Framtíðin - 04.06.1929, Síða 3

Framtíðin - 04.06.1929, Síða 3
FRAMTÍÐIN 3 Vornótt. Vorblóm eg kýs að vaka með pér, ! vornóttin felur mig örmum sér, cljiíp ríkir kyrð um lög og láð, ljóðstiltar gígjur hljóma — hásumars-ró hefir hámarki náð heillandi margbreyttra óma. v Blærinn er léttúr sem barnsins hjal, | herst mér að eyra fossniðar tal, söngfuglinn unir við blómskrúðsins beð, við barm hinnar stóru móður. Og hver heflr náttúru svipfegri séð en sumarsins litfríða gróður. Mér flnst eg vakandi falla í draum, pví fjærri er nú dagstrit við ærsl og við glaum; mig hugljúfir pankar hefja langt um hrifningar draumavegi — og lengur ci finst mér líflð strangt, pví liðinn er sérhver tregi. Sjá ekkert laufblað, og engin rós, og ekkert sandkorn við fljótsins ós, engin fruma í andrúmsins sæ ber auðsæi og lögun sanva; hvert andvarans hljómbrot í aft- ansins blæ, já, alt rómar máttarins frama. Himininn fjiðmar nú fagra jörð, fjólurnar dafna um hóla og börð, lífmögnin teygar hver lilja hrein, ei lokað er svefnsins auga. — Eg heyri ei stunu, mín hugstm er ein mitt hjarta í unaði að lauga. í baráttu gegn sjúk- dómunum. Eftir dr. Hans Hoske. Vér temjunv óss líkamsæfingar eða leikfimi vegna peirrar ánægju, er slíkt lætur oss í té. En auk pess er oss ljóst — og pað er mik- ilvægt- atriði — að leikfimi hefir heilsufræðilega pýðingu, að með pví móti er unt að halda heilbrigði líkamans við og vinna stundum bug á hættulegum sjúkdómum. Gegn sýklum sóttnæmra veikinda verður líkaminn að heyja baráttu, uppá líf og dauða, með samein- uðum kröftum líffæranna. Hjartað og lungun verða einkum og sér í lagi að leysa af hendi feikna mik- ið starf, til pess að vinna bug á erfiði mikillar hitaveiki eða blóð- 51gU — purfa á miklu meiri orku að halda heldur en nauösynleg er, til pess að þola áreynslu venju- legrar leikfimi. Pegar oss tekst með hollum líkamsæfingum að auka pol og styrkleik lijartans og lungn- anna, búum vér oss undir orustur gegn sjúkdómum, ef á parf að halda. Eykst orka hjartans og lungn- anna raunverulega við leikfimi? Samanburður á villidýrum og hús- dýrum, t. d. villigæs og heimagæs, og samanburður á villimönnum og menskum mönnuin sýnir, að villi- dýr og villimenn hafa meiri lífs- orku en tamin dýr eða siðaðir menn svokallaðir. Einfaldara iíf og nær skauti náttúrunnar og heilsu- samara loft gerir petta að verk- um. Hjarta og lungu stórborgar- búans eru miklu orkuminni og pol- minni. Tetta reka læknar sig prá- faldlega á, pegar um hættuleg veikindi er að ræða. Pegar menn nota sér viðeigandi heilsuæfingar eða leikfimi, proskast líffærin. Pann- ig stækkar hjartavöðvinn og fær jafnframt yfir meira afli að ráða. Útpensla; lungnanna eykst svo að brjóstholið prýstist meira og meira út við djúpan andardrátt. Parf engrar sérstakrar gaumgæfni við. I’ó verður að gæta pess, að and- prengsli og mjög mikil preyta leiði ekki af æfingunum. Ef svo verður, er ver farið en heima setið; lík- amanurn hefir verið ofboðið. Enn- fremur verða menn að njóta fullrar hvíldar eftir æfingar, eins og auð- skilið er. Aukning á styrkleika og atli hjartans hefir ekki tekist að mæla eða ákveða enn sem komið er. En leikfimi, einkum erfiðar lík- amsæfingar, koma pví til leiðar, að útþensla lungnanna og brjósthols- ins eykst að mun. Hjá mönnum, sem iðka ekki