Vísbending - 11.02.2016, Blaðsíða 3

dagskipunin. Þessu var fylgt og gömul og
góð fyrirtæki fóru á hausinn við fyrsta mót-
byr og önnur björguðust aðeins vegna þess
að þau höfðu staðið vel fyrir hrun og verið
með sterka eiginfjárstöðu. Nú hafa fyrir-
tækin smám saman verið að styrkjast með
sölu eigna, uppgreiðslu skulda og hagnaði
af rekstri. A mynd 3 sést eiginfjárhlutfall
nokkurra af 25 stærstu félögum landsins
í árslok 2010 og aftur 2014. Hagur allra
vænkast og athygli vekur hve mörg þeirra
eru nú með eiginfjárhlutfall yfir 40%. Ekki
er ástæða til annars en ætla að flest fyrir-
tækin hafi áfram styrkst á liðnu ári.
Þróun af þessu tagi einskorðast ekki
við Island. I Bandaríkjunum hefur hlutfall
skulda fyrirtækjanna í S&P 500 vísitölunni
af EBIDTA-hagnaði Iækkað um meira en
helming frá því fyrir hrun (Mynd 4). Hlut-
fallið er nú um 2,1 sem þýðir að ef allur
hagnaður fyrir afskriftir færi til greiðslu
skulda gætu fyrirtækin borgað þær á tveim-
ur árum, sem er auðvitað ekki raunsætt,
en fræðilega mögulegt. Skuldirnar hafa
líklega ekki hækkað mikið á undanförnum
tveimur árum heldur hefur EBIDTA hagn-
aður heldur minnkað. Ef tekið er dæmi af
íslensku fyrirtæki þá er þetta hlutfall 2,35
hjá Icelandair í árslok 2015.
Almenningur er aö ná sér
Margir áttu um sárt að binda eftir hrun.
Laun lækkuðu, eignir rýrnuðu og lán
stökkbreyttust, einkum lán í erlendri
mynt. Hagur margra vænkaðist þegar hluti
erlendra lána var dæmdur ólöglegur og
jafnframt buðu sumir bankar upp á lækk-
un höfuðstóls. Ohætt er líka að fullyrða
að fólk hafi lagt mikla áherslu á að borga
niður lán. Þannig voru skuldir heimila alls
minni í krónum talið í árslok 2014 en í árs-
lok 2009.
Á mynd 5 sést að eiginfjárhlut heimil-
anna í heild var lengi vel 60% en rýrnaði
mikið eftir hrun og nálgaðist 40% í árslok
2010. Eftir það batnaði staðan á ný og
í árslok 2014 var hlutfallið komið upp í
57%.
Ef litið er á skuldirnar sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu hækkuðu þær stöð-
ugt frá aldamótum, úr um 70% í 120%. I
árslok 2014 var hlutfallið komið niður fyr-
ir 100% aftur og ekki ólíklegt að það hafi
Iækkað meira á nýliðnu ári.
Víða erlendis eru skuldir heimilanna
þó minni en hér á landi. f löndum Aust-
ur-Evrópu eru þær mun minni, en urðu
mjög háar í Bandaríkjunum á árunum fyrir
hrun. Eitt getur þó skekkt samanburðinn.
Hér á landi hafa bankar verið mun sam-
viskusamari að afskrifa skuldir sem ólíklegt
er greiddar verði til baka. 55
VíSBENDING
V
Mynd 3: Eiginfjárhlutfall nokkurra stórra
fyrirtækja 2010 og 2014
80
■ 2014 ■ 2010
Heimild: Frjáls verslun 300 stærstu fyrirtækin.
Mynd 4: Hlutfallið skuldir/EBIDTA hjá S&P
500 hlutafélögum 1995-2015
Mynd 5: Eiginfjárhlutfall heimila og skuldir
heimila sem hlutfall afVLF 2000-2014
VÍSBENDINC •S.TBt. 2016 3