Vísbending - 26.01.2016, Blaðsíða 4

VlSBENDING
framh. afbls. 3
Þetta minnir á þá sem „tóku stöðu
gegn krónunni" á sínum tíma og voru
nánast álitnir föðurlandssvikarar. Þeir
reyndust hafa rétt fyrir sér, en eins og
margir dómsdagsspámenn eru þeir ekki
alvitrir. Hagfræðingurinn Nouriel Rou-
bini sagði fyrir um húsnæðiskreppuna og
hefur verið nefndur dr. Doom, en er mis-
hittinn á kreppur eftir þetta. Hins vegar
er frávik eins og það sem sést á mynd 1
greinilegt merki um að eitthvað sé ein-
kennilegt. Hækkunin var mjög hröð og
engin kjarabót sem réttlætti hækkunina.
Fáir höfðu áhuga á að greina tölurnar og
sjá í þeim hættumerki. Stjórnvöld, sem
hækkuðu lán frá Ibúðalánasjóði, höfðu
engan hag af hrakspám og óháðar grein-
ingardeildir bankanna hefðu ekki unnið
sér inn marga bónuspunkta með því að
spá hættuástandi.
Hrunið er orðið gamlar fréttir, en enn
í dag rýkur húsnæðisverð langt framúr
launum sem hækka þó drjúgt. Hvað
skýrir þetta? Að hluta til má örugglega
benda á „leiðréttinguna“ svonefndu,
sem lækkaði húsnæðislán landsmanna
í heild um tugi milljarða og jók þar
með kaupgetu húseigenda talsvert.
Eftirspurn hefur því aukist skyndilega
af mannavöldum eins og gerðist í árslok
2004. Framboðið helst ekki í hendur við
eftirspurnina. Lítið var byggt á árunum
eftir hrun og að undanförnu hefúr mikill
kraftur farið í að reisa hótel, en íbúðarhús
eru minna spennandi en áður.
Athyglisvert er að verð í sérbýli hefúr
hækkað mun minna en í fjölbýli, öfúgt við
það sem gerðist fyrir hrun. Líklega skýrist
það af því að bónusar hálaunamanna hafa
verið miklu algengari fyrir hrun en núna.
Að því hlýtur að koma að verðmunurinn
milli sér- og fjölbýlis verður svo lítill að
jafnvægi næst á milli verðhækkana á hús-
næði. Því kann núna að vera gott tækifæri
fyrir þá sem efni hafa á að kaupa stærri
eignir að gera það núna, rétt eins og var
fram til ársins 1998. Q
ári hverju stendur svissnesk stofn-
un, IMD, fyrir könnun með-
■al forstjóra í mörgum löndum
um samkeppnishæfni þjóða. I fyrra voru
þeir í fyrsta sinn beðnir að meta hvernig
hlutabréfamarkaðurinn myndi standa sig
á árinu. Þegar svörin eru borin saman við
raunveruleikann kemur í ljós að forstjórar
hafa engu meira innsæi í hlutabréfamark-
aðinn en fólk almennt.
Eins og gengur og gerist varmarkaður-
inn misjafn. í Danmörku hækkuðu hluta-
bréf um 39% meðan þau lækkuðu um
22% í Kölumbíu. Könnunin er tekin í
mörgum löndum og þannig gafst tækifæri
til þess að finna fylgni milli spárinnar hjá
forstjórunum í heild og niðurstöðunnar.
Niðurstaðan er sú að forstjórar stóðu sig
engu betur eða verr en apar sem hefðu
spáð fyrir um markaðinn. Fylgnin milli
spár þeirra (sem vel að merkja var gerð á
tímabilinu frá febrúar til apríl, þ.e. eftir
að árið var byrjað) og niðurstöðunnar var
-0,0003. Með öðrum orðum engin.
Bjartsýnin ríkjandi
Að meðaltali var spáin að markaðir
myndu hækka um 9,4% en niðurstaðan
var að heimsvísitalan lækkaði um 0,3%. I
Bandaríkjunum var spáin um 7% hækk-
un meðan raunin varð rúmlega eitt pró-
sent. Þar sem hækkunin varð mest hittu
menn þó ekki á réttu hækkunina. írar
spáðu hækkun upp á 7,5% meðan raun-
in varð 30%. Skýrslan með heildarniður-
stöðum er ekki komin út þannig að ekki
er vitað hvort íslendingar spáðu fyrir um
þá miklu hækkun sem varð á hlutabréfúm
í fyrra. Það var aðeins í Sameinuðu arab-
ísku furstadæmunum þar sem forstjórarn-
ir spáðu lækkun upp á 6%. Raunin varð
lækkun um 17%.
