Vísbending - 10.08.2016, Síða 1

ÍSBENDING
Vikurit um viðskipti og efnahagsmúl
10. ágúst 2016
27 . tölublað
34. árgangur
ISSN 1021-8483
Er verðtrygging óhagstæð
neytendum?
Mynd: Mánaöarlegar greiöslur af 10 ára láni
(raunvirði)
100,000
Óverðtrvggt ■ Verðtryggt ......- Óverðtr. Jafnar afb.
MiíaS við 3,6% verðtryggða vexti og 6,75% óverðtryggða vexti.
Margir stjórnmálamenn hafa það
markmið að fella niður verð-
trygginguna sem hér hefur
verið við lýði um langa hríð. Nú þykir
það sjálfsagt að lífeyrissjóðir nái raun-
ávöxtun upp á 3,5%, en fram yfir 1980
var ávöxtunin neikvæð. Verðtryggingin
var skilyrði fyrir því að lífeyrissjóðir næðu
að vaxa og dafna. Hrunið færði okkur
þó heim sanninn um að ekkert er gefið í
ávöxtunarmálum.
Breyttir tímar?
En nú er öldin önnur, segja margir.
Hér á landi er ekki lengur óðaverðbólga
en vextir eru þó óneitanlega mjög háir.
Ymsir kenna verðtryggingunni um, bæði
lýðskrumarar og vel meinandi menn. Enn
í dag eiga margir erfitt með að skilja það
að höfuðstóll hækki vegna verðbóta þó
að af lánunum sé borgað. Sumir virðast
jafnvel telja að verðtryggingin sé einhvers
konar tæki til þess að klekkja á almenn-
ingi. Verðtryggingin er þó auðvitað ekki
ættuð frá myrkrahöfðingjanum heldur er
hún tól sem veldur því að bæði lántakandi
og -veitandi sýsla með sama verðmæti
allan lánstímann miðað við almennt verð-
lag. Þegar skuldbindingar eru ekki verð-
tryggðar þurfa lánveitendur að hafa vexti
hærri en ella til þess að tryggja sig gegn
óvæntum sveiflum á verðlagi.
Reynslan sýnir að á undanförnum
20 árum eru vextir hér á landi nær alltaf
hærri að raungildi á óverðtryggðum en
verðtryggðum lánum. Þetta sýnir að lán-
veitendur telja að óvisst verðlag vegi svo
þungt að þeir verði að krefjast hærri raun-
vaxta á verðtryggðum lánum en óverð-
tryggðum. Þessir hærri vextir eru gjald
lántakandans fyrir að höfuðstóllinn er
ekki verðtryggður. Hér á landi eru nær öll
lán verðtryggð ef þau eru til lengri tíma
en fimm ára. Ef slík lán væru óverðtryggð
væri munur á vöxtum á óverðtryggðum
og verðtryggðum lánum enn meiri en nú
er.
Á að fella niður
verðtryggingu?
Helsti gallinn við verðtryggingu út frá
sjónarmiði hagstjórnar er að vaxta-
hækkanir Seðlabankans bíta lítið á slík
lán. Hugsunin er sú að vaxtahækkanir
bankans minnki kaupmátt með því að
greiðslubyrði af lánum hækki og þannig
slái bankinn á eftirspurn. Þessi áhrif
koma ekki fram í verðtryggðum lánum
nema að litlu leyti.
Hæstu vextir í bankakerfinu eru yfir-
dráttarvextir. Þeir hafa verið yfir 10% að
raungildi árum saman. Sáralítið er kvartað
undan þessum vöxtum, væntanlega vegna
þess að lántakendur skammast sín fyrir
þessi „hirðuleysislán“. Jafnvel almennir út-
lánsvextir eru hærri að raungildi ef þeir eru
óverðtryggðir en verðtryggðir. Munurinn
sveiflast nokkuð en er yfirleitt nálægt tvö
prósentustig. Nú bjóða lífeyrissjóðir óverð-
tryggð lán á 6,75% breytilegum vöxtum en
verðtryggð á 3,6% fostum vöxtum ofan á
verðtryggingu (Almenni lífeyrissjóðurinn).
LSR býður 3,34% breytilega vexti á verð-
tryggð lán. Raunvextir á óverðtryggð lán
eru nú liðlega 5% eða um tveimur pró-
sentustigum hærri en á verðtryggð lán.
Þetta þýðir að gjaldið sem menn
greiða fyrir að losna við verðbæturnar er
um 20 þúsund krónur á milljón króna
láni. Hinir vel meinandi stjórnmála-
menn og predikarar sem vilja losna við
verðtrygginguna væru því að senda al-
menningi um tvö hundruð þúsund króna
reikning á ári miðað við tíu milljón króna
lán. Þetta þýðir um 10% meiri greiðslu-
byrði af óverðtryggðu láni en verð-
tryggðu. Að raunvirði er hún um 13%
ef valið er jafngreiðslulán (annuitetslán)
en tæplega 7% hærri ef valið er að greiða
fastar afborganir. Ekkert bendir til þess að
munurinn á raunvöxtum verðtryggðra og
óverðtryggðra lána minnki meðan Island
heldur sínum óstöðuga gjaldmiðli.
Athyglisvert er að þegar neytendur
eiga val um verðtryggð lán og óverðtryggð
vill meirihluti þeirra nú um stundir verð-
jramh. d bls. 4
1 Sumir lýðskrumarar vilja : A Veiðigjaldið hefur farið O Undirliggjandi verðbólga : A Stjórnmálamenn sem ljúga
X banna verðtryggingu þó f \ lækkandi að undanförnu. lJ er í raun og veru hærri en ■ ' J eru hættulegir samfélaginu
að flestir lántakar velji Reykvískar útgerðir borga : opinberar tölur gefa til | og þeim mun verri sem þeir
verðtryggð lán. stóran hluta gjaldsins. kynna. eru lygnari.
VÍSBENDING • 27. TBL 2016 1