Morgunblaðið - 20.07.2020, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. JÚLÍ 2020
Svifið yfir túnum Heyskapur fer fram víðs vegar á landinu þessa dagana. Í Vatnsholti svifu fuglar yfir túnum á meðan slegið var og fylgdust með listilegri aðferð bóndans við sláttinn.
Eggert
Komið þið sæl les-
endur góðir nær og
fjær.
Þegar ég réð mig til
að vera lögreglumann
á Patreksfirði síðla árs
árið 1991 eftir áeggjan
frænda míns sem er
lögreglumaður, fannst
mér það spennandi.
Fljótlega fór ég að
velta fyrir mér þeim
möguleika á að gera það að ævi-
starfi. Það varð síðan að veruleika
haustið 1996, þegar ég hóf nám í
Lögregluskóla ríkisins, þá fluttur
norður með fjölskyldunni og var
sendur af embætti Lögreglustjórans
á Húsavík í skólann. Útskrifaðist
síðan árið 1998, harla ánægður
ásamt ævilöngum vinum og sam-
starfsfélögum. Síðan eru liðin mörg
ár og starfsaldur minn í lögreglu
orðinn langur, góður og þroskandi á
margan hátt en oft og tíðum erfiður
og þá bæði líkamlega og andlega.
Oft grátið eftir vaktir. Hér á árum
áður voru menn tilbúnir að fórna
ýmsu til að láta starfið ganga upp.
Sinnt var útköllum á bakvakt, sinnt
útköllum beint úr rúmi sofandi með
síma á náttborði og farið út í alls
kyns aðstæður, vaktfélagar studdir
24/7 ef eitthvað kom upp og auðvitað
yfirleitt óvænt. Ómæld aukavinna
vegna manneklu lögð af mörkum. Þá
var fjölskyldan sett til „hliðar“ og
farið í vinnuna og öllu fórnað fyrir
vinnuveitandann. Alltaf fékk maður
klapp á bakið frá næsta yfirmanni
sem mat framlagið til samfélagsins
og klapp á bakið fyrir vel unnin störf
frá samborgurunum og var það
hvetjandi og er hvetjandi enn en
fjölskyldan leið því miður fyrir. Hins
vegar man ég ekki eftir því að hafa
verið þakkað af fulltrúum fjárveit-
ingavaldsins sem ákvarðað hafa
starfskjör okkar og greiðslur fyrir
unna vinnustund. Það hefur ein-
hvern veginn aldrei verið rétt gefið,
hvorki til launa né fjárveitinga til
löggæslu. Títtnefndur „niðurskurð-
arhnífur“ hefur alltaf hangið yfir
höfði okkar sem sinnt hafa löggæsl-
unni og legið eins og mara á okkur
öll þessi ár sem ég hef starfað við
þetta. Það þreytir mann. Eins hafði
verkfallsrétturinn, sá eini möguleiki
okkar til að ná fram kjarabótum,
verið þvingaður af okkur fyrir margt
löngu þó rétt sé að lögreglumenn
sömdu hann frá sér. Það var ekki
fyrr en heyrst hafði frá ríkisvaldinu
að hann yrði tekinn sama hvað menn
segðu og gerðu. Ég hef stundum
sagt að við fengum fjögur pör af
svörtum sokkum fyrir þetta, svona í
gríni. Þeir eru löngu orðnir ónýtir í
dag. Tryggja átti okkur
með þessari þvingun að
við héldum ætíð launa-
kjörum okkar í sam-
ræmi við ákveðnar
stéttir, m.a hjúkr-
unarfræðinga, viðmið-
unarstéttirnar. Þetta
þótti ríkinu síðan gefa
okkur of mikið og var
tekið burt. Enda bara
um 5-600 manns að
ræða og ómerkilega
stétt lögreglumanna
sem skipti ekki máli.
