Vísbending - 26.07.2019, Blaðsíða 4

Aðrir sálmar
Ritstjóri: Magnús Halldórsson
Ábyrgðarmaður: Magnús Halldórsson
Útgefandi: Kjarninn miðlar ehf.,
Laugavegi 3,101 Rvk.
Sími: 551 0708. Net fang: visbending@kjarninn.is.
Prentun: Kjarninn. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Framleiðsla og
hagvísar
Vísitala framleiðsluverðs hækkaði
um 1,2 prósent milli maí og júní 2019,
samkvæmt nýjum tölum Hagstofu
Íslands. Sjávarafurðir hækkuðu um 4,4
prósent (áhrif á vísitölu 1,0 prósent),
annar iðnaður hækkaði um 1,8 prósent
(0,4 prósent) og afurðir stóriðju
lækkuðu um 0,5 prósent (-0,2 prósent).
Vísitala framleiðsluverðs hækkaði
um 6,7 prósent frá júní 2018 til júní
2019. Þar af hækkuðu sjávarafurðir um
21,1 prósent, annar iðnaður hækkaði
um 13,2 prósent, matvæli hækkuðu um
4,7 prósent og á sama tíma lækkuðu
afurðir stóriðju um 5,5 prósent.
Útfluttar afurðir hækkuðu um 6,9
prósent á einu ári, en verð þeirra afurða
sem seldar voru innanlands hækkaði um
6,1 prósent.
Þessar tölur sýna hvernig
undirliggjandi hagstærðir eru að
þróast, og það er mikilvægt að
fylgjast með þeim, nú þegar meiri
kólnun er í kortunum í hagkerfinu.
Sjávarútvegurinn er augljóslega að
njóta góðs af því að gengi krónunnar
er nú mun veikara en það var fyrir ári
síðan, og það er gott fyrir hagkerfið.
Það stefnir í að 2019 verði mjög gott ár
í sjávarútvegi, í sögulegum samanburði,
og vonandi tekst fyrirtækjunum í
greininni að byggja upp brýr á nýja
markaði. Margt bendir til þess að
Asíumarkaðurinn gæti opnast meira en
hingað til og það gæti sett nýjar stoðir
undir útflutning frá landinu.
Hagsmunir ferðaþjónustunnar
og sjávarútvegsins eru beintengdir í
gegnum flugvélarnar sem fljúga milli
lands og umheimsins. Flugbrúin er
þannig bæði mikilvæg fyrir fólks- og
vöruflutninga, og mögulega þyrfti að
auka samstarf um að efla flugbrúna
- með nýjum leiðum - milli þessara
tveggja geira í hagkerfinu. Miklir
hagsmunir í húfi, í slíkum samstarfi.
4 V Í S B E N D I N G • 2 7 . T B L . 2 0 1 9
verðhækkun á húshitunarrafmagni ef það
er talið nauðsynlegt. En yfirleitt mundi
verðhækkun af þessari stærðargráðu ekki
valda miklum vandræðum.
Myndin sýnir rafmagnsverð til
norskra heimila undanfarna áratugi.
Hún gefur hugmynd um það sem
gæti verið í vændum ef markaðsöflum
verður gefinn laus taumur á íslenskum
rafmagnsmarkaði. Rafmagnsverð til
heimila í Noregi sveiflast með verði
á orku í öðrum Evrópulöndum. Árið
2018 hækkaði rafmagnsverð í takt
við verðhækkanir á kolum og gasi og
losunarkvótum í Evrópusambandinu.
Sveiflurnar eru miklu meiri en hér á
landi. Útgjöld vegna rafhitunar eru
líka meiri í Noregi. Þar er algengara
en hér að menn viti hvað þeir borga
fyrir rafmagnið, en flestir ráða vel við
útgjöldin.
Í hverju liggur vandinn?
Fyrir rétt verð geta stórnotendur leyst úr
hér um bil hvaða skorti sem er á almennum
rafmagnsmarkaði á Íslandi með því að
láta af hendi brot af rafmagninu sem
þeir nota. Kaup stórnotenda á rafmagni,
rúmir 4/5 markaðsins, ógna því ekki
almennum markaði, heldur mynda þau
eins konar öryggisnet fyrir hann. Lítil
sem engin hætta er á rafmagnsskorti á
almennum markaði hér á landi, að því
gefnu að menn séu reiðubúnir til þess
að borga meira fyrir rafmagnið – og það
vilja flestir miklu fremur en að fá ekkert
rafmagn. Vandinn virðist helst liggja í því
að íslenskir stjórnmálamenn vilja ekki láta
rafmagnsverð á almennum markaði taka
fullt mið af framboði og eftirspurn.
Heimildir
1) MIT Energy Initiative, 2017,
Electricity Security of Supply in Ice-
land, https://energy.mit.edu/wp-content/
uploads/2017/03/Electricity-Security-
of-Supply-inIceland.pdf, Copenhagen
Economics, 2017, Energy market reform
options in Iceland, Promoting security
of supply and natural resource value,
https://www.landsvirkjun.com/Media/
copenhageneconomics-2017-lokaeintak.
pdf
2) Hagfræðistofnun, 2018, Öryggi á
almennum markaði með rafmagn, http://
hhi.hi.is/sites/hhi.hi.is/files/sjz/orkuoryg-
gi03072018lokaeintak.pdf
3) Efla, 2019, Afl- og orkujöf-
nuður 2019-2023, útg. Landsnet
https://www.landsnet.is/library/
Skrar/utgefnar-skyrslur/Orku--og-
afljofnudur/Afl%20%20og%20
orkuj%C3%B6fnu%C3%B0ur%20
2019-2023.pdf
4) Orkuspárnefnd, 2018, Raforkuspá
2018-2050, útg. Orkustofnun, bls. 7,
https://orkustofnun.is/gogn/Skyrslur/OS-
2018/OS-2018-03.pdf
5) Copenhagen Economics, 2017, sbr.
hér að ofan, bls. 11
6) Hagfræðistofnun, 2018, sbr. hér að
framan, bls. 28-31.
7) Royal Academy of Engineering,
2014. Counting the cost: the economic
and social costs of electricity shortfalls
in the UK. A report for the Council for
Science and Technology, sjá hér: https://
www.raeng.org.uk/publications/reports/
counting-the-cost
8) Hagfræðistofnun, 2018, sbr. hér að
framan, bls. 27.