Morgunblaðið - 06.05.2020, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. MAÍ 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
WarrenBuffetthefur
lengi verið fyrir-
ferðarmikill í
bandarískri um-
ræðu, einkum þó
þeirri sem fjallar
um peninga og þá helst
þeirri sem fjallar mikið um
mikla peninga.
Ekki verður séð að Buff-
ett bréfasafnari sé farinn að
slá neitt af þótt hann verði
90 ára í sumar, en talið er
að einn helsti samstarfs-
maður hans og varafor-
maður, Charlie Munger,
sem verður 97 ára á næsta
nýársdag, kunni að draga
sig í hlé á næstu misserum.
Það gladdi marga að heyra
Buffett segja glaðbeittan að
hann sé fullur af bjartsýni
um framtíðarhag Banda-
ríkjanna. Margir þeirra sem
hafa gert það gott í kaup-
hallarviðskiptum síðustu
þrjátíu árin eða lengur hafa
byggt velgengni sína á
mjög einfaldri formúlu. Þeir
hafa keypt bréf þegar Buff-
ett hefur viljað kaupa þau
og reyndar hafa ýmsir haft
vel upp úr því að kaupa
ekkert sjálfir heldur láta
Buffett kaupa fyrir sig.
Þeir hafa verið hluti Berk-
shire Hathaway og haft
gott upp úr því og hafa iðu-
lega verið viðtöl við slíka á
fyrri aðalfundum sem glott-
andi segjast ekki hafa haft
annan starfa áratugum
saman en klappa fyrir Buff-
ett einu sinni á ári og
hvergi sé hægt að fá annað
eins tímakaup fyrir lítið.
En þessi aðalfundur í
Omaha var öðruvísi en sá
síðasti. Þá mættu um 40
þúsund manns til aðal-
fundar eignarhaldsfélagsins
en nú voru fundargestir að-
eins tveir. Warren talaði í
gegnum fjarfundarbúnað og
svaraði fyrirspurnum.
Og það var annað sem var
mjög óvenjulegt og það var
niðurstaðan um afkomuna.
Þar voru aldrei þessu vant
engar glæsitölur á ferð. Og
það þriðja sem var athyglis-
vert var að félagið stóð sig
heldur verr í þetta sinn en
markaðurinn sem heild. Það
hefur verið meginforsenda
Buffetts alla tíð að skuld-
setja eignarhaldsfélag sitt
af mikilli varfærni og það
kemur félaginu til góða í
þessum afturkipp núna.
Buffett var um langa hríð
frægur fyrir það
að vera ófáan-
legur til að fjár-
festa í flug-
félögum. Og þess
viðhorfs gætti í
öðru því tengdu,
því að hann var
lengi vel algjörlega ófáan-
legur til þess að stíga um
borð í flugvél ef þeirri var
ætlað að hefja sig til flugs.
Árið 2016 breytti hann út
frá þessari þrjósku. En nú
var upplýst á aðalfundinum
að félagið sem Buffett
stjórnar hefði í apríl selt öll
hlutabréf félagsins í flug-
félögum (fyrir um sex millj-
arða dollara). Hann taldi að
flugfélög myndu þurfa lang-
an tíma til að ná sér á strik
á nýjan leik.
En þeir eru til sem minna
á að þótt Buffett hitti iðu-
lega naglana beint á höfuðið
þá hafi hann lengi verið og
sé sennilega enn haldinn
fordómum um þennan
rekstur, sem slævi dóm-
greind hans. Og er þá
gjarnan minnt á fræga sögu
í því sambandi.
Warren Buffett hafði
svarað spurningu um af-
stöðu til dauðadóma í
Bandaríkjunum. Hann er
sagður hafa svarað spurn-
ingunni á þá lund að hann
væri algjörlega andvígur
dauðarefsingum. En þó
mætti hugsanlega gera þar
eina undantekningu og jafn-
vel í því tilviki herða á með
því að dauðadómar væru
afturvirkir! Þegar gengið
var á hann nefndi Warren
til sögunnar þá Wright-
bræður, Wilbur og Orville,
sem taldir eru upphafsmenn
flugsins og áttu stutta en
fræga byrjun í því 17. des-
ember 1903.
En hvað sem þessu líður
þótti það þó eftirtektar-
verðast að þrátt fyrir erfiða
afkomu síns fræga félags
sagðist Warren Buffett
telja að Bandaríkin yrðu til-
tölulega fljót að jafna sig,
bæði heilbrigðislega og
efnahagslega eftir þetta
áfall. Hingað til hefði verið
óhætt að veðja á Bandarík-
in og ekkert benti til þess
nú að það gilti ekki einnig í
þessu tilviki.
Það er ekki ónýtt að vera
brattur þótt maður þurfi að
tilkynna 50 milljarða doll-
ara tap á fyrirtæki sínu,
það mesta í langri og far-
sælli sögu þess.