Olnbogabörn ríkisins
Við þá auðvitað orðin verkfalls-
réttarlaus og ekki með neitt í hönd-
unum. Við erum í dag svo víðsfjarri
frá launakjörum hjúkrunarfræðinga
sem þið vitið að eru mjög óánægð
með sín launakjör. Þið getið rétt
hugsað ykkur hvernig staðan er hjá
okkur í lögreglunni.
Í dag hefur starfið breyst allmikið
en mér hefur alltaf fundist sem
grunnurinn verði að vera þessi já-
kvæða þjónusta við hinn almenna
borgara sem er báðum aðilum til
hagsbóta. Lögreglan er því miður að
fjarlægjast þennan þátt aðeins og er
það mjög miður. Starfið er að verða
að mínu mati stundum svolítið ex-
celskjals-miðað, ef svo mætti að orði
komast, en það er bara mín skoðun
og endurspeglar kannski ekki rödd
fjöldans. Ennfremur tel ég rétt að
við mættum láta meira i okkur heyra
um okkar málefni og það sem við
sýslum við, en það er bara mitt álit.
Við erum bara hreinlega ekki til
finnst mér.
Ég nefndi hér fyrr að við eldra
starfsfólk lögreglunnar hefðum oft
verið tilbúin að fórna heimilislífinu
fyrir vinnuna. Þetta er breytt í dag
og það er hið besta mál. Lög-
reglumenn sem útskrifast núna hafa
ekki endilega þetta hugarfar að vera
tilbúin að „fórna“ öllu sínu fyrir
starfið. Í dag vill starfsfólk lögreglu
eiga kærkomið frí þegar það er ekki
á skilgreindri vakt eða bakvakt og er
alls ekki tilbúið að fórna „öllu sínu“
fyrir ríkið eins og við gömlu hund-
arnir gerðum löngum stundum.
Aukavinna fer þverrandi sem var
undirstaða þess að maður náði end-
um saman, þá auðvitað allt vegna
bágra launakjara og afar lágs
grunnkaups. Mér finnst það í sjálfu
sér fínt að aukavinnan sé á undan-
haldi en þá verða grunnlaunin að
vera næg, til að lögreglumenn geti
leyft sér að vinna einungis vinnu-
skylduna sína og fjöldi okkar réttur
til að anna þörfinni fyrir þjónustu
okkar. Mér finnst vera að færast aft-
ur í aukana eins og var hér áður að
lögreglumenn vinni aukastarf/störf
meðfram löggæslunni frekar en að
taka þær fáu aukavaktir sem í boði
eru. Það er betur borgað að dæla
bensíni á bíla svo dæmi sé tekið, með
fullri virðingu fyrir því ágæta starfi.
Svo það sé á hreinu þá er lög-
reglumanni ekki heimilt að stunda
aukastarf nema með sérstöku leyfi
sinna yfirmanna, sem er nú yfirleitt
leyft með takmörkunum. Auka-
starfið má auðvitað ekki koma niður
á löggæslustarfinu. Þegar málum er
þannig háttað og mönnum settar
slíkar skorður þá mætti nú ætla að
ríkið geri lögreglumönnum kleift að
lifa af launum sínum sem þeir fá fyr-
ir löggæsluna. Nei og nei, það er nú
öðru nær og lögreglumönnum oft
nauðugur einn kostur að stunda
jafnvel nokkur aukastörf til að eiga í
sig og á.
Langþreyttur mannauður
Í árdaga míns starfs sem lög-
reglumaður var ég stoltur af því að
vinna fyrir íslenska ríkið. Ég get
ekki sagt að ég fyllist stolti af því að
vinna fyrir ríkið í dag og er afar von-
svikinn með vinnuveitandann minn
og hans framkomu gagnvart starfs-
fólki sínu. Ég vildi óska að ríkis-
valdið tæki ákvörðun um að gera
löggæslu hærra undir höfði og færa
hana framar í forgangsröðina hvað
fjárveitingar varðar. Enn fremur
þyrfti ríkisvaldið að taka ákvörðun
um hvort það ætlar að standa að
þessari grunnþjónustu af myndar-
skap eða ætti ríkið kannski bara að
hætta með löggæslu alfarið?
