Morgunblaðið - 06.05.2020, Blaðsíða 14

14 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. MAÍ 2020
N
ýtt boðorð gef ég yð-
ur, að þér elskið
hver annan. Eins
og ég hef elskað yð-
ur, skuluð þér einn-
ig elska hver annan. (Jóh. 13.34)
Mér er í fersku minni þegar
tvær litlar stúlkur komu hlaupandi
á móti mér á sólríkum og fallegum
degi í Búðardal stuttu fyrir páska.
Langar leiðir mátti sjá gleði og eft-
irvæntingu skína úr andlitum
þeirra, og þegar þær nálguðust
mig heyrði ég þær hrópa: Veistu
að svanirnir koma í dag! Þrátt fyr-
ir að þessar upplýsingar væru mér
algjörlega ókunnar,
var ómögulegt annað
en að hrífast með, því
skilaboðin voru skýr;
það voru tímamót í
vændum og þeim
fylgdi ferskur and-
blær vonar og gleði.
Það er ekki ofsög-
um sagt að veturinn
hafi verið okkur
landsmönnum harður.
Hver lægðin af ann-
arri gengið yfir landið
með óveðri, ofsaveðri
og ófærð, stundum í
öllum landshlutum,
dag eftir dag. Við sem
erum búsett í Dölum
fáum ekki síst að
finna fyrir því þegar
Brekkan lokast. Það
er okkar farartálmi á
veturna. Margir voru
að vonum orðnir lang-
þreyttir eftir tveggja
mánaða veðurofsa og
fannst löngu tíma-
bært að þessu færi nú að linna. En
þá gerðist hið óvænta og annars
konar, óþekkt óveðursský hrönn-
uðust upp. Á örfáum dögum blasti
við ný og óþekkt heimsmynd sem
setti allt daglegt líf manna á annan
endann, sem og óttinn og óvissan
yfir því hvað tæki við. Það er auð-
velt að finna til vanmáttar í slíkum
aðstæðum og við upplifum smæð
okkar þegar við áttum okkur á því
að við fáum ekki við allt ráðið. Þá
er okkur mikilvægt að eiga með
okkur þá trú að yfir okkur sé vak-
að og von um að það birti til um
síðir.
Einn daginn bárust svo þau
gleðitíðindi að vorið væri handan
við hornið. Það var því sannkall-
aður tímamótadagur, dagurinn
þegar ofsalognið mætti í Dalina
með sól og heiðríkju og ég trítlaði
niður á bryggjusporðinn til þess að
líta yfir fegurð Hvammsfjarðar.
Nú var hann baðaður geislum sól-
ar og iðaði af fuglalífi og viti menn,
svanirnir voru mættir. Svanurinn
er sennilega með tígulegri fuglum í
íslenskri fuglaflóru. Hann minnir
mig á ævintýrið um hana Dimma-
limm, söguna af svaninum sem
felldi haminn þegar prinsessan
góða, hún Dimmalimm, leysti hann
undan álögum sínum með um-
hyggju og takmarkalausri ást.
Þetta er í raun falleg ástarsaga
sem ber með sér sterka táknmynd
um þjónustuna sem lífi okkar er
ætlað að vera. Með sama hætti op-
inberast ástarsaga náttúrunnar
okkur í gjöfulleika hennar.
Gleðinni sem hún ber inn í tilveru
okkar þegar lífið kviknar að nýju,
við sauðburðinn hér á vorin, þegar
fuglasöngurinn berst um móana og
ilmur af nýslegnu grasi fyllir loftið.
Þá er eins og draumar okkar og
þrár fái vængi.
Það helltist yfir mig sterk upp-
lifun vonar og gleði við að sjá eft-
irvæntinguna skína úr andlitum
stúlknanna og mér varð hugsað til
atburða páskavikunnar sem fram-
undan var. Um vonina sem vaknað
hafði hjá fólkinu sem vænti komu
þess sem breytt gæti lífi manna og
heims, Jesú Krists. Fæstir höfðu
hins vegar séð atburðarásina fyrir
og vonir og væntingar
þessa sama fólks
breyttust fljótlega í
ótta og skelfingu við
atburðina sem á eftir
fylgdu. En ekki leið á
löngu þar til nýr veru-
leiki blasti við sem
veitti heiminum von
að nýju. Þar hefur
Jesús gripið um
hjarta okkar og gefið
okkur einfalda upp-
skrift til að fara eftir:
Elskið hver annan,
eins og ég hef elskað
yður. Hin sanna þjón-
usta við lífið felst í því
að við tökum hvert
annað að okkur í kær-
leikanum og spörum
ekkert til. Frásögnin
af Maríu í Betaníu
sem tók aðeins örfá-
um dögum fyrir
páska ilmsmyrsl og
smurði fætur Jesú og
þerraði með hári sínu
talar með sterkum hætti inn í þá
mynd. Það var falleg, fábrotin og
táknræn athöfn þegar konan
smurði Jesú. Einhverjir hneyksl-
uðust á gjörðum hennar en Jesús
svaraði þeim og sagði: Gott verk
gjörði hún mér. Konan þjónaði, gaf
af sér og gerði það sem hún taldi
best. Hennar verður minnst fyrir
góðverk sitt um aldur og ævi. Og
kærleiksverk konunnar hefur bor-
ist eins og ilmur um heim allan.
Ilmur af góðvild og umhyggju. Við
höfum séð táknmyndina blasa við
okkur í öllu því góða fólki sem léð
hefur Guði hendur sínar til þjón-
ustu við þá sem veikst hafa af co-
vid-19-veirunni. Okkur hafa borist
fréttir af því að í þeim löndum, þar
sem ástandið hefur verið hvað
verst, hafi heilbrigðisstarfsfólk
fórnað eigin lífi í þeirri þjónustu.
Þeirra verður minnst fyrir góð-
verk sitt.
Eftir vetur kemur vor og þó að
náttúran geti reynst okkur oft
býsna hörð, þá er hún að sama
skapi gjöful. Guð gleymir okkur
ekki. Söngur svananna úti á firð-
inum minnir okkur á að fuglarnir
sem forðuðu sér undan vetri mæta
aftur til að gleðja okkur með söng
sínum og litríkri tilveru. Við getum
öll glaðst yfir þeim tímamótum.
Kirkjan til fólksins
Morgunblaðið/Ómar
Svanirnir koma í dag
Hugvekja
Anna Eiríksdóttir
Höfundur er sóknarprestur
í Dalaprestakalli.
annae@simnet.is
Anna Eiríksdóttir
Hin sanna
þjónusta við líf-
ið felst í því að
við tökum hvert
annað að okkur
í kærleikanum
og spörum
ekkert til.
Tígulegur fugl Eftir
vetur kemur vor og
svanirnir mæta aftur.
Nú þegar kórónu-
veiran herjar á heims-
byggðina eykst streitan
og tekur á sig nýja
mynd. Margir hafa fært
vinnustöðina heim og
eru að reyna að sam-
ræma fjarvinnu og
umönnun barna. Dag-
legt líf hefur tekið tölu-
verðum breytingum og
við stöndum frammi
fyrir spurningum sem við höfum aldr-
ei þurft að takast á við áður: Hversu
oft ætti ég að sótthreinsa hurðarhúna
og ljósatakka? Á ég að nota andlits-
grímu í matvörubúðinni? Hvernig
held ég mér í
formi? Get ég
faðmað barna-
börnin? Ofan á
þetta allt sam-
an erum við
hvött til að láta
tímann heima
ekki fara til
spillis. Við eig-
um að hreyfa okkur, hugleiða, rækta
tengslin við ástvini með notkun sam-
skiptaforrita, elda hollan mat, lesa,
baka, prjóna, spila og horfa á rafræna
tónleika, til að nefna aðeins nokkur
atriði. Auk þess þurfa margir að læra
á nýja tækni til að geta unnið heima.
Hvernig er best að takast á við
þessa nýju tegund af streitu?
Ákvörðunarþreyta
Upplýsingar breytast dag frá degi
og upplýsingastreymið er stöðugt,
hvort sem það er um faraldurinn
sjálfan, samkomubann, búðarferðir,
skólaáætlanir barnanna o.fl. Kór-
ónuveiran neyðir okkur til að taka
erfiðar ákvarðanir í óstöðugu og sí-
breytilegu umhverfi. Venjulega hugs-
um við ekki mikið um siðferðileg áhrif
þess að panta mat á net-
inu og styðja þar með
uppáhaldsveitingastað-
inn eða hvort við ættum
að bjóða eldri nágrönn-
um að versla fyrir þá í
matinn.
Þessar ákvarðanir
skapa sálfræðilegt álag.
Á einum klukkutíma
geta áhyggjur okkar
farið frá því að hugsa
um hvernig við getum
passað upp á öryggi
fjölskyldunnar og yfir í
það að velta fyrir okkur hvað við ætt-
um að hafa í matinn. Við erum að
reyna að átta okkur á því hvernig við
eigum að fóta okkur í þessum breytta
heimi. Að finna út hvernig best sé að
skipuleggja daginn eða forgangsraða
verkefnum virðist skipta sköpum,
sérstaklega þegar heimilið, sem var
griðastaðurinn okkar, er nú allt í senn
vinnustaður, samskiptamiðstöð, æf-
ingasvæði og hálfgerð heimavist.
Slökunarstreita
Það er eðlilegt að upplifa tilfinn-
ingalega þreytu og streitu á meðan
við lærum að takast á við nýjan veru-
leika. Vandamálið er hins vegar að
mörg af bjargráðum okkar hafa horf-
ið tímabundið, eins og t.d. að mæta í
ræktina eða í sund, sækja tómstunda-
námskeið, hitta fólk í matarboði,
syngja í kór o.s.frv. Að reyna að til-
einka sér nýtt áhugamál getur jafnvel
aukið álagið, sérstaklega hjá þeim
sem finnst þeir ekki vera nógu af-
kastamiklir fyrir.
Lotte Dyrbye, sem er læknir við
Mayo Clinic, eina af stærstu rann-
sóknarstofnunum heims, segir að fólk
þurfi að finna athafnir sem virki fyrir
það, hvort sem það er hugleiðsla,
göngur í einrúmi eða hámhorf á Net-
flix. Þetta þurfi að vera einstaklings-
miðað og það sé ekkert rétt eða rangt
í þessu. Dyrbye segir að sumir upplifi
mikla pressu til að nýta tímann heima
vel og læra t.d. að spila á hljóðfæri
eða skrifa bók. Hins vegar sé óraun-
hæft að búast við því að þetta verði að
veruleika, jafnvel þó að fólk hafi næg-
an tíma heima. Til að skapa ekki
aukaálag er að mati Dyrbye betra að
snúa sér að áhugamáli sem fólk er nú
þegar með, það sem gleður það og
dregur úr streitu. Kannski er það
besta sem við getum gert í dag að
gera ekkert og leyfa okkur að vera í
stað þess að gera.
Þetta tekur allt saman enda
Fyrir utan pressuna sem margir
upplifa yfir því að þurfa að standa
sig vel í vinnunni bætast við fjár-
hagsáhyggjur, ótti við að missa
vinnuna, áhyggjur af öldruðum for-
eldrum og vonbrigði vegna ferða-
laga sem varð af aflýsa. Mikilvægt
er þó að horfa á stóru myndina.
Þetta er tímabundið ástand og það
mun taka enda. Með hverjum deg-
inum sem við höldum okkur heima
og virðum nálægðartakmörk kom-
umst við nær lokapunktinum.
Jákvæðu fréttirnar eru að þessi
heimsfaraldur gæti jafnvel kennt
okkur eitthvað nýtt og breytt
sjónarhóli okkar. Við verðum lík-
lega öll betri og sveigjanlegri í að
aðlagast nýjum aðstæðum.
Streita á tímum
kórónuveirunnar
Eftir Ingrid
Kuhlman » Við verðum líklega
öll betri og sveigjan-
legri í að aðlagast nýjum
aðstæðum. Segja má
að þetta sé eitt stórt
námskeið í seiglu.
Ingrid Kuhlman
Höfundur er framkvæmdastjóri
Þekkingarmiðlunar og með meistara-
gráðu í hagnýtri jákvæðri sálfræði.
ingrid@thekkingarmidlun.is
Sítrónu-hreinsir
Þarftu að þrífa posa,
handföng eða
snertiskjá?
• Öflugur en mildur hreinsir
• Inniheldur 75% ísóprópýl
Sótthreinsandi: Vinnur gegn
veirum og bakteríum