Aðalfundur eins
frægasta eignar-
haldsfélags veraldar
var einkar óvenju-
legur}
Braggast fljótt
segir Buffett
Þ
að er mikilvægt að jafna stöðu
þeirra foreldra sem fara sameigin-
lega með forsjá barns og ákveða
að ala það upp saman á tveimur
heimilum. Með nýju frumvarpi
sem ég hef lagt fram er lögð til sú breyting að
foreldrar geti samið um að skipta búsetu
barnsins þannig að það verði skráð með tvö
heimili.
Talsverðar breytingar hafa orðið á stöðu
barnafjölskyldna og verkaskiptingu foreldra á
liðnum árum. Ríkari áhersla er lögð á
sameiginlega ábyrgð foreldra og í auknum
mæli taka báðir foreldrar virkan þátt í uppeldi
barna sinna. Það er þróun til hins betra.
Kerfið þarf að vera til fyrir öll mynstur fjöl-
skyldna og má ekki þvælast fyrir þegar sú
ákvörðun hefur verið tekin í sátt beggja aðila
að deila ábyrgð og uppeldi. Foreldrar sem
kjósa að ala upp börn sín í góðri sátt á tveimur heimilum
þurfa að búa við sambærileg skilyrði af hálfu hins opin-
bera en ekki sé ýtt undir ágreining með ójafnri stöðu
heimilanna. Skipt búseta stuðlar að jafnari stöðu foreldra
og gerir ráð fyrir að foreldrar geti unnið saman í öllum
málum er varða barnið. Samningur um skipta búsetu
barns gerir því ríkar kröfur til foreldra um samstarf, virð-
ingu, tillitssemi og sveigjanleika.
Allt þarf þetta að þjóna hagsmunum barns. Í hverju til-
viki fyrir sig verður því að leggja einstaklingsbundið mat
á það hvort skipt búseta sé barni fyrir bestu. Þarfir og
hagsmunir barnsins eiga ætíð að vega þyngra
en sjónarmið um jafnrétti foreldra. Foreldrar
þurfa að aðlaga sig að aðstæðum barnsins
frekar en barnið að aðstæðum þeirra.
Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir
að foreldrar sem semja um skipta búsetu komi
sér einnig saman um sameiginlega ábyrgð á
framfærslu barns. Ekki er gert ráð fyrir að
þessi hópur foreldra geti óskað eftir úrskurði
eða dómi um meðlag eða milligöngu hins opin-
bera um greiðslu meðlags. Þá er gert ráð fyrir
því að báðir foreldrar eigi rétt á barnabótum
og vaxtabótum. Ennfremur eru lagðar til
breytingar sem stuðla að auknu samnings-
frelsi foreldra vegna framfærslu og meðlags.
Í frumvarpinu er sjónum beint að sjálf-
stæðum rétti barns, hagsmunum þess og þörf-
um. Lagt er til það nýmæli að barn geti haft
frumkvæði að því að sýslumaður boði foreldra
til samtals til að ræða fyrirkomulag forsjár, lögheimilis,
búsetu og umgengni. Markmið með slíku samtali er að
leiðbeina barni og foreldrum og leitast við að stuðla að
fyrirkomulagi sem er barninu fyrir bestu.
Kerfið á að vera til fyrir fólk í margbreytilegum að-
stæðum og tryggja rétt þess óháð því mynstri sem það
kýs að hafa á sambúð sinni og uppeldi barna sinna. Þetta
frumvarp er stórt skref í þá átt.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Það sem er barni fyrir bestu
Höfundur er dómsmálaráðherra.
aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Ný gerð Biblíunnar ádönsku hefur orðið tilefnitalsverðra umræðna íDanmörku og hefur út-
gefandinn, Biblíufélagið, og þó sér-
staklega framkvæmdastjóri þess,
Birgitte Stoklund Larsen, sætt hörð-
um pólitískum ádeilum vegna henn-
ar. Hefur hún verið sökuð um and-
gyðinglega afstöðu og fjandskap í
garð Ísraels vegna þess að á nokkr-
um stöðum í nýju gerðinni eru orðið
„Ísrael“ og orðmyndir þess látnar
víkja fyrir skýringarorðum eins og
„gyðingaþjóðin“, „gyðingar“ eða
„þjóðin“. Bent er á að Stoklund Lar-
sen hafi fyrir þremur árum ritað
blaðagrein þar sem hún sagði Ísr-
aelsstjórn bera ábyrgð á deilunni við
Palestínumenn. Afstaða hennar fari
því ekki á milli mála og nú hafi hún
birst í nýju biblíugerðinni. Er þess
krafist að upplagið verði innkallað og
breytingar gerðar á textanum til
fyrra horfs.
Framkvæmdastjórinn og Biblíu-
félagið hafna algjörlega þessum
ásökunum og segja þær tilhæfu-
lausar; falsfréttir byggðar á van-
þekkingu, pólitísku ofstæki og vilja
til að snúa út úr og afvegaleiða.
Grundvallarrit
menningarinnar
Biblían er eins og flestir vita
grundvallarrit vestrænnar menning-
ar. Jafnvel á okkar tímum, sem ein-
kennast af trúleysi og veraldar-
hyggju, gegnsýra frásagnir, hugtök
og hugmyndir Gamla og Nýja testa-
mentisins allt andlegt líf okkar, hug-
myndaheim og málfar. Þess vegna
má þykja sorglegt hve fræðslu um
Biblíuna og sögur hennar er áfátt í
skólakerfinu, ekki bara á Íslandi
heldur víðast hvar í okkar heims-
hluta, og mikil vanþekking ríkjandi á
innihaldi hennar. Þótt Biblían sé til á
flestum heimilum, aðgengileg á net-
inu og liggi auðvitað frammi í öllum
guðshúsum verður ekki framhjá því
horft að heimur hennar og tungutak
er um margt framandi nútímafólki,
ekki síst yngri kynslóðum. Hin nýja
gerð Bilíunnar á dönsku er, að sögn
Biblíufélagsins, tilraun til að bregð-
ast við þessu með því að endurþýða
og endursegja hina fornu texta á nú-
tímamáli. Þessi gerð Biblíunnar er
ætluð fyrir almenning og ungt fólk
sérstaklega, fólk sem ella aldrei
mundi láta hvarfla að sér að opna
„Heilaga ritningu“, fletta og lesa.
Hún er ekki ætluð til kirkjulegrar
notkunar og kemur því ekki í stað
þeirrar bibllíugerðar sem prestar og
aðrir kirkjunnar þjónar í Danmörku
nota við guðsþjónustu og aðrar at-
hafnir eins og margir gagnrýnendur
hafa látið í skína.
Enginn kórréttur texti
Málsvarar Biblíufélagsins benda á
að það er ekki til neinn frumtexti
ritningarinnar, enginn „heilagur“
eða kórréttur texti, sem allar útgáfur
geti byggt á. Texti þessarar miklu
bókar hefur orðið til og breyst og
þróast á árþúsunda tímabili og rit-
málið hefur líka breyst mikið og oft
torvelt að ráða í merkingu hinna
fornu orða og hugtaka. Orðið „Ísra-
el“ hefur fleiri en eina merkingu í
biblíunni; er mannsnafn, þjóðarheiti
og ríkisheiti, og ekki furða að nú-
tímalesandi, sem aðeins þekkir Ísra-
el sem land fyrir botni Miðjarðar-
hafs, eigi erfitt með að ná áttum.
Biblíufélagið segir að hugmyndin
með því að nota stundum önnur orð
og orðasambönd í nýju dönsku gerð-
inni en hinum eldri sé að komast nær
merkingunni og gera lesandanum
auðveldara fyrir að skilja textann og
samhengið. Breytingin er þó ekki
meiri en svo að „Ísrael“ og orðmynd-
ir þess koma fyrir oftar en tvö þús-
und sinnum í nýju gerðinni í Gamla
testamentinu. Á innan við sjötíu stöð-
um þar hefur orðið vikið fyrir nýju
orðalagi. Og kaflaheitum eins og
„Saga Ísraelskonunga“ og „Saga
Ísraels“ hefur verið bætt inn í nýju
gerðina lesendum til glöggvunar.
Fjarstæðukennt sé því að segja að
orðið „Ísrael“ hafi verið hreinsað úr
textanum eins og haldið hefur verið
fram.
Vekur heitar tilfinningar
Ekki þarf að koma á óvart að nýjar
þýðingar og endursagnir Biblíunnar
veki heitar tilfinningar. Það gerist
hvarvetna og hefur umræðan í Dan-
mörku ekki neina sérstöðu að því
leyti nema hvað hún er óvenjulega
óbilgjörn og eins hve rangfærslur
fara hratt um spjallþræði, blogg og
samfélagsmiðla á netinu. Rifja má
upp að þegar ný þýðing Biblíunnar
kom út hér á landi árið 2007 – og var
þó annars eðlis en danska gerðin sem
hér er rætt um – varð það tilefni mik-
illa og á köflum harkalegra skoð-
anaskipta. Þær deilur voru þó mál-
efnalegar í grundvallaratriðum og
höfðu ekki þau eldheitu pólitísku ein-
kenni sem umræðurnar í Danmörku
litast af. Fróðlegt verður svo að fylgj-
ast með því hvort þetta fár verði til
þess að Biblían eignist nýja lesendur
eða geri yngri kynslóðir enn frá-
hverfari ritningunni. Það leiðir tím-
inn einn í ljós.
Danir deila um nýja
gerð af Biblíunni
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Biblían Engin rit hafa haft meiri áhrif á menningu fólks í okkar heimshluta,
hugmyndaheim og tungutak en Gamla og Nýja testamentið.