Lögreglan á Íslandi er ekkert
annað en sá mannauður sem er fólg-
inn í því fólki sem starfar við lög-
gæsluna í dag en þessi mannauður
er orðinn þreyttur og vonsvikinn
með kjörin sín og starfsaðstæður.
Það er ekkert skrítið að slysatíðni
lögreglumanna er með því hæsta
sem gerist og álagið mikið. Með því
að leiðrétta grunnlaun lögreglu-
manna, færa starfið úr láglauna-
starfi gamla tímans og til nútímans,
þ.e laun fyrir háskólamenntaða
starfsmenn okkar og okkur gömlu
reynsluboltana líka, getum við kom-
ið í veg fyrir að við missum mann-
auðinn okkar frá borði til annarra
starfa. Það er að gerast. Það er
löngu ljóst að það þarf að fjölga í lög-
reglunni, leiðrétta launakjörin og
gera okkur kleift að lifa af grunn-
laununum. Það virðist bara vera
vonlaust eins og staðan er í dag og
enginn skilningur á okkar stöðu, því
miður og ég er afar hryggur yfir
ástandinu. Ég segi við ykkur sem er-
uð að hugsa um að starfa við lög-
gæslu og hefja nám. Hugsið ykkur
um, þið eruð að fara í láglaunastarf.
Ég hef verið þeirrar gæfu aðnjót-
andi að vinna með mörgum góðum
lögreglumönnum/konum sem hafa
öll átt það sammerkt að „brenna“
fyrir starfið og hafa mikinn áhuga á
að láta gott af sér leiða. Við höfum
öll sinnt þessu „hugsjónastarfi“ af
drengilegri/kvenlegri festu og ein-
urð eins og gamall félagi okkar orð-
aði svo skemmtilega fyrir margt
löngu. Hugsjónastarfi segi ég, já
þetta starf var og er unnið af hug-
sjón. Ég er að minnsta kosti þar. Ég
er að segja ykkur, verandi með
starfsaldur í löggæslunni frá því
„formlega“ árið 1998 (22 ár síðan)
þegar ég útskrifaðist, eru grunnlaun
mín í dag þar sem staða mín er að
vera staðgengill aðalvarðstjóra með
titilinn óbreyttur lögreglumaður kr.
441.564. Nýútskrifaður lögreglu-
maður með tveggja ára háskólanám
á bakinu er með 359 þúsund krónur
rúmar. Nú spyr ég, finnst ykkur
laun okkar vera í lagi? Finnst ykkur
í lagi að þau sem sinna öryggi ykkar
og þjónustu við ykkur og löggæslu
landsins og eru fyrst til að hlaupa
inn í aðstæður þar sem aðrir hlaupa
út, séu á þessum lúsarlaunum við
störf sín?
Þolinmæðin þrotin
Ég segi nei og þið vonandi líka!
Lögreglumenn og konur eru sein-
þreytt til reiði og þolinmæði höfum
við haft nóga. Í dag er sú þolinmæði
þrotin, farin. Því miður er vinnuveit-
anda okkar „drullusama“ og kærir
sig kollóttan. Við höfum átt sex fundi
með samninganefnd ríkisins [SNR]
og okkur er alltaf boðin sama
tuggan, „Lífskjarasamningurinn“
svonefndi sem ASÍ samdi um fyrir
lögreglu og jafnframt öllum okkar
kröfum hafnað að fullu. Við höfum
farið fram á leiðréttingu launatöfl-
unnar sem okkur hafði verið lofað af
SNR fyrir síðustu samninga en svik-
in eru algjör og menn viðurkenna
ekki nein loforð. Ég segi við ykkur
vinnuveitanda minn, ríkið: „Viljið þið
skammast til að reka grunnþjónustu
ykkar af myndarbrag og borga
starfsmönnum ykkar sómasamleg
laun“.
