Vísbending - 11.01.2016, Blaðsíða 4

VíSBENDING
framh. afbls. 3
veg fyrir hækkun raungengisins og náðu
ekki mýkri lendingu, þ.e. minni sam-
drætti í landsframleiðslu, eftir að innflæð-
inu lauk. Ástæðan kann að vera sú að stýfð
inngrip koma í veg fyrir lækkun vaxta og
ýta þannig undir áframhaldandi innflæði.
Auk þess geta inngripin haft í för með sér
töluverðan kostnað.
Ríkisfj ár málastefna
Vegna aukinna efnahagsumsvifa, sem
rekja má til innflæðis fjármagns, munu
tekjur ríkissjóðs aukast á sama tíma.
Rannsókn AGS bendir á þrjá kosti þess að
auka ekki útgjöld ríkisins samhliða. Fyrir
það fyrsta munu hömlur á útgjöld ríkis-
ins koma í veg fyrir of mikla aukningu
heildareftirspurnar á tímum innflæðis og
þannig ýta undir lægra vaxtastig sem síð-
an dregur úr hagkvæmni þess að stunda
vaxtamunaviðskipti. I öðru lagi mun
samdráttur í útgjöldum ríkisins draga
úr áhrifum á styrkingu gjaldmiðilsins2. I
þriðja lagi hafa hömlur á útgjöld ríkisins
jákvæð áhrif á skuldastöðuna og gera rík-
issjóði auðveldra með að örva hagkerfið
þegar innflæðið stöðvast3.
Hvað er til ráða?
Staða hagkerfisins hverju sinni ræður því
hvaða viðbrögð henta best við innflæði
fjármagns. Þannig skiptir t.a.m. máli
hvort halli sé á viðskiptum við útlönd
og hvort innflæðið sé viðvarandi eða
ekki. Skattlagning á fjármagnsviðskipti
hefur verið nefnd til sögunnar sem við-
bragð við innflæðinu. Þannig er skattur
lagður á þegar erlendum gjaldmiðli er
skipt yfir í krónur og öfugt. Slíkt myndi
leiða til þess að spákaupmenn sem kæmu
með fjármagn inn í landið myndu þurfa
á mun meiri ávöxtun að halda eða mun
meiri hækkun gengis krónunnar til að
viðskiptin myndu borga sig. Ofangreind
rannsókn AGS leggur mikla áherslu á að
komið sé í veg fyrir of mikla aukningu
ríkisútgjalda á tímum mikils innflæðis.
Sagan sýnir að þar sem ríkisútgjöld juk-
ust ekki marktækt í kjölfar innflæðis var
höggið að jafnaði minna þegar innflæðið
stöðvaðist og snérist í útflæði.
Titringur á erlendum
mörkuðum
Titringur var á erlendum mörkuðum á ár-
inu 2015 og hefur haldið áfram það sem
af er 2016. Margar af stærstu hlutabréfa-
vísitölunum stóðu því sem næst staðið
í stað árið 2015 m.v. stöðuna í upphafi
árs. Þessi titringur hefur m.a. verið vegna
mikillar lækkunar olíuverðs, nýlegrar
hækkunar stýrivaxta í Bandaríkjunum og
niðursveiflu í nýmarkaðsríkjum á borð við
Brasilíu, Rússland og Kína. Þá hafa einnig
hagvísar á borð við smásölu, heildsölu,
birgðastöðu og verksmiðjupantanir í
Bandaríkjunum tekið á sig mynd sem
er ekki frábrugðin þróuninni 2001 og
2008 þar sem kreppa fylgdi í kjölfarið. Þá
hefur AGS lækkað spá sína fyrir heims-
hagvöxt vegna hægagangs hjá mörgum
nýmarkaðsríkjum4.
Þegar óvissa eykst í heimshagkerfinu er
algengt að fjárfestar flýi í öruggt skjól5 á borð
við bandarísk ríkisskuldabréf. Það hefúr í för
með sér fjármagnsflótta frá löndum sem fjár-
festar bera ekki eins mikið traust til. Þetta á
sérstaklega við um nýmarkaðsríki en líkt og
íslendingar þekkja frá 2001 og 2008 getur
þetta líka átt við um þróuð ríki.
