Fréttablaðið - 19.10.2019, Blaðsíða 90

Elsta verkið á sýningu Ólafar Nordal á Kjar-valsstöðum er frá 1992. Það heitir Í rökkrinu og er eftirlíking af útskorn-um bitum en úr nútíma-
legu efni. Valþjófsstaðahurðin blas-
ir við þaðan, hugmyndin sótt í hina
einu sönnu en þriðja hringnum
bætt við ofan við hina.
Ólöf K. Sigurðardóttir sýningar-
stjóri tekur á móti mér á Kjarvals-
stöðum. „Þetta er í þriðja sinn á
jafnmörgum haustum sem við setj-
um upp yfirlitssýningu á verkum
starfandi listamanns, sem þegar á
að baki umtalsverðan feril og ber
sterk höfundareinkenni. Fyrst var
það Anna Líndal, svo Haraldur Jóns-
son og nú Ólöf Nordal. Við lítum á
hverja sýningu og sýningarskrár
þeirra sem innlegg í framtíðar-
rannsóknir á íslenskri samtímalist.
Í þeim eru greinar eftir ólíka fræði-
menn auk viðtals við listamann-
inn sjálfan. Í sýningarskrá Ólafar
Nordal er líka hennar útfærsla
á þjóðsögum eða vitneskju sem
hefur legið hjá þjóðinni, hún veitir
skemmtilega sýn á verkin.“
Meðal verka á sýningunni eru
myndir sem Ólöf Nordal hefur tekið
af höfuðafsteypum sem varðveittar
eru á söfnum erlendis, f lestar eru á
mannfræðisafni í París en ein á Kan-
aríeyjum. „Þetta eru allt afsteypur af
nafngreindu fólki, Íslendingar þóttu
áhugaverðir á nítjándu öld fyrir
að vera hrein þjóð á norðlægum
slóðum. Spurning hvort við viljum
samsama okkur því í dag,“ segir
sýningarstjórinn og kímir.
Á ferlinum hefur Ólöf Nordal
leitað fanga í ýmsum söfnum,
bæði þeim sem geyma náttúru- og
menningarminjar en einnig gagna-
söfnum eins og því sem varðveitt er
af Háskóla Íslands og var byggt upp
af líkamsmannfræðingi sem vann
við að leita að uppruna Íslendinga.
Þetta nýtir Ólöf í áhrifamikið ljós-
myndaverk og  sýningarstjórinn
bendir á skjá þar sem þulur Ríkis-
útvarpsins les gamla frétt um mæl-
ingarnar.
Nýjustu verkin á sýningunni
Úngl eru  torf hleðsla, meira en
mannhæðarhár móhraukur og
myndasería af forystufé og nú er
Ólöf Nordal tekin við leiðsögninni.
„Þegar forystufé er í fjárhúsi þá
stendur það svolítið upp úr og horf-
ir yfir hópinn. Það er óblandað
öðru fé og er talið hafa varðveist frá
Að fortíð skal hyggja …
Ólöf Nordal myndlistarmaður sækir í íslenska þjóðmenningu og
sagnir í listsköpun sem hún beinir fram á við í ljósi uppsafnaðr-
ar þekkingar. Sýningin Úngl er opnuð á Kjarvalsstöðum í dag.
Ólöf Nordal myndlistarkona og Ólöf K. Sigurðardóttir sýningarstjóri hafa unnið saman að uppsetningu sýningarinnar Úngl. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
TÓNLIST
Sinfóníutónleikar
Verk eftir Brahms og Tsjajkovskí
Einleikari: Stephen Hough.
Stjórnandi: Han-Na Chang.
Eldborg í Hörpu
fimmtudaginn 10. október
Brahms mun hafa verið leiðinda-
karl. Hann var geðvondur og
almennt óþægilegur í lund; sérvitur
piparsveinn allt sitt líf. Þegar hann
var að vaxa úr grasi var fjölskyldan
hans mjög fátæk, svo Brahms litli
þurfti að koma með einhverjar
tekjur til heimilisins. Hann var því
sendur til að spila á píanó á krám og
hóruhúsum, og þar sá hann ýmis-
legt í samskiptum kynjanna sem
hafði áhrif á hann ævilangt.
Fyrir bragðið er ákveðinn ein-
manaleiki í tónlist hans, ekki síst
í undurfögrum en angurværum
hæga kaflanum í öðrum píanókon-
sertinum. Hann var á dagskránni
á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
Íslands á f immtudagskvöldið.
Stephen Hough (borið fram Hoff)
var einleikarinn. Hough er frábær
píanóleikari og bæði umræddur
kafli, sem og hinir þrír, voru lýta-
lausir tæknilega séð.
Tæknilega fullkomið en kalt
Slík frammistaða er ekkert smá-
ræðis afrek, því þessi konsert er
Everestfjall píanóleikaranna. Ein-
leiksparturinn samanstendur af
viðbjóðslega erfiðum stökkum
upp og niður hljómborðið, ógnar-
hröðum þríundahlaupum og alls-
konar kúnstum. Hough spilaði þó
eins og hann hefði ekkert fyrir því.
Þetta eru góðu fréttirnar. Minna
gaman var að píanóleikarinn spil-
aði nokkuð kuldalega; tónlistin er
þrungin ástríðum, en þær skiluðu
sér ekki fyllilega á tónleikunum.
