Þessi viðmiðun
er samkvæmt 26. gr. reglugerðar nr. 288/1987 um veitinga-
og gististaði. Þessi flokkur gistiþjónustu tekur til mest allrar
gistiþjónustu í landinu. Tveir þriðju hlutar gistinátta sem gisti-
náttatalning Hagstofunnar nær til eru á gististöðum í þessum
flokki. Árið 1997 var fyrst byrjað að flokka þá gististaði
sérstaklega sem uppfylla skilyrði um aðbúnað og þjónustu til
þess að geta kallast hótel. Á hóteli er gestamóttaka opin allan
sólarhringinn og morgunverður framreiddur. Fullbúin snyrting
skal vera á a.m.k. 75% herbergja.
Annar flokkur gististaða er orlofshúsabyggðir. Þá er átt
við sumarhúsa- eða smáhýsahverfi með a.m.k. þremur
húsum. Umfang orlofshúsagistingar er mun meira en heima-
gistingar í þeim tilvikum þegar þessar tvær tegundir gistingar
eru reknar samhliða. Einungis er átt við sumarhús sem leigð
eru út í hagnaðarskyni, ekki t.d. sumarhús stéttar- og starfs-
mannafélaga. Hús innan orlofshúsabyggða sem leigð eru út
til stéttar- og starfsmannafélaga eru ekki heldur meðtalin.
Þriðji flokkur gististaða er heimagististaðir. Fram til ársins
1995 var hluti þessa flokks kallaður bœndagististaðir en var
þá skipt í annars vegar hótel eða gistiheimili og hins vegar
heimagististaði. Fyrmm bændagististaðir, sem voru árið 1995
með gistirými við áðurnefnd viðmiðunarmörk eða stærra,
flokkast nú sem hótel eða gistiheimili, hinir minni sem
heimagististaðir. Til heimagististaða telst öll gisting á einka-
heimilum hvort sem er í kaupstöðum eða á sveitabýlum.
Bændur eru ósjaldan með eitt til tvö sumarhús að auki og þar
sem erfitt hefur reynst að fá þessa gistingu nákvæmlega
sundurliðaða frá hinni hefðbundnu heimagistingu er sú gisting
talin með heimagistingunni. Leigi bændur sumarhús sín út til
stéttar- eða starfsmannafélaga er sú gisting ekki meðtalin hér.
Fjórði flokkur gististaða er farfuglaheimili. Farfugla-
heimili bjóða upp á gistingu í rúmum með sæng og kodda
en gestir þurfa að hafa með sér sængurföt eða leigja þau á
staðnum. Gestir geta einnig notað eigin svefnpoka. OU
faifuglaheimili eru í Bandalagi íslenskra farfugla sem á aðild
að Alþjóðasamtökum farfugla (IYHF).
Fimmti flokkur gististaða er svefnpokagististaðir. Þeir geta
verið sumarhótel, félagsheimili og skólar sem selja gistingu
í svefnpokum á gólfdýnum í stórum vistarverum. Ymis gisti-
heimili bjóða upp á svefnpokagistingu í rúmum en sú gisting
telst með gistingu í uppbúnum rúmum gistiheimilanna.
Sjötti flokkur gististaða er tjaldsvœði og skálar. Til hans
teljast öll tjaldsvæði og gistiskálar þar sem er varsla og/eða
gjaldtaka. Fram til ársins 1998 voru skálar og tjaldsvæði á
miðhálendi ekki flokkaðir eftir hinum hefðbundnu land-
svæðum heldur voru í sér flokki, miðhálendi. Árið 1998 var
þessu breytt og gististaðir á hálendi eru nú flokkaðir eins og
aðrir gististaðir, þ.e. eftir landsvæðum. Fram til ársins 1998
er greint frá skálum á miðhálendi, nú skálum í óbyggðum,
en til þess flokks teljast einnig skálar í óbyggðum sem liggja
utan miðhálendisins.