íþróttir, er petta 3250 ccm; hinsvegar hjá pyngdar- flokka ípróttamönnum er pað 3950 ccm, knattspvrnurum 4200 ccm, léttflokka ípróttamönnum 4750 ccm, hnefleikurum 4800 ccm, sundköpp- um 4900 ccm og’ ræðurum 5400 Hór er um ótvíræðan mismun að ræða. Frh. Aumkunarverð blaðamenska. Svo árum saman hefir málið á Morgunblaðiriu verið hreinasta hneyksli, einkum pegar tekið er tillit til pess, að báðir ritstjórarnir eru sprenglærðir, sem kallað er — báðir mentaskólastúdentar og há- skólakandídatar. Pótt báðir hatí leitt í Ijós með skrifum sínum að þeir eru í eðli sínu gáfnasljóir, nrætti pó búast við að svo mikið hefði í pá troðist á svona langri skólagöngu, að peii; gætu ritað móðurmálið skammlaust. En pví er svo sem ekki að heilsa. Og þeir eru ritstjórar stærsta blaðsins á landinu. Ekki er von að vel fari! „Peningar talau. (Orðtak amerískra auðkúgara). Af peningum hefir hlotist meira tjón og bölvun en nokkru ööru í heiminum, af pví þeim hefir verið misbeitt. Engum er petta kunnugra en Hriflu-Jónasi. Enginn maður hér á landi pekkir og skilur mátt peninganna betur en hann. Ame- rísku auðkýfingarnir — og af þeirn virðist öllu mannkyninu geta staf- að voði — eru andlega náskýld- ir Hriflu-Jónasi. »Peningar tala« (money talk) er orðtæki þeirra, en pað pýðir í rauninni pað, að pen- ingar séu alt, geti alt, geti ráðið öllu. Hriílu-Jönas pekkir lagið á pen- ingunum. I’ess vegna tókst honum að brjótast til valda. Með bitlingum reynir hann að gera sem flesta sér háða, til pess að tryggja sér festu í valdasessi, er hann skortir bæði pekkingu og lyndiseink- unnir til að geta veriðnokkru sinni hæ'fur fyrir. »Peningar tala«, hugsar haun. »Peir skulu halda áfrain að tala«, hugsar hann ennfremur. Alt snýst um peningá, fyrst og síðast, pegar Hriflu-Jónas á hlut að máli. [Jndir-Jónas (p. e. Jónas Tíma- dula) er dýr. Jakob klerkur er dýr. Bergur er dýr. II. Júlíusson er dýr. »Dog-Brands«-Guðbrandur er dýr. Og tugir og hundruð hinna (og síðar púsundir) eru og verða dýrir. En hræsni, blekkingar og rógur borga sig, hvað sem pað kostar, og á bak við alt valda- sýki-braskið er sagan ávalt sú og reynist ávalt sú sama: »Peningar tala!« Framfarir Reykja- víkur sanna yfirburdi frjálsrar verslunar. Fóstbræðurnir Hriflu-Jónas og Héðinn Bríetarson stofnuðu hérna um árið kaupfélag hér í Reykja- vík. Pað kvað nú hafa stungist rækilega á hausinn — og er úr sögunni. Hriflu-Jónasi hefir ekki tekist að hlekkja Reykjavík með kaupfélags- pólitík sinni. Af pví leiðir pað, að hvergi er jafngott að vera á land- inu eins og hér í Reykjavík. Fólk pyrpist liingað úr öllum áttum svo þúsundum skiftir. Pótt bygð séu stórhýsi með öllum pægindum fyrir nokkrar miljónir árlega, nægir pað ekki. Húsnæðiseklan og húsnæðis- leysið er hér stöðugt yfirgnæfandi. Hér er sama sem ekkert atvinnu- leysi. Stundum er hörgull á starfs- fólki. Hvergi á landinu eru hlut- fallslega jafnmargir bjargálnamenn og vel fjáðir eins og hér. Fram- farir höfuðborgar vorrar eru svo geysimiklar, að alla furðar, innan larids og utan. Verslunin í Iteykjavík er frjáls. Framfarir pessarar glæsilegu borgar sanna yfir- burði frjálsrar verslunar. Tíbet, hið leyndardómsfulla land. Eftir Dr. Wilhelm Filchner. (Dr. Filchner, hinn pýski könn- uður hefir ferðast fram og aftur um hið iskyggilega, leyndardómsfulla Tíbet. Samfara ógurlegum hættum og miklum örðugleikuin bar ferð pessa visindamanns um Tíbet meiri árangur en slíkar ferðir mcntamanna áður hafa gert. Eftirfarandi grein ritar höf., er menn svo mánuðum skifti hugðu horfinn og myrtan, sérstaklega um lækningaaðferðir og útfararsiði pjóðarinnar). Eg er nýlega kominn aftur úr ferð minni um Tíbet. Mér er petta hálendi, sannnefnt Svissland Asíu, kærkomið. Mig langar til að koma aftur í hinar leyndardóinsfullu borg- ir landsins og kynnast íbúum þeirra. af nýju. — Tíbetmenn eru alger- : lega á valdi Lamaprestanna. Hvergi á bygðu bóli er hjátrúin eins á- hrifámikil, né kemst hún nokkurs staðar á eins liátt stig eins og par. Sá, er hættir sér inn í landið og : ætlar sér að komast paðan aftur ; lieill og á lífi, verður að taka full- : komið tillit til prestanna í Bo(ljul (sem er hið eiginlega orð yfir Tíbet) — verður að bera lotningu fyrir ; siðum peirra og venjum. Sá, sem : tekur petta rækilega með í reikn- i inginn og gefur pessu fullan gaum (allur misskilnigur í pessu efni mill- um ferðamannaj og fólks í Tíbet er afar-hættulegur fyrir * hinn fyr- greindu), á gestrisni og vingjarn- legum viðtökum að fagna. En líf pess ferðamanns, sem lætur í ljós léttúðarfullar skoðanir á og virð- ingarleysi fyrir hinum alda-rótgrónu og æfa-gömlu venjum og siðum Tíbetbúa, er í mikilli hættu. Ferð útlendings um Tíbet getur i að eins borið árangur svo fremi j honum takist að byggja brú skiln- ; ings og samúðar millum sín og j pessa furðu-sérkennilega og af- i brigðilega fólks. Slíkt krefur mik- illai; þolinmæði, lipurðar og lægni. Eðlilega virðist aðkomumönnum margt einkennilegt í Tíbet. Svo mundi einnig hinni svonefndu »villipjóð« í Tibet pykja margt hjá oss. Sérstaklega eiga lækninga-aðferð- ir og meðferð á dauðum ættingj- um og vinum í Tíbet vart sína líka. Ef einhver pjáist t. d. af slaga- veiki, er talið ráðlegt að rígbinda hann, svo að hann geti ekki hreyft legg eða lið. Til frekari árangurs og »meiri bata« er geysistór stál- nagi rekinn á kaf í kvið sjúklings- ins, til Jiess að púkinn skuli pó út úr lionum með illu, fyrst það geng- ur ekki með öðru móti. En auð- vitað veldur svona meðferð sjúk- lingnum brátt dauða. Pá eru litlar pappírsræmur taldar að vera ágæt- is lyf. Á ræmurnar eru ritaðar bænir. Presturinn (sem er ávalt læknirinn) ákvéður, hve margar ræmur skulu notaðar í senn. Er sjúklingurinn látinn gleypa pær. Ef þetta hrífur ekki,v er búin til brúða úr grasstráum eða hálmi. Setur »töfraklerkurinn« púkann í liana úr sjúklingnum. Pegar. petta mistekst nú (sem eðlilega.oftast er) er brúðan brend. Margar aðrar fá- ránlegar aðfnrðir eru notaðar. Pess vegna deyja auðvitað allir, sem hættulega veikir eru, úr veikindum sínum. Pegar einhver deyr, er honum samstundis draslað út úr tjaldinu og »útförinni« hraðað eins og frek- ast er unt. Syrgendurnir láta harm sinn í Ijósi á ýmsan hátt, ineðal annars með pví að hafa húfuna öf- uga á höfðinu o. s. frv. Hvað verður svo af þeini dánu? Með þrennu móti losar fólk sig við pá í Tíbet. Peir eru brendir eða varpað í á eða stöðuvatn eða born- ir út, á víðavang. Frh. -------------

x

Framtíðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Framtíðin
https://timarit.is/publication/1397

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.