Morgunblaðið - 30.12.2019, Page 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. DESEMBER 2019
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Z-brautir &
gluggatjöldÚrval - gæði - þjónusta
Óskum
viðskiptavinum
okkar og
landsmönnum
öllum gleðilegs
nýs árs
Mælum, sérsmíðum og setjum upp
Opið mán.-fös. 10-18, lau. 11-15 Faxafeni 14 | 108 Reykjavík | S. 525 8200 | www.z.is |
Hluti af Áætlun Sam-
einuðu þjóðanna um
sjálfbæra þróun er hið
metnaðarfulla takmark
alþjóðasamfélagsins að
útrýma HIV, berklum
og malaríu fyrir 2030.
Ótrúlegur árangur hef-
ur þegar náðst en til að
útrýma þessum heims-
faröldrum og ná hinu
breiðara takmarki að
tryggja heilsu og velferð allra þarf að
styðja lönd betur til að byggja sterk
heilbrigðiskerfi sem eru öllum opin.
Alþjóðasjóðurinn til baráttu gegn
alnæmi, berklum og malaríu, sem er
samstarfsverkefni opinberra aðila og
einkaaðila, hefur lagt mikið af mörk-
um til þessarar baráttu með því að
stórauka forvarnir og meðferð. Í
löndum þar sem Alþjóðasjóðurinn
fjárfestir fengu 18,9 milljónir manna
andretróveirumeðferð við HIV árið
2018, 5,3 milljónir berklasjúklinga
fengu meðferð og 131 milljón
moskítónetum var útdeilt.
Þessar aðgerðir hafa dregið gríðar-
lega úr dauðsföllum vegna þessara
heimsfaraldra. Nýjustu tölur gefa til
kynna að 32 milljónum mannslífa hafi
verið bjargað síðan Alþjóðasjóðurinn
var stofnaður árið 2002. Á liðnum
áratug hefur dauðsföllum af völdum
HIV, berkla og malaríu fækkað um
helming á ársgrundvelli.
Samt erum við ekki á áætlun að út-
rýma HIV, berklum og malaríu fyrir
árið 2030. Til að ná því markmiði
þurfum við ekki einungis að snarauka
aðgengi að meðferð, heldur einnig að
fækka nýjum smitum svo um munar.
Til að árangur náist þarf skýra
pólitíska forystu og viðvarandi fjár-
festingu í mikilvægustu geirum, svo
sem vel þjálfað lýðheilsustarfsfólk,
hagkvæmar aðfangakeðjur, háþróuð
gagnakerfi og vel útbúnar rannsókn-
arstofur. Til að heilsugæsla nái
örugglega til hinna fátækustu og
jaðarsettustu þarf að brjóta niður
hindranir að heilsuaðgengi, svo sem
notendagjöld, mannréttindatengdar
takmarkanir og kynjamisrétti. Þá er
virk samfélagsþátttaka algerlega
nauðsynleg.
Að sjálfsögðu er ekki til nein lausn
sem hentar öllum. Þjóðir og samfélög
verða að þróa áætlanir sem gera ráð
fyrir þörfum borgaranna og þeim
sjúkdómum sem ógna þeim.
Enn fremur getur enginn einn
utanaðkomandi þróunaraðili veitt all-
an þann stuðning sem er nauðsyn-
legur. Þess vegna köllum við eftir
framsæknum samsteypum sem sam-
anstanda af marghliða og tvíhliða
þróunarsamtökum sem nýta mis-
munandi kosti sína til að styrkja starf
á landsvísu. Þörfin fyrir slíkan sam-
hæfðan stuðning er hvað mest á
svæðum á borð við Sahel í Afríku
sunnan Sahara, þar sem stofnanir og
innviðir eru veik, og sem eru sérlega
viðkvæm fyrir öryggisógnum og
hættuástandi í umhverfismálum.
Á Fílabeinsströndinni hafa Al-
þjóðasjóðurinn og Franska þróun-
arstofnunin fjárfest í að byggja,
ásamt ríkisstjórn landsins, héraðs-
skrifstofu fyrir lyfjamiðstöð landsins.