Miðað við óvissuna á erlendum mörk-
uðum um þessar mundir getur það verið
varhugavert að opna landið um of fyrir
vaxtamunafjárfestum sem geta tekið fjár-
magnið út um leið og þeir telja óvissuna
í heimshagkerfinu of mikla. Til að koma
í veg fyrir að við endurtökum leikinn frá
2008, hvað gengisfall og verðbólguskot
varðar, væri skynsamlegt að reyna með
einhverju móti að draga úr innflæði eða
að minnsta kosti gera það minna aðlað-
andi þrátt fyrir mikinn vaxtamun ásamt
því að stemma stigu við of mikilli aukn-
ingu útgjalda ríkisins. Að öðru óbreyttu
mun enn meira fjármagn flæða inn í hag-
kerfið og þannig hafa enn verri áhrif þegar
innstreymið snýst loks í útstreymi. Sá tími
mun sannarlega koma. kS
N eðanmáls gr einar:
1 Capital Inflows: Macroeconomic Implications
and Policy Responses. IMF Working Paper
09/40. Roberto Cardarelli, Selim Elekdag and
M. Ayhan Kose
2 Calvo, G.A., L. Leiderman, and C.M. Rein-
hart, 1993. Inflows of Capital to Developing
Countries in the 1990s. Journal of Economic
Perspectwes, Yol. 10 (Spring), 123-39
3 Skuldsetning rikissjóðs er í sjálfú sér ekki
vandamálið. T.a.m. hafa skuldir ríkissjóðs tak-
mörkuð, ef einhver, áhrif á hagvöxt. Vanda-
málið er frekar af pólitískum toga en auðveldra
væri fyrir stjórnvöld hverju sinni að fá samþykki
fyrir aukningu skulda úr 30 í 60% af landsfram-
leiðslu en úr 90 í 120%.
4 IMF - World economic outlook. Október 2015
5 Sangyup Choi — The impact of VIX shocks
on emerging markets economies: A flight to
quality mechanism. http://www.econ.ucla.edu/
jobmarket/2014/ChoiPaper.pdf
Aðrir sálmar
Lífið er samt frábært
að eru ekki margir listamenn eins og
David Bowie, menn sem hafa náð
að fanga hrifningu milljóna, ekki bara
einu sinni eða tvisvar heldur aftur og
aftur, áratug eftir áratug. Hann er dæmi
um hvað listamenn geta haft mikil áhrif.
Þeir gleðja, hneyksla, koma á óvart. Samt
eru þeir auðvitað ekki spekingar á öll-
um sviðum þó að þeir skari framúr sem
tónlistarmenn, leikarar eða skáld. Bowie
gekk fram af mörgum þegar hann sagði
lýsti hrifningu sinni á nasistum og þeirra
„glæsileika“. Aðrir litu niður á undarlega
lífshætti hans, eiturlyfjaneyslu og skraut-
lega kynhegðun. En í sjálfu sér skipti
ekkert af þessu máli fyrir lögin sem hann
samdi.
Hann áttaði sig á því að lífernið var ekki
sérlega hollt. Minnið bilaði og hann sagði
frá því að hann hefði oft ekki hugmynd um
hvað hann væri að gera. Frægðin færði hon-
um ekki hamingju og tryggði kannski ekk-
ert nema gott sæti á veidngastöðum.
Hjá flestum tónlistarmönnum
minnkar sköpunargáfan með aldrinum
og það átti eflaust líka við um Bowie.
Hann hafði þó metnað í að festast ekki
í sama farinu heldur hélt áfram að þrosk-
ast sem listamaður, óhræddur við að
tileinka sér nýjar stefnur og strauma.
Sumir kynnu að segja að fyrst og fremst
hafi hann viljað ná og halda vinsældum.
Hann gaf að minnsta kosti ekki út sama
lagið endalaust eins og mörgum hætt-
ir til. Hann vildi sífellt vera að vinna og
fannst vont að þurfa að eyða tíma í svefn.
Það er erfitt að segja til um það hvenær
listamaður nær toppnum. Aðdáendum
hættir til að lofa og prísa allt sem þeirra
maður gerir. Hinir skilja kannski ekki
hvað er um að vera. Næstsíðasta plata
Bowies, The Next Day, seldist afar vel og
var við toppinn um nánast allan heim
ólíkt mörgum fyrri platna, en líldega
dettur fáum í hug að hún hefi verið best.
Bowie talaði að minnsta kosti einu
sinni um öldrun og dauða í viðtali við
BBC. Hann sagði að sér væri sama um
að eldast, það væri dauðinn sem væri
ömurlegur. „Þegar hann fer að nálgast fer
maður að hugsa. Hve langt á ég eftir og
hvernig nota ég þann tíma?“
Þegar Bowie er allur fellst maður á
niðurstöðuna: Dauðinn er ömurlegur.
En listin lifir. bj
Ritstjóri og ábyrgðatmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefándi: Heimur h£, Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Netfáng: benedikt@heimur.is.
Prenmn: Heimur. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 1 . T B L. 2016