Það er í okkar huga alveg ljóst að
ASÍ hafði ekki samningsumboð fyrir
lögreglumenn og því höfum við hafn-
að þessum „lífskjarasamningi“ sem
hefur í för með sér kaupmáttar-
rýrnun fyrir lögreglumenn. Enginn
samningsvilji er af hálfu ríkisins til
að koma til móts við hógværar kröf-
ur lögreglumanna og leiðréttingu
launa okkar. Ríkisvaldinu er sem
sagt eins og ég sagði áður „drullu-
sama“ um okkar stétt.
Ég er fyrst og fremst vonsvikinn
og sár. Ég hef ætíð lagt mig fram um
að sinna starfi mínu af heiðarleika
og trúfestu og hver sem hefur þegið
mína þjónustu getur vitnað til um.
En nú er farið að síga í kallinn held-
ur betur.
Staðan er sú að næsti samn-
ingafundur með aðilum er þann 19.
ágúst næstkomandi. Okkur var sagt
að ríkissáttasemjari og samninga-
nefnd ríkisins væru farin í sumarfrí.
Auðvitað hætti „Sátti“ strax í
sumarfríinu sínu til að hlaupa til
vegna deilu FFÍ (Flugfreyjufélags
Íslands) sem er auðvitað miklu
mikilvægara starf en einhverjar
löggur sem hafa ekki einu sinni
verkfallsrétt. Við stöndum auðvitað
með FFÍ í sinni baráttu en við erum
líka svekktir með að við virðumst
ekki skipta þetta lið neinu máli.
Formaður stéttarfélags okkar,
Snorri Magnússon birti grein fyrir
nokkrum misserum sem bar yfir-
skriftina „Tyllidagar“.
Okkur er nefnilega bara flaggað á
tyllidögum en annars erum við bara
hreinlega ekki til. Hvet ykkur les-
endur góðir til að „gúggla“ þetta orð
og finna greinina hans Snorra
Magnússonar formanns LL sem lýs-
ir þessu ágætlega. Hún er líka birt á
heimasíðu Landssambands lög-
reglumanna, logreglumenn.is.
Aðeins að öðru, varðandi glóru-
lausa og óskiljanlega ákvörðun
Fangelsismálastofnunar að loka
fangelsinu á Akureyri, vil ég hvetja
dómsmálaráðherra okkar til að
standa í fæturna og snúa þessari
ákvörðun við þegar í stað. Það verð-
ur dýrara fyrir ríkið, þegar upp er
staðið að loka, heldur en að nýta
fangelsið. Það ætti frekar að stækka
það og efla heldur en að loka. Ég á
ekki orð yfir þessu rugli.
Ég gæti haldið lengi áfram og
haldið langan fyrirlestur um óhroð-
ann, gorið og skítinn sem lögreglu-
menn fá yfir sig og þurfa að takast á
við og þola í starfi sínu en ég læt hér
staðar numið.
Kæru landsmenn, þakka ykkur
fyrir klapp á bak, handtak þétt og
ykkar þakkir fyrir störf mín í gegn
um árin og brosið þegar vel tekst til
við aðstoðina. Takk.
Þið sem stjórnið fjárveitingar-
valdinu og ákvarðið kjör okkar og
starfsaðstæður, s.s. ríkisvaldið, takk
fyrir ekkert. Guð blessi okkar fal-
lega Ísland.
Eftir Aðalstein
Júlíusson » Lögreglan á Íslandi
er ekkert annað en
sá mannauður sem er
fólginn í því fólki sem
starfar við löggæsluna í
dag en þessi mannauður
er orðinn þreyttur og
vonsvikinn með kjörin
sín og starfsaðstæður.
Aðalsteinn Júlíusson
Höfundur er lögreglumaður á
Akureyri og stjórnarmaður í LL.
Virðingarleysi og vonbrigði