Þetta mun auðvelda að veita meðferð
í nærumhverfi og auka með því getu
heilbrigðisyfirvalda til að ná til þeirra
viðkvæmustu með sjálfbærum hætti.
Með svipuðum hætti styðja
Franska þróunarstofnunin og Al-
þjóðasjóðurinn heilbrigðisráðuneyti
Níger í viðleitni þess til að auka að-
gengi að heilbrigðisvörum og styrkja
net rannsóknarstofa í landinu og
bæta þannig greiningu, þar á meðal á
HIV/alnæmi, berklum og malaríu.
Með því að tryggja samhæfingu að-
gerða og koma í veg fyrir tvíverknað
getum við stutt Níger í að styrkja
heilbrigðiskerfi sitt, þar á meðal á
samfélagsstigi.
Helsti tilgangur nýlegrar sam-
vinnuáætlunar milli Alþjóðasjóðsins
og AFD er að forðast að hver aðili
starfi án tengsla við aðra. Undir for-
ystu heilbrigðisyfirvalda í hverju
landi ýtum við undir samvinnu í verk-
efnum gegn HIV/alnæmi, berklum og
malaríu, eins og þeim sem Alþjóða-
sjóðurinn fjárfestir í, og aðgerðum til
að styrkja heilbrigðiskerfi, eins og
þeim sem AFD fjárfestir í. Til að und-
irstrika hversu nátengd þessi verk-
efni eru má benda á að Alþjóðasjóð-
urinn er nú þegar orðinn heimsins
stærsti marghliða styrkveitandi til
heilbrigðiskerfa og leggur ríflega
milljarð Bandaríkjadala til málefn-
isins á ári hverju.
Með því að leggja saman styrkleika
stofnana okkar ítrekum við skuld-
bindingu okkar við það verkefni að
tryggja skilvirka samvinnu og sam-
hæfðar aðgerðir til að útrýma HIV,
berklum og malaríu, auk þess að
byggja sterk heilbrigðiskerfi, sér-
staklega meðal viðkvæmustu þjóð-
anna. Alþjóðasamfélaginu ber skylda
til að uppfylla skuldbindingar sínar
og skilja engan út undan.
Venjuleg nálgun mun ekki duga til
þess að binda enda á HIV-, berkla- og
malaríufaraldra fyrir árið 2030. Við
verðum að herða róðurinn. Það þýðir
að við þurfum að fjárfesta meira í
heilbrigðiskerfum og stofna sam-
vinnuverkefni á borð við það sem
AFD og Alþjóðasjóðurinn starfa nú
að.
Eftir Rémy Rioux
og Peter Sands » Á liðnum áratug hef-
ur dauðsföllum af
völdum HIV, berkla og
malaríu fækkað um
helming á ársgrund-
velli.
Rémy Rioux er framkvæmdastjóri
Frönsku þróunarstofnunarinnar,
Agence Française de Développement
(AFD). Peter Sands er framkvæmda-
stjóri Alþjóðasjóðsins til baráttu gegn
alnæmi, berklum og malaríu.
Rémy Rioux Peter Sands
Heimur án alnæmis, berkla og malaríu
Stærsta áskorunin í
Barnasáttmála Samein-
uðu þjóðanna gagnvart
íslenskum stjórnvöld-
um er að hætta að mis-
muna börnum. Í 2.
grein sáttmálans segir:
„Aðildarríki skulu virða
og tryggja hverju barni
innan lögsögu sinnar
þau réttindi sem kveðið
er á um í samningi
þessum, án mismununar af nokkru
tagi.“ Hér er skýrt
kveðið á um að ríkið,
þ.e. hið opinbera og
stofnanir þess, geti ekki
mismunað börnum,
hvorki er varðar rétt-
indi og þá um leið fjár-
veitingar, því fyrir utan
lagasetningar um rétt-
indi og skyldur og eft-
irfylgni þeirra er annað
aðalhlutverk ríkisins
skattheimta og út-
hlutun fjár.