Kannski er það nauðsynlegt fyrir for-
stjóra að vera bjartsýnir. Ef einhver vill
afsaka þá, væri hægt að segja að enginn
hefði búist við hruninu í Kína (enda Kína
ekki áberandi land þar sem hlutabréfaverð
hafði aðeins þrefaldast á ári).
Samt virðist þessi könnun sanna það
rétt einu sinni að það er erfitt að spá fyrir
um markaði, jafnvel sína heimamarkaði.
Auðvitað eiga skilvirkir markaðir að vera
þannig að allar upplýsingar sem fyrir liggja
eru innifaldar í verðinu á hverjum tíma.
Þess vegna er það kannski ekki heppni
að græða á hlutabréfamarkaðinum, sagan
sýnir að hann skilar til lengri tíma betri
ávöxtun en annað sparnaðarform, en
menn hafa ekki hugmynd um hver þró-
unin verður til skamms tíma, jafnvel ekki
þeir menn sem mest eiga að vita.
Svo nefna menn dæmi um einn og
einn sem nær frábæmm árangri yfir mjög
langt tímabil, en úrtak með einum manni
er ekki marktækt. Ef nógu margir henda
krónum mun einhver fá þorskinn tuttugu
sinnum í röð, jafnvel þó að hann svindli
ekki.Ö
Forstjórar og hlutabréf
Aórir sálmar
Nokkur prósent
milli vina
Kári Stefansson hefur verið áberandi í
fjölmiðlum að undanförnu. Annars
vegar berst hann gegn sölu áfengis í
matvörubúðum og hins vegar vill hann
endurreisa heilbrigðiskerfið. Ekki þarf að
efast um að honum gangi gott eitt til, þó
að forsætisráðherra komi með tilgátu um
annað: „Enda má velta fyrir sér um hvað
undirskriftasöfnun snýst þar sem fólki
býðst að skrifa nafnið sitt undir gríðar-
stóra framboðsmynd af Kára Stefánssyni?"
Mörgum finnst notkun staðreynda
í þessum málum algert aukaatriði. Kári
sagði í sjónvarpsþættinum íslandi í dag
að um 35% þjóðarinnar leituðu sér ein-
hvertíma á ævinni aðstoðar vegna áfengis-
sýki og vimaði sérstaklega í samtal sitt
við yfirlækni á Vogi. „Þetta eru tölur frá
SÁÁ, ég var að tala við Þórarinn Tyrf-
ingsson áður en ég kom hingað, þannig
að ég trúi honum frekar en þér þegar
kemur að tölum um þetta." Kári var þá
að ræða frumvarp um afnám einkaréttar
ríkisins á sölu áfengis við Áslaugu Örnu
Sigurbjörnsdóttur sem vitnaði í tölur sem
Tinna Laufey Ásgeirsdóttir birtir í meist-
araritgerð sinni: ,Af núlifandi Islending-
um eldri en 15 ára hafa 9,4% af körlum
og 4% af konum lagst inn á Vog í áfengis-
og vímuefnameðferð."
Krafa Kára hljóðar svo „VIÐ UNDIR-
RITUÐ KREFJUMST ÞESS AÐ
ALÞINGI VERJI ÁRLEGA 11% AF
VERGRI LANDSFRAMLEIÐSLU TIL
REKSTURS HEILBRIGÐISKERFIS-
INS.“ Pawel Barthozek sýndi fram að
samanburðartölur sem notaðar væru í
inngangi Kára á síðunni mdurreisn.is,
væru ekki réttar. Hið opinbera væri kraf-
ið um meira fé og ekki horft til heildar-
útgjalda. Kári svaraði því að tölurnar væru
settar fram sem „markmið, ekki rök“ hvað
sem það þýðir.
Þegar þetta er skrifað eru liðlega 50
þúsund Islendingar búnir að skrifa undir
kröfú Kára, kröfú sem snýst um eina tölu,
tölu sem fáir skilja og kannski ekki hann
sjálfúr. Áskorunin er ekki um að byggja
eigi nýjan spítala, fjölga læknum þar sem
þörfin er brýnust, bæta aðstöðu og tækja-
búnað eða efla skipulag heilbrigðiskerfis-
ins. Það er göfúgt markmið að á Islandi sé
gott heilbrigðiskerfi. Slíkur tilgangur þarf
ekki á vafasömu meðali að halda. bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Utgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Netfang: benedikt@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök.
öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki affita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 3. TBL. 2016