Vísbending - 05.12.2016, Blaðsíða 1

ÍSBENDING
Vikurit um viðskipti og efnahagsmdl
5. desember 2016
39 . tölublað
34. árgangur
ISSN 1021-8483
Trump forseti og efnahagsmálin
f* d Gylfi Zoega
JS, ■ hagfræðingur
r
þessari grein verður fjallað um áhrif
af kjöri Donalds Trumps sem forseta
Bandaríkjanna á efnahagslíf og hag-
kerfi Vesturlanda. Trump hefur boðað
nokkrar breytingar á hagstjórn og má sega
að sú hagstjórnarblanda sem hann hefur
talað fyrir líkist einna helst hagstjórn á
tíma Ronalds Reagans á níunda áratug
síðustu aldar.
Breytt hagstjórnarblanda
Trump hefur lagt til að tekjuskattur fyr-
irtækja verði lækkaður úr 39% í 15% og
að skattlaging einstaklinga verði einfölduð
og skattar lækkaðir. Hann hefur einnig
lagt til stóraukin útgjöld til viðhalds inn-
viða landsins og hefur nefnt töluna 200
milljarða dollara á ári í því sambandi.
Jafnframt er stefnt að auknum útgjöldum
til varnarmála. Þessar aðgerðir munu auka
hallarekstur ríkisins til muna. Skuldir rík-
isins munu þá vaxa hraðar en nú sem kall-
ar á harkalegar aðgerðir í framtíðinni.
Þessar aðgerðir munu auka eftirspurn
eftir vinnuafli og væntanlega verða til
þess að launaverðbólga aukist, en síðasta
árið tóku laun að hækka í fyrsta skiptið í
áraraðir. Vaxandi spenna á vinnumarkaði
og væntingar um verðbólgu kalla á hærri
vexti. Tímabil núllvaxta og neikvæðra
vaxta í heiminum mun þá enda.
Hærri vextir hafa í för með sér eigna-
tjón hjá aðilum sem nú eiga bandarísk
ríkisbréf. En hærri vextir og lægra verð
á skuldabréfum munu auka eftirspurn
eftir ríkisbréfum og valda því að erlend-
ir fjárfestar kaupa dollara í auknum
mæli. Gengi dollars hækkar. Hærri vext-
ir minnka fjárfestingu í nýju húsnæði
og auka innflutning vegna hærra gengis
dollarsins. Það er kaldhæðnislegt að auk-
inn innflutningur vegna sterkari dollars
mun bitna mest á „ryðbeltinu“ í Pennsyl-
vaníu, Ohio og Michigan þar sem hvítir
kjósendur, óánægðir með hlutskipti sitt
í heimi alþjóðvæðingar, urðu til þess að
Trump vann kosningarnar. Vinsældir
hans munu væntanlega ekki aukast á þeim
slóðum.
Hærri vextir í Bandaríkjunum munu
valda erfiðleikum í nýmarkaðsríkjum
sem hafa tekið mikið af dollaralánum.
Það verður erfiðara að rúlla dollaralánum
áfram og fjármagn mun fara frá þessum
ríkjum inn í Bandaríkin. Aukin hætta
verður á fjármálakreppu í Brasilíu og
Mexíkó.
Reglur um fjármála-
markaði
I kjölfar fjármálakreppunnar árið 2008
voru sett ný lög sem kennd eru við
öldungadeildarþingmennina Dodd og
Frank. I þeim lögum eru ákvæði um neyt-
endavernd sem verða væntanlega afnumin
af Trump og Repúblikönum í þinginu. Á
síðustu árum hefur Seðlabanki Bandaríkj-
anna reynt að örva útlán viðskiptabanka
með afar lágum vöxtum á meðan haldið
hefur verið aftur af útlánum með auknum
reglum og eftirliti. Nú mun þetta vænt-
anlega breytast þannig að slakað verður
á regluverkinu á meðan vextir hækka.
Afkoma bankakerfisins batnar og umsvif
aukast.
Tollar og milliríkjaviðskipti
Donald Trump hefur lýst yfir ætlun sinni
að leggja NAFTA niður, þ.e.a.s. að taka
upp tolla í viðskiptum Bandaríkjanna,
Kanada og Mexíkó. Hann hefur einnig
lýst því yfir að hækka ætti tolla á innflutn-
ing frá Kína.
Þannig togast á áhrif breyttrar hag-
stjórnar í anda Reagans sem mun hækka
gengi dollars og auka innflutning og við-
leitni til þess að minnka innflutning með
því að leggja á innflutningstolla. Það er
hér sem mesta togstreitan verður á valda-
tíma Trumps. Hækkun tolla kallar á
tollahækkanir í viðskiptalöndum Banda-
ríkjanna á meðan hærri vextir og hátt
gengi dollars eykur innflutning og kosta
fleiri Bandaríkjamenn störf.
Veikleikar í framtíðarsýn
I málflutningi Trump hefur komið
fram að hann telji að tollalaus viðskipti
við Mexíkó hafi flutt störf frá Banda-
ríkjunum til Mexíkó. En ef nánar er að
gáð hafa Bandaríkin lítinn viðskiptahalla
gagnvart Mexíkó og Mexíkó hefur hóf-
legan viðskiptaafgang gagnvart öðrum
löndum. Þannig er ekki augljóst að við-
skipti við Mexíkó hafi kostað Bandarík-
in mörg störf. Það er rétt að bandaríski
bílaiðnaðurinn er nú orðinn alþjóðleg-
ur, bílaframleiðsla er í Bandaríkjunum
og Kanada og einnig í Mexíkó. Þannig
hafa störf færst til Mexíkó. En jafnframt
er ljóst að útflutningur til Mexíkó hefur
framh. á bls. 3
1 Mesti veikleikinn í málflutningi J, Trumps felst í því að telja innflutning og alþjóðaviðskipti ógna velferð Bandaríkjanna Hættulegastur er sá undirtónn hjáTrump að Bandaríkin eigi fyrst og fremst að huga að eigin hagsmunum f \ Island er fámennt eyríki D og ber þess merki í umræðuhefð um tekjur og tekjuskiptingu A Á sama tíma og auknar kröfur eru gerðar til stjórnmálamanna hlýtur það sama að ganga yfir stjórnsýsluna
VÍSBENDING • 39. TBL. 2016 1