Morgunblaðið - 10.02.2020, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2020
Stans! Vaskur nemi í lögreglufræði við Háskólann á Akureyri æfir sig í umferðarstjórnun á gatnamótum Nóatúns og Laugavegar. Umferðarstjórnun er hluti af starfsnámi lögreglumanna.
Kristinn Magnússon
Undanfarin ár hefur mikil um-
ræða verið um stöðu breska
Verkamannaflokksins. Flokk-
urinn hefur verið sakaður um
öfgafulla vinstristefnu. Breskir
fjölmiðlar hafa fjallað um stöðuna,
með og á móti. Kjósendur hafa
komist að niðurstöðu og treysta
flokknum ekki. Ástæðan er sú að
þeir telja forystu flokksins öfga-
sinnaða.
Formaður með Hamas-hálstau
Logi Einarsson gengur með rauðköflóttan
hálsklút þegar mikið liggur við, svo sem á mót-
mælafundum sem trúnaðarmenn hans hafa
skipulagt. Utan arabalanda er slíkur hálsklútur
jafnan talinn stuðningsyfirlýsing við gyðinga-
haturs- og hryðjuverkasamtökin Hamas. Sam-
tökin sem láta refsa samkynhneigðum og jafn-
vel taka þá af lífi. Myndi formaður frjálslynds
jafnaðarmannaflokks í öðru landi gera slíkt?
Myndu fjölmiðlar í öðru Evrópulandi láta sem
ekkert væri?
Afstaðan til Sjálfstæðisflokksins
Formaðurinn og ný forysta talar jafnan niður
til sjálfstæðisfólks. Hann talar um að útiloka
þurfi þennan hluta þjóðarinnar frá áhrifum. Sú
mæta kona, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, lagði
hins vegar upp með samráð. Allir ættu rétt á
áhrifum við ákvarðanatöku. Útilokun pólitískra
andstæðinga er varasöm pólitík. Öfgar geta af
sé meiri öfgar eins og dæmin sanna.
Einn áheyrilegasti útvarpsmaður landsins,
Eiríkur Guðmundsson, hefur oft tekið upp
merkið. Hann lofaði byltingu ef sjálfstæðis-
maður yrði ráðinn í tiltekna opinbera stöðu.
Samt segir í siðareglum Ríkisútvarpsins að
starfsfólk eigi að hafa í heiðri lýðræðislegar
grundvallarreglur og mannréttindi. Eina helstu
grundvallarregluna um mannréttindi er að
finna 14. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu um
bann við mismunun, m.a. á grundvelli stjórn-
málaskoðana. Ekki má því beita „Berufs-
verbot“. Ekki heldur gegn sjálf-
stæðisfólki. – Ég er handviss um
að siðamál Eiríks fara sína leið
innan RÚV. Vottar ekki einu
sinni fyrir vafa í mínum huga.
Áróður í stað rökræðu
einkennir öfgaflokka
Við höfum orðið vitni að magn-
aðri áróðursherferð þar sem for-
ystumenn í Samfylkingunni hafa
haft sig mjög í frammi og staðið
að skipulagningu hennar. Leni
Riefenstahl hefði ekki gert betur.
Sú herferð og meðferð á stað-
reyndum verður efni í aðra grein. Í slíkri áróð-
ursherferð víkur rökfærsla um rétt og rangt
fyrir tilfinningum. Alþjóðasáttmálar eru túlk-
aðir eftir hentugleikum og úrlausnir og dóma-
fordæmi lögð til hliðar. Lögin gilda bara að svo
miklu leyti sem hentar. Annars víkja þau líka.
Ísland með heimsmet
á sviði skattlagningar
Skattastefna Samfylkingarinnar er einföld
og tengist þeirri einföldu sýn að auka þurfi út-
gjöld ríkisins. Hér séu margir skattstofnar van-
nýttir eins og það er orðað. Gjarna er vísað til
þess að svona eða hins segin sé þetta á Norður-
löndunum, en að sjálfsögðu án nokkurs rök-
stuðnings. Það hentar ekki að hafa raunveru-
leikann á borðinu. En hver skyldi hann nú
vera?
Skattheimta á Íslandi er mikil og vel yfir
meðaltali OECD. Höfuðmáli skiptir við réttan
samanburð að eftirlaun fara að mestu um ríkis-
sjóð í öðrum löndum en um lífeyrissjóði hér.
Þess vegna er Ísland neðst á listanum yfir eftir-
launaframlög (um 2%), en t.d. þau lönd á
Norðurlöndum sem við berum okkur saman við
með 7 upp í 11%. Svo þarf að taka tillit til út-
gjalda til varnarmála. Skattheimta til almennra
útgjalda skoðuð á réttum grunni er þannig í
himinhæðum á Íslandi. Raunar virðist hún vera
heimsmet eða á pari við Svíþjóð. Sá vafasami
heiður hefur jafnan verið eignaður Frökkum
með 46% af landsframleiðslu. En sé saman-
burðurinn leiðréttur er Ísland um 5 prósentu-
stigum yfir meintum heimsmeistara. Hér sýna
gögnin að Ísland þarf að bæta sig, ekki auka
við. En hvern varðar svo sem um staðreyndir?
Heimildir m.a.
https://www1.compareyourcountry.org/tax-revenues
https://data.oecd.org/socialexp/pension-spending.htm
https://data.worldbank.org/indicator/
MS.MIL.XPND.GD.ZS
Eftir Einar S.
Hálfdánarson
» Logi gengur með rauðköfl-
óttan hálsklút sem utan
arabalanda er jafnan talinn
stuðningsyfirlýsing við gyð-
ingahaturs- og hryðjuverka-
samtökin Hamas.