Sveitarfélögin í land-
inu mismuna börnum. Við búum enn
við hugmyndir sem eru andstæðar
markmiðum Barnasáttmála Samein-
uðu þjóðanna, um að í lagi sé að mis-
muna börnum á grundvelli hæfni,
kyns, aldurs, útlits eða vaxtarlags,
kunningsskapar, búsetu og mennt-
unar foreldra. Áður fyrr réttlættum
við einnig að mismuna börnum á
grundvelli ætternis. Eflaust telja
flestir sveitarstjórnarmenn sig full-
trúa markmiða barnasáttmálans, en
því miður sér þess ekki stað að
Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna
hafi verið settur í lög á Alþingi árið
2013. Enn hafa sveitarfélögin ekki
sett sér neinar reglur á grundvelli
laganna um úthlutun fjár til íþrótta-
félaga, tónlistarskóla og annarrar
starfsemi sem prýðir íslenskt sam-
félag. Til að mismunun eigi sér ekki
stað þurfa að vera gegnsæjar skýrar
reglur þar sem kveðið er á um að
börnum sem stunda sambærilegt
tónlistarnám, íþróttir eða annað nám
sé ekki mismunað í fjárveitingum.
Sveitarfélögin eru enn flestöll í ein-
hverjum gömlum tíma þar sem gaml-
ar hefðir og kunningsskapur ráða
ferðinni í fjárveitingum til viðfangs-
efna æsku þessa lands. Vissulega höf-
um við lög um grunnskólastarfsemi
sem uppfyllir markmið sáttmálans,
en önnur starfsemi, íþróttir, tónlist-
arnám og jafnvel framhaldsskóla-
nám, uppfyllir ekki skilyrði laganna
um starfsemi án mismununar.
Hér eru þrjú tilbúin dæmi um
þessa mismunun:
Guðrún hefur verið í píanónámi í
tvö ár en Jói, sem býr í húsinu beint á
móti, hefur verið á biðlista jafn lengi.
Engar reglur eru til um það hvenær
Jói kemst að. Tónlistarskólinn segir
að dagsetning umsókna gildi og þeg-
ar einhver hætti námi komist næsti á
biðlistanum að. Svona regla er að
sjálfsögðu algjörlega ófullnægjandi,
því ef enginn hættir kemst Jói aldrei
að.
Dæmi tvö er um hann Gumma sem
á engan séns á að komast í tónlistar-
nám því tónlistarskólinn í hverfinu
þar sem hann á heima fær mjög litlar
fjárveitingar frá sveitarfélaginu,
þrátt fyrir að þar séu fleiri börn en í
hverfi Jóa og Guðrúnar, og þá eru
námsgjöldin þar miklu hærri sem
mamma hans Gumma getur ekki
borgað.
Dæmi þrjú er um tvær vinkonur,
Jónínu og Siggu, sem eru í tónlist-
arnámi hvor í sínu sveitarfélaginu.
Jónína var á löngum biðlista í tónlist-
arskóla sveitarfélagsins en nú er hún
í námi í sjálfstætt reknum tónlistar-
skóla sem fær þó engar fjárveitingar
frá sveitarfélaginu af því að sveitarfé-
lagið rekur sjálft tónlistarskóla. Jón-
ína er heppin því pabbi hennar er rík-
ur og getur greitt há skólagjöld í
hinum sjálfstætt rekna skóla. Sigga
er í tónlistarnámi í skólalúðrasveit í
Reykjavík á trompet, en greiðir nán-
ast engin skólagjöld því Reykjavík-
urborg greiðir allan rekstrarkostn-
aðinn.
Sveitarfélögin virði Barnasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna
Eftir Kjartan
Eggertsson » Sveitarfélögin í land-
inu mismuna börn-
um. Við búum enn við
hugmyndir sem eru
andstæðar markmiðum
Barnasáttmála Samein-
uðu þjóðanna.
Kjartan Eggertsson
Höfundur er aðstoðarskólastjóri
Tónskóla Hörpunnar.
kjartan@harpan.is
Þau mistök urðu við
vinnslu á pistlinum
Tungutak eftir Guð-
rúnu Nordal í blaðinu
síðastliðinn laugardag
að röng höfundar-
mynd birtist með
pistlinum.
Morgunblaðið biður hlutaðeigandi
afsökunar á mistökunum.
LEIÐRÉTT
Röng mynd með
Tungutakspistli
Guðrún
Nordal