Vísbending - 05.12.2016, Blaðsíða 3

2007 - 2014 jókst hvorki tekjuójöfnuð-
ur né minnkaði hjá OECD ríkjunum að
meðaltali. Hér á landi minnkaði tekjuó-
jöfnuður hins vegar um 4,5 prósentustig
á mælikvarða ráðstöfunartekna. Þetta er
langmesta breytingin hjá einu OECD ríki
á framangreindu tímabili. Þetta bendir til
þess að á síðustu árum hafi Islendingar
gengið lengst í því að nota skatta- og
bótakerfi til að jafna tekjur í samfélaginu.
Er myndin aftur að
breytast?
Island er fámennt eyríki og ber þess
merki í umræðuhefð um tekjur og
tekjuskiptingu. Það mun aldrei verða
samhljómur um hina einu „réttu“ tekju-
skiptingu í samfélaginu eins og gefur að
skilja. Hins vegar er nauðsynlegt að líta
til þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað
í löndunum í kringum okkur. Sá saman-
burður leiðir í ljós að á Islandi er einhver
mesti tekjujöfnuður innan OECD á sam-
ræmdan, alþjóðlega mælikvarða. Tölur
sýna enn fremur að skatta- og bótakerfi
hér á landi hafa verið nýtt með árangurs-
ríkari hætti en þekkist annars staðar til að
jafna tekjur frá upphafi alþjóðlegu fjár-
málakreppunnar.
Síðustu misseri hafa ýmsir hópar inn-
an ríkiskerfisins auk stjórnenda í bönk-
um og öðrum einkaíyrirtækjum fengið
ríflegri launahækkanir en ýmsar aðrar
starfsstéttir í samfélaginu. Þetta mun án
efa breyta myndinni í náinni framtíð
m.t.t. jöfnuðar tekna í samfélaginu. Q

ISBENDING
Mynd l.Tveir mælikvaröar á tekjuójöfnuð
(lægri súla = minni tekjuójöfnuður)
■ Ginistuðull(vinstnás)
♦ Hlutfell 10% tekjuhæstu- og lægstu (A hægri ás)
Tölur miðast við árið 2014 eða sem nœstþví ári. Tólurfyrir Island eru frá árinu 2013.
Heimild: OECD.
Mynd 2. Prósentubreytingar miðað við
brúttó og ráðstöfunartekjur 2007 - 2014
■ Breyting, brúttó tekjur
♦ Breyting, ráðstófunarlekjur
.uíI ...............
III
Prósentustigsbreytingar á Gini-stuðli miðað við brúttótekjur og ráðstöfunartekjur
2007 - 2014 Heimild: OECD.
framh afbls. 1
aukist sem hefur skapað störf í Bandaríkj-
unum.
Oft er gert lítið úr hugmyndum Trumps
um múr á landamærum Mexíkó og Banda-
ríkjanna. Erfitt hefur reynst að finna
neikvæð áhrif innflytjenda frá Mexíkó á
launakjör innfæddra Bandaríkjamanna.
Mexíkóskir innflytjendur sinna ýmsum
gagnlegum störfum í Bandaríkjunum eins
°g í byggingarstarfsemi og umönnunarstörf-
um. Aðflutningur vinnuafls hefur einnig
haft þau áhrif að aldursdreifing Bandaríkja-
manna er mun hagstæðari en Evrópuþjóð-
anna, svo ekki sé minnst á Japan. Þannig
getum við búist við því að fleiri ungir og
starfandi séu að baki hverjum eftirlaunaþega
í Bandaríkjunum næstu áratugi.
En mesti veikleikinn í málflutningi
Trumps felst í því að telja innflutning og
alþjóðaviðskipd ógna velferð Bandaríkja-
manna á meðan að örar tækniframfarir
virðast geta fækkað störfum mest á næstu
áratugum. Við sjáum þess þegar merki að
starfsstéttir hafa horfið vegna nýrrar tækni:
Bankaútibú, bókabúðir, ferðaskrifstofur
o.s.fr. heyra sögunni til og enn fleiri störf
munu hverfa á næstu árum. Því hefur verið
haldið fram að meirihluti þeirra starfa sem
nú eru til muni hverfa á næstu 30 árum.
Þau störf sem þannig munu hverfa eru störf
sem ekki krefjast sérstakrar dómgreindar
eða mannlegra samskipta. Þessi þróun mun
koma verst við Kína þar sem tugir milljóna
vinna í verksmiðjum sem verða niðurlagð-
ar. Störfin leggast þá af en flytjast ekki aftur
til Bandaríkjanna. Um þetta hefur Trump
forseti enn sem komið er fátt til málanna að
leggja.
Lokaorð
Forsetatíð Donalds Trumps mun sennilega
einkennast af meiri hagvexti, hærri vöxtum,
sterkari dollar og meiri viðskiptahalla en ver-
ið hefur undanfarin ár. I hagstjómaráhersl-
um hans felst afturhvarf til ára Reagans.
Líklegt er að viðleitni til þess að leggja
tolla á helstu viðskiptaþjóðir munu fá litlar
undirtektir í þinginu og óvíst hvort slíkar
breytingar fáist lögfestar. En ef slíkt myndi
gerast væri við því að búast að aðrar þjóðir
hækkuðu einnig sína tolla og umfang milli-
ríkjaviðskipta færi lækkandi.
Hættulegastur er sá undirtónn hjá
Trump og fylgjendum hans að Bandaríkin
eigi fýrst og fremst að huga að eigin hags-
munum. Það er alvarlegt ef forysturíki Vest-
urlanda ædar að hætta að gegna því hlut-
verki. Hið sama á við um Bretland sem nú
er að draga sig út úr Evrópusambandinu.
Ekki er ómögulegt að Le Pen verði kjör-
in forseti Frakklands í vor og eru þá dagar
Evrópusambandsins, allavega í núverandi
mynd, væntanlega taldir.
Arin frá lokum síðara stríðs hafa á Vest-
urlöndum einkennst af hagvexti, auknum
viðskiptum, bættum lífskjörum og hagvexti.
Nú er alls óvíst að haldið verði áfram á þeirri
braut. Ein mikilvægasta spurning samtím-
ans er sú hvað hafi valdið þessum miklu
sinnaskiptum á Vesturlöndum sem felast
í kosningu Trump, úrsögn Bretlands úr
Evrópusambandinu og auknum vinsældum
hægri öfgaflokka í Frakklandi og Þýskalandi
og vinstri öfgaflokka í Suður Evrópu. ra
VÍSBENDING 39. TBl. 2016 3