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Er Samfylkingin
öfgaflokkur?
Bent hefur verið á að útflutn-
ingur á vörum og þjónustu þurfi að
aukast um eitt þúsund milljarða á
20 ára tímabili til þess að halda uppi
3 til 4% sjálfbærum hagvexti sem
er forsenda batnandi lífskjara á Ís-
landi til lengri tíma. Það þýðir að
útflutningurinn þarf að aukast um
50 milljarða að jafnaði á ári.
Samdráttur í útflutningi í fyrra
og sem heldur áfram á yfirstand-
andi ár að mati Seðlabankans er því
áhyggjuefni. Við höfum orðið fyrir margs kon-
ar búsifjum sem hafa stuðlað að neikvæðri þró-
un útflutningsins. Bakslag í ferðaþjónustu,
dýrkeyptur loðnubrestur og minni tekjur af
stóriðju valda þar miklu. Þessi reynsla minnir
okkur á hve mikilvægt er að fjölga stoðum út-
flutningsframleiðslunnar. Aukin og fjölþætt út-
flutningsstarfsemi er nauðsynleg forsenda
þess að við getum haldið áfram að sækja fram í
að bæta lífskjör í landinu.
Fiskeldi vex fiskur um hrygg
Sem betur fer sjáum við mikilsverð dæmi
um aukinn útflutning. Þannig hefur fiskeldi svo
sannarlega „vaxið fiskur um hrygg“, svo vitnað
sé í fleyg orð úr stjórnarsáttmála ríkisstjórn-
arinnar.
Framleiðsla í fiskeldi hefur aldrei verið
meiri en á síðasta ári. Alls var slátrað um 34
þúsund tonnum. Árið 2018 nam þessi fram-
leiðsla rúmum 19 þúsund tonnum. Þetta er 80
prósenta aukning á milli ára og á laxeldi þar
langstærstan hlut að máli. Laxeldisfram-
leiðslan tvöfaldaðist á milli ára, fór úr rúmum
13 þúsund tonnum í 27 þúsund tonn. Fram-
leiðsla á bleikju jókst sömuleiðis myndarlega,
var tæp 5 þúsund tonnum árið 2018 en 6,3 þús-
und tonn í fyrra, sem er 29% aukning.
Útflutningsverðmæti fiskeldisins nam á síð-
asta ári nam um 25 milljörðum króna. Það
svarar til um 100 milljónum króna hvern ein-
asta virkan dag ársins. Þetta er um 90% aukn-
ing – nær tvöföldun – á milli ára.
Til þess að setja þetta í annað samhengi má
benda á að útflutningsverðmæti fiskeldis-
afurða var um 10 prósent af verðmæti sjávar-
afurða í fyrra og hefur hlutfallið aldrei verið
hærra.
80% launateknanna
falla til á landsbyggðinni
Það gefur þessu aukið vægi í þjóðfélagslegu
tilliti að laxeldisframleiðslan fer nær öll fram á
Austfjörðum og Vestfjörðum,
svæðum sem hafa glímt í mörg-
um tilvikum við fólksfækkun. Á
Vestfjörðum var slátrað rúm-
um 16 þúsund tonnum í fyrra,
en 8.500 tonnum árið 2018.
Þetta er um 90 prósenta aukn-
ing. Austfirðir voru þó há-
stökkvararnir, hlutfallslega
séð. Þar fór framleiðslan úr
3.700 tonnum í 9.700 tonn sem
er 160 prósenta aukning. Það er
ljóst að þessi nýja atvinnugrein
er farin að hafa mikil áhrif,
jafnt fyrir austan og vestan og
raunar í sjálfum þjóðarbúskapnum. Þessa mun
enn frekar sjá stað í ár og á næstu árum.
Tæplega 500 manns unnu í fiskeldi hér á
landi árið 2018, sem er þreföldun á einum ára-
tug. Launagreiðslur námu um 3,5 milljörðum á
því ári. Um 80 prósenta launatekna í fiskeldi
falla til á landsbyggðinni. Varlega talið, sam-
kvæmt því sem Byggðastofnun reiknaði út og
rímar við það sem sem við þekkjum frá öðrum
löndum, má ætla að afleidd störf séu annað
eins. Ljóst er að störfum fjölgaði umtalsvert og
launatekjur jukust í fyrra, með stóraukinni
framleiðslu og sú þróun mun halda áfram.
Þetta er fagnaðarefni, ekki síst við efnahags-
aðstæðurnar núna.
Fiskeldi er nú þegar
orðið þýðingarmikil stoð
Veruleg tækifæri liggja í frekari vexti. Mið-
að við útgefin leyfi og þær forsendur sem fyrir
liggja af hálfu löggjafans, má búast við aukinni
framleiðslu og útflutningi í ár og í framtíðinni.
Með minnkandi útflutningstekjum og meira at-
vinnuleysi er hið aukna fiskeldi því kærkominn
búhnykkur; sannkallað búsílag. Vaxandi fisk-
eldi mun hjálpa okkur að ná nauðsynlegum
markmiðum um auknar útflutningstekjur, hag-
vöxt, ný og fjölbreytt störf og veita komandi
kynslóðum spennandi tækifæri. Fiskeldið er
sem betur fer þegar orðin þýðingarmikil stoð í
efnahagslífi okkar og mun skipta stöðugt meira
máli í framtíðinni.
Eftir Einar K.
Guðfinnsson
»Með minnkandi útflutn-
ingstekjum og meira at-
vinnuleysi er hið aukna fiskeldi
því kærkominn búhnykkur;
sannkallað búsílag.
Einar K. Guðfinnsson
Höfundur starfar að fiskeldismálum hjá
Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi, SFS.
Búhnykkur nú
þegar þörf krefur