Kannski hefur Hough leikið verkið
aðeins of oft. Hann minnti dálítið á
afgreiðslumann í matvöruverslun
sem er renna matvörum í gegnum
skanna í milljónasta skipti. Það var
eins og tónlistin kæmi honum ekki
beinlínis við; hún væri bara eitt-
hvað sem hann gerði.
Hefði mátt spila betur
Verra var að hljómsveitin spilaði
ekki vel í fyrsta kaf lanum. Við-
kvæmt hornsóló í byrjun klúðraðist
gersamlega, og á öðrum stað spilaði
sveit tréblásara verulega ómark-
visst. Þetta kann að hljóma eins
og sparðatíningur, en það er það
ekki; svona smáatriði skipta máli.
Hápunkturinn í leik hljómsveitar-
innar var sellósóló sem Sigurgeir
Agnarsson lék í þriðja kaf lanum,
það var reglulega fallegt.
Verstu fréttirnar eru hitt verkið
á dagskránni, sjötta sinfónían
eftir Tsjajkovskí. Túlkun hljóm-
sveitarstjórans, Han-Na Chang,
einkenndist af yfirborðsmennsku,
að mati undirritaðs. Hún baðaði
vissulega út öllum öngum eins og
teiknimyndafígúra, en það skilaði
sér ekki í listrænni upplifun. Hljóm-
sveitin spilaði þó mjög vel tækni-
lega séð, en það var ekki nóg. Hvorki
hraði hlutinn í fyrsta kaflanum, né
þriðji kaflinn í heild, komu vel út.
Tónlistin var svo yfirspennt og hröð
að útkoman var ruddaskapur sem
pínlegt var að upplifa. Mann lang-
aði mest til að halda fyrir eyrun.
Hægu hlutar sinfóníunnar voru
líka f latneskjulegir og litlausir;
valskenndi annar kaflinn, í fimm-
skiptum takti, náði aldrei neinu risi,
og sorglegur lokakaflinn var bara
dauf legt andvarp eftir yfirkeyrt,
manískt brjálæðið þar á undan.
Sinfónían eftir Tsjajkovskí er svo
sannarlega stórkostlegt tónverk, en
það sem hér heyrðist var ekki sann-
færandi og olli miklu vonbrigðum.
Jónas Sen
NIÐURSTAÐA: Tæknilega fullkominn,
en fremur kuldalegur einleikur, og hljóm-
sveitin hefur átt betri daga.
Everest kom manni ekki við
Það var eins og tónlistin kæmi honum ekki beinlínis við, segir gagnrýnandi.
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
gun@frettabladid.is
landnámi. Sú sögn er líka til að það
sé komið af hulduhrúti í Þingeyjar-
sýslu í árdaga. Forystufé hafði mikið
gildi þegar vetrarbeit var notuð, það
fann á sér veðrabreytingar og virtist
hafa ófreskigáfu sem bjargaði bæði
fé og mönnum. En kindurnar voru
misjaf nlega samv innu f úsar í
myndatökunni. Þær þurftu að vera
með framlappirnar uppi á palli og
það voru alls ekki allar sem létu það
yfir sig ganga en aðrar gerðu það
eins og ekkert væri sjálfsagðara.
Þegar ég kom í fjárhúsið á einum bæ
var ær sem horfði á mig eins og hún
vildi segja: Loksins ertu komin, ég er
búin að bíða eftir þér lengi. Hún fór
beint upp í króna, steig með fram-
fæturna á pallinn og var mynduð.
Algerlega sallaróleg en nokkrar í
sama fjárhúsi þýddust mig ekki. Það
var bara stríð.“
Þá snúum við okkur að mónum
sem Ólöf hefur hlaðið upp í holan
turn. „Mórinn er dæmi um efni sem
tíminn liggur í. Hann er sex til tíu
þúsund ára gamlar jurtaleifar og
var notaður sem eldiviður á Íslandi
því við höfðum hvorki kol né skóg,“
útskýrir Ólöf. „Ég gróf þetta sjálf og
þurrkaði og það var voða auðvelt
að hlaða þennan hrauk. En mór er
eitthvað sem mann langar ekki að
taka úr jörðu. Þessi var í barði sem
skagaði út í f læðarmál og hækkandi
sjórinn var að vinna á honum.“
Tvíhöfða lömb, uppstoppuð,
eru bak við gler. „Lömbin fædd-
ust svona en fá táknmynd í sam-
tímanum því þau horfa bæði aftur
til bændasamfélagsins og fram til
genabreytinga,“ útskýrir listakonan
og segir sýninguna snúast um brot.
„Þessi brot gefa okkur færi á að
horfa aftur í tímann, túlka okkar
tíma og gefa rými fyrir ímyndunar-
af lið. Þetta á við allar sögulegar
leifar. Þær segja okkur svo margt
því hver tími túlkar brotin á sinn
hátt. Ég hef áhuga á því hvernig við
höfum byggt upp okkar sjálfsmynd
sem þjóð og hvað við höfum valið
sem áhugavert til þeirrar uppbygg-
ingar.“
1 9 . O K T Ó B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R46 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING