Vísbending - 11.01.2016, Blaðsíða 3

_______________píSBENDING
Innflæði fjármagns og
innlenda hagkerfið
Viðar Ingason
hagfræðingur VR
Um þessar mundir streymir fjár-
magn inn í íslenska hagkerfið líkt
og árin fyrir hrun. Vaxtamuna-
fjárfestar eru aftur farnir að nýta sér mun-
inn á vöxtum hér á landi samanborið við
vexti erlendis. Skýrasta dæmið er aukning
á eign erlendra fjárfesta í íslenskum ríkis-
skuldabréfum og ríkisvíxlum. Frá fyrstu
hækkun stýrivaxta á árinu 2015 hafa er-
lendir vaxtamunafjárfestar aukið umtals-
vert við sig í skuldabréfum og víxlum. Frá
maí 2015 — desember 2015 hefur eign er-
lendra aðila aukist um 54 milljarða króna.
Til að setja það í samhengi þá er framlag
ríkisins til Landspítalans 55 milljarðar
skv. fjárlögum 2016.
Frá því að Seðlabankinn hóf hækkun
stýrivaxta hafa vextir bankans hækkað
um 1,25 prósentustig. Meðfylgjandi tafla
sýnir breytingu á vöxtum húsnæðislána
þriggja stærstu viðskiptabankanna. Einu
vextirnir sem hafa breyst í takt við stýri-
vexti eru breytilegir vextir óverðtryggðra
lána hjá Islandsbanka og Landsbank-
anum. Aðrir óverðtryggðir vextir hafa
hækkað mun minna eða jafnvel lækkað.
Líkt og við var að búast hafa verðtryggðir
vextir staðið óbreyttir eða Iækkað. Þá hafa
lífeyrissjóðir rýmkað útlánareglur, lækkað
vexti verðtryggðra lána ásamt því að bjóða
óverðtryggð húsnæðislán. Stýrivextir hafa
þannig ekki þau áhrif á vaxtastig sem til
er ætlast. Einu jákvæðu áhrifin af hækk-
un stýrivaxta á verðbólgu eru, til skamms
tíma, sterkara gengi krónunnar.
Þjóðhagsleg áhrif innflæðis
erlends fjármagns
Innflæði erlends fjármagns í miklu
magni getur haft umtalsverð áhrif á við-
komandi hagkerfi. Miklu fjármagns-
innflæði fylgja oft ofhitnun hagkerf-
isins og minnkandi samkeppnishæfni
útflutningsgreinanna sem gæti dregið úr
hagvexti auk þess sem landið verður ber-
skjaldaðra gagnvart efnahagskreppum.
Samkvæmt rannsókn' Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins á áhrifum innflæðis
fjármagns er það einkum tvennt sem á sér
stað. Hagvöxtur eykst á tímum innflæðis
en dregst umtalsvert saman eftir að inn-
flæðið snýst í útflæði. Þannig hefur hag-
vöxtur verið þremur prósentum minni
eftir að innflæðið hættir samanborið við
þegar á innflæðinu stóð og einu prósenti
minni en hagvöxtur áður en innflæðið
hófst. Þá leiðir innflæðið til styrkingar
raungengisins þar sem helsta orsökin er
nafngengisstyrking en ekki aukin verð-
bólga.
Viðbrögð við auknu
innflæði
Vegna þeirra áhrifa sem innflæði er-
lends fjármagns getur haft á efnahag
landa er mikilvægt að brugðist sé rétt við.
I rannsókn AGS er fjallað um viðbrögð
við auknu innflæði og áhrif þeirra á hag-
kerfið.
Inngrip á gjaldeyrismarkað
Seðlabankar geta unnið gegn gengisstyrk-
ingu gjaldmiðils til að draga úr neikvæð-
um áhrifum á samkeppnishæfni útflutn-
ingsgreina. Þannig myndi Seðlabanki
Islands kaupa þann gjaldeyri sem flæðir
inn í landið í skiptum fyrir krónur. Slíkt
kemur í veg fyrir styrkingu krónunnar en
eykur jafnframt peningamagn í umferð
sem getur aukið verðbólguþrýstinginn.
Stýfð inngrip
Til að koma í veg fyrir aukna verðbólgu
hafa seðlabankar gripið til þess að beita
stýfðum inngripum. Það felur í sér að
Seðlabankinn dregur út af markaðnum
þær krónur sem hann afhenti markaðs-
aðilum við kaup gjaldeyrisins. Þannig
tekst Seðlabankanum að draga úr styrk-
ingu gengisins, koma í veg fyrir aukn-
ingu peningamagns og þannig koma í
veg fyrir aukna þenslu í hagkerfinu. Skv.
fyrrgreindri rannsókn AGS er tilgang-
ur stýfðra inngripa augljós en svo á ekki
við um árangurinn. Þau lönd sem beittu
stýfðum inngripum tókst ekki að koma í
framh. á bls. 4
Tafla: Breyting á vöxtum húsnæðislána bankanna
Arion íslands- Lands-
banki banki bankinn
Óverðtryggð, breytilegir 0,95% 1,25% 1,25%
Óverðtryggð, fast í 3 ár 0,þ5% 0,10% 0,25%
Óverðtryggð, fast í 5 ár 0,20% -0,20% 0,00%
Verðtryggð, breytilegir -0,20% 0,00% 0,00%
Verðtryggð, fast í 5 ár -0,10% 0,00%
Verðtryggð, fast út lánstímann o,bo%
Heimildir: Vaxtatöflur Arion banka, Landsbankans ög hlandsbanka. Útreikningar VR
VÍSBENDING • 1 . TBl. 2016 3