Vísbending - 11.12.2020, Side 1

Vikurit um viðskipti, efnahagsmál og nýsköpun ISSN 1021-8483
Kristbjörg M.
Kristinsdóttir
fjármálastjóri Stefnis hf.
V Í S B E N D I N G • 4 6 . T B L . 2 0 2 0 1
Kristbjörg M.
Kristinsdóttir skrifar
um ábyrgar fjárfestingar
Ásgeir Brynjar Torfason
skrifar um mikilvægi
fjárfestinga hjá hinu
opinbera
Ætti að endurvekja
Framkvæmdabanka
Íslands?
Olíufyrirtæki víða
um heim svara ákalli
um minni losun í
kjölfar kreppunnar
11. desember 2020
46. tölublað
38. árgangur
Ábyrgar fjárfestingar
- við erum rétt að byrja
Ábyrgar fjárfestingar eru áberandi í umræðu um fjármál þessa dagana og ekki af ástæðulausu. Það eru fjöl-
mörg rök fyrir því að fjárfestar og fjármagns-
markaðurinn eigi að beina sjónum sínum að
þessum ört stækkandi eignaflokki.
Í þessari umfjöllum ætla ég að kafa aðeins
ofan í þróun í þessum málum og hvað styður
við þessa viðhorfsbreytingu fjárfesta sem er að
búa til bylgju af nýjum afurðum, gagnsærri
upplýsingagjöf og auknum kröfum á fyrirtæki
og fjárfesta en á sama tíma vonandi betri heim
fyrir okkur öll.
Ekki bara tískuyrði
Án þess að fara í söguskýringar í þessari grein
þá liggja rætur ábyrgra fjárfestinga djúpt í bæði
trú og siðum þjóðfélagshópa sem á öldum áður
tóku ákvarðanir um viðskipti byggðar á öðrum
forsendum en eingöngu efnahagslegum. Gildi
og lífsviðmið einstaklinga spila stór hlutverk
og sömuleiðis heimsviðburðir eins og stríð,
hamfarir og vár af ýmsum toga. Það ristir dýpra
en svo að ábyrgar fjárfestingar séu tískuyrði
á tuttugustu og fyrstu öldinni, heldur hafa
fjárfestingar byggðar á ófjárhagslegum mæli-
kvörðum verið hluti af ákvörðunartökuferli
fjárfesta um langa hríð.
Ábyrgar fjárfestingar er regnhlífarskilgrein-
ing yfir marga flokka af aðferðafræði sem allir
stuðla að jákvæðum breytingum með því að
draga úr áhættu og skila sjálfbærri ávöxtun
til langs tíma. Við horfum mikið til þess að
ábyrgar fjárfestingar taki mið af umhverfis- og
félagslegum þáttum og stjórnarháttum (UFS).
Það er í raun hægt að finna öllum þáttum dag-
legs lífs einhvern sess undir umhverfi, félags-
legum þáttum og stjórnarháttum. Það verður
því að segjast að þessi flokkun er nokkuð snjöll.
Hrunið knúði fram breytingar
En hvað veldur auknum áhuga á ábyrgum
fjárfestingum og hvað var það sem ýtti við
fólki? Ég tel sjálf að bylgjan hafi byrjað um
2010 hér á Íslandi, stjórnarhættir voru við-
fangsefni sem varð fyrir mikilli gagnrýni í
kjölfar efnahagshrunsins og var tiltölulega
auðveldur flokkur að byrja á að bæta. Í kjölfar
þessara breytinga þurftum við að opna hugann
fyrir því að kannski væri bara hollt og gott
að innleiða nýja hugsun í fyrirtækjarekstur
og jafnframt samfélagslega ábyrgari hugsun.
Við lítum svo í kringum okkur á tíma sem
íslenskt efnahagslíf er að ná vopnum sínum
á ný og sjáum þá að löndin í kringum okkur
eru komin langt á undan okkur í innleiðingu
á aðferðafræði ábyrgra fjárfestinga og þá er
kominn tími á að reima á sig hlaupaskónna.
Ég tel sömuleiðis að mikil breyting hafi orðið
á umræðu í kringum ábyrgar fjárfestingar
eftir að lífeyrissjóðir voru með lagabreytingu
2016 skyldugir til þess að setja sér siðferðileg
viðmið í fjárfestingastefnu sinni en með því
byrjaði boltinn að rúlla. Það er mín skoðun
að lagabreytingin hafi ýtt vel við fjármagns-
eigendum og orsakað mikla aukningu í eft-
irspurn eftir ábyrgum fjárfestingakostum á
Íslandi. Þegar ég horfi í baksýnisspegilinn tel
ég að umræðan í kringum lagabreytinguna
og innleiðing hennar hafi sennilega verið
verðmætust fyrir stjórnendur fjármagns líf-
eyrissjóða og annarra.
Virkt eignarhald veitir
fyrirtækjum aðhald
En hvað með þær fjárfestingar sem falla
ekki í mengi samfélagslegra ábyrgra fjár-
festinga, eru þær til? Já, það er mín skoðun
að ákveðnar atvinnugreinar eigi ekki heima í
fjárfestingarmengi ábyrgra fjárfesta. Fyrirtæki
sem nýta sér neyð og bág kjör ákveðinna þjóð-
félagshópa eru gott dæmi um þetta og ég held
að við getum öll verið sammála um að það sé
ekki samfélagslega ábyrgt. Fyrirtæki sem eiga
ekki móralskan áttavita bera meiri áhættu en
þau sem eru ábyrgari og þessi áhætta á að vera
verðlögð á skilvirkum markaði.
Fjármagnseigendur geta sniðið sér stefnur
sem taka mið af samanburði fjárfestingarkosta
og jákvæðri útilokun, að velja þá kosti sem eru
hvað minnst skaðlegir eða eru bestir meðal
jafningja. Þessi aðferðafræði ýtir þróuninni
í rétta átt og er hluti af því að vera ábyrgur
fjármagnseigandi. Þessar aðferðir hafa reynst
vel þegar fjármagnseigendur eru að feta sín
fyrstu skref í ábyrgum fjárfestingum.
Eigendur fjármagns geta beitt þrýstingi
á jákvæðan hátt til þess að útgefendur taki
sérstaklega tillit til UFS-þátta og breyti til
hins betra. Þessi þrýstingur, ef svo má að orði
komast, er kallað virkt eignarhald og er hvað
sýnilegastur á hluthafafundum félaga. Þessi
aðferðafræði hugnast mér best til lengri tíma,
hún er gagnsæ og dýnamísk.
Ábyrgar fjárfestingar
eru áhættuminni
Ég hef haldið því fram að ávöxtun fjár-
málagerninga hvort sem þeir flokkast sem
ábyrgir eða minna ábyrgir fylgist ágætlega að
en það er margt sem ýtir undir að ábyrgum
fjárfestingakostum ætti í raun að vegna betur.
Mat á fjárfestingum byggt á aðferðafræði
ábyrgra fjárfestinga er öflugt áhættustýringar-
tól og veitir oft betri innsýn í rekstur félaga.
Það er minni innbyggð áhætta í rekstri félaga
sem fá jákvæða einkunn í UFS-málum. Ekki
er aðeins fylgst með tölulegum mælikvörðum
á rekstur heldur einnig umhverfismálum og
félagslegum málefnum s.s. vinnurétti og
stjórnarháttum. Það verður því að segjast að
skoðun fjárfestingakosta út frá UFS-þáttum
sé orðin sjálfsögð leið til að skapa sjálfbært
framtíðarvirði.
Skoðum aðeins tölurnar, þær tala sínu
máli. Í heiminum öllum fylgist heimsvísi-
tala MSCI nokkuð vel MSCI heimsvísitölu
UFS-leiðtoga en í Evrópu eru munurinn
meiri og sérstaklega í ár. Einnig má sjá mikinn
mun á ávöxtun MSCI ACWI Sustainable
Impact-vísitölunni á móti MSCI ACWI.
MSCI Sustainable Impact-vísitalan er
áhugaverð fyrir þær sakir að útgefendur
þurfa að sýna fram á að 50% af sölu kemur
frá fyrirfram skilgreindum markmiðum
um sjálfbærar áhrifafjárfestingar, sem eru
meðal annars sjálfbær vatnsnotkun, meng-
unarvarnir og hreinlæti. Í ljósi þeirrar miklu
athygli sem UFS fær, er þá ekki